شاهد عینی مواجهه با مرگ

بایــد مرثیهگوی ســرو کاشــمر باشــم؛ کســی کــه در میانــه راه زندگــی پربــارش چــون ســروی بلندبــاال در اوج بــود. همــه دغدغه و ذهــن و زبــان و زندگــیاش معطــوف بــه ایــن نکتــه بــود کــه بایــد کاری بــرای زبــان فارســی کند تا مرزحیات این زبان به دســت پیــری و کهنســالی نیفتــد و بــا خطــر مــرگ رگ خــون و حیاتــش تهدید نشــود. مجتبی عبداهللنــژاد (8۴31کاشــمر-۶931تهران) خودســاختهای کــه فرهنــگ و ادب نــه تنها زندگی یگانه فرهنگــی و زندگی توأم با کار او بــود بلکه زندگیاش هم سراســر فرهنگی و وجوه بــارزی از جلوههــا و مصادیق فرهنگ ایرانــی داشــت؛ جلوهای کــه آزادگی و منش انســانی و انســان منشــی را آینهگی میکرد، بســیار حریصانــه شــوق آموختن داشــت و بینهایت هم دانش و ذوق خود را به غایت میبخشــید و هــم در هــم ســرودن شــعر و هم در تحقیــق و نقدادبی و هــم در ترجمه حاصل جوشش و کوشــشهایش آن چنان کــه آثارش گواهی میدهنــد اینچنین موفق و کامیاب بود. عبداهللنژاد خدمات و کارهای ارزشــمندی را بــه زبــان فارســی پیشــکش کــرد؛ از ترجمــه داســتانهای پلیســی آگاتــا کریستی گرفته تا ترجمه کتابهای فلسفی و نقدادبی و اسطوره و از کسانی همچون جک هیگینــز، دونــا روزنبزگ، ســال بلــو، مایکل تالبوت و ســرایش شــعر دفتر شعری بهنام آوازهــای مــاه و معادلههــای ریاضــی تا کار پژوهشی آمیخته و تلفیق یافته تخیلی بهنام گفتوگــو بــا شــاعرانی چــون ناصرخســرو، ســنایی، انــوری، ســعدی و مســعود ســعد ســلمان.او بــا ایــن کار قصــد داشــت تاریخ شــفاهی ادبیات کالســیک ایــران را به نوعی رقم بزند و تناقضات تاریخ ادبی را بیان کند. از این مجموعه گفتوگوهای خیالی در عین حال علمی که خود هم مصاحبه گر است و هم راوی و مصاحبه شونده تنها گفتوگو با مسعودسعدسلمان را منتشر ساخت و باقی گفتوگوها به گفته ناشــرش در آینده چاپ و منتشــر میشــوند. در ایــن کار عبداهللنژاد مبدع و مبتکر ژانری خالق اســت و بهشــیوه جریان سیالن ذهن گذشته و حال را احضار میکنــد و دیگر چه کارهای خوب دیگری که میتوانســت از دایــره و دامنــه ذهــن و ذوق خالق او شــکوفا شــود اما دولت مســتعجل بــود. آخریــن اثــر او «مواجهه با مــرگ» نام دارد و تنهاترین رمانی اســت از برایان َمگی؛ فیلسوف و شاعر و نویسنده شهیر و برجسته بریتانیایــی کــه درمیانــه زندگــی اش؛چهل و هفــت ســالگی و در برهــهای کــه تکامــل و معنادارتــر شــدن شــیوه زندگی هر انســانی اســت، به رشــته تحریر درآورده است. نکته هولناک زندگی فلسفی و در مواجهه با مرگ عبداهللنــژاد هــم ایــن اســت کــه در ابتدای همین کتاب که مصادف با اولین سالگردش منتشــر شــده اســت، مینویســد:«در تمــام مدتی کــه این کتاب را ترجمــه میکردم، به مرگ فکر میکردم. شــبح مرگ باالی سرم ایستاده بود. خیال میکردم قهرمان داستان کــه بمیرد، من هــم میمیرم. نمــردم. ولی شبح مرگ هنوز باالی سرم ایستاده، رهایم نمیکنــد.» روح پرفروغــش شــاد و یــاد این سرو که در اوج افتادگیاش واال بود و آزادگی و انسانیتی باشکوه داشت گرامی باد.