چشمانداز مبهم بازار ارز

بازار ارز درگیر عوامل رفتاری است و این عوامل بیشترین تأثیر را بر شــرایط بازار گذاشته است، عوامل رفتاری که با تصمیم گیریهــای لحظــهای بــازار را متأثر میکند. یکی از مشــکات بــازار ارز ایجاد دو بازار ارز آزاد و ثانویه اســت. بین این دو بازار اصطکاک وجود دارد. مســئوالن بانک مرکزی میگویند ما با بــازار آزاد کاری نداریم. وقتیًبازار آزاد به حال خود رها شــود و تزریقــی به آن نشــود قطعــا افزایش قیمت در ایــن بازار اثر مستقیم بر قیمت بازار ثانویه دارد. انتظــار این بود که قیمت بــازار آزاد و ثانویه به هم نزدیک باشــد امــا تزریــق ارز به بازار آزاد هزینههایــی دارد که قیمت را در آن افزایش داده اســت. اگر این دو بازار یک شرایط را داشت انتظار نداشتیم قیمت ارز تا این حد باال برود و انتظار بازار متعادلی داشــتیم. اصطکاک بین دو بــازار محدودیتهایی برای خرید و فروش ارز ایجاد کرده است. وارد کنندگانی که میخواهند ارز تهیه کنند باید به بانک تضمین بدهند، همین تضمین دادن هزینه آور اســت. ریســک معامله در بازار آزاد باالســت. بانک مرکزی میگوید در بازار دخالت نمیکنم. زمانی که قیمت ارز در چهار سال ثابت بود انتظارهم بود که بانک مرکزی در بازار دخالت نکند اما باال رفتن بیش از حد قیمت ارز عاوه بر تبعات اقتصادی در آینده تبعات اجتماعی دارد. دولت مجبوراست برای این تبعات هزینه کند، پس نباید بانک مرکزی خود را از بازار آزاد کنار بکشد. جو روانی حاکــم بر بازار باعث شــده مــردم و فعاالن اقتصادی رفتارهای غیرعــادی از خود بروز دهنــد. درحالی که این رفتارها در زمــان ثبات بازار اصاً بروز نمیکرد. اکنون نیز بحث کشف انبارهای کاال، احتکار ...و تولید کنندگان را نگران کرده است. بنابراین دولت باید طور دیگری کنترل بازار را در دست بگیرد. با جمعیت 80 میلیونی و 2 هزار شهر و 2 هزار قلم کاالی مهم در کشور، دولت چگونه میتواند تمام بازارها را بازرسی کند؟ نگرانــی دیگــر واردکننــدگان پرداخت مابهالتفــاوت قیمت اســت. چه تضمینی وجــود دارد که واردکننده جنــس را وارد کند بعد مجبور به پرداخت مابهالتفاوت نشــود؟ همه این عوامل موجب بیاعتمادی شــده و عرضــه ارز را به بازار مختل کرده است. دولت بهطور رسمی ارز بازار آزاد را فراهم نمیکند اما نباید دولت به بازار آزاد بیتفاوت باشد چون فشار این بازار به بازار ثانویه منتقل میشود. دولت باید پتروشیمیها را وادار به تزریق ارز به بازارها کند. این بازار آزاد است که قیمت ارز را تعیین تکلیف میکند، اگر این سیاســتها ادامه داشــته باشــد نباید انتظار تحول مثبتی در بازار ارز داشته باشیم. چشمانداز بازار ارز فقط با بازگشت اعتماد عمومی روشن و مثبت میشود. بدیهی است چیزی که باعث میشود بازارهای مالــی همچنان به حیات خود ادامــه دهند، پایداری اعتماد میــان بازیگران بازار اســت. به نظر میرســد راهحل اصلی برای حل بحران ارزی در این شــرایط، حل و فصل بحران بانکی اســت و راهکارهای دیگــر در بهترین حالت تنها به صورت موقــت اثرگــذار خواهند بود. شــواهد ایــن پدیده در بیاثــر بــودن اقدامات بانک مرکــزی موســوم به «تدابیــر بانک مرکزی برای مدیریت بازار ارز» روشــن اســت؛ اقداماتــی کــه حتی بهطور موقــت هم آرامش بــازار ارز را حفظ نکــرد. مهمترین عامل اقتصادی که بر بازار ارز سایه انداخته است، چالشهای نظام بانکی کشور اســت و در حال حاضر ســهم نظام بانکی کشــور در افزایش عــدم اطمینانهای اقتصادی جدیتر از سایرعوامل است.