راوی خوشبین دوزخ مجّسم

«ایران»: مراســمى به بهانه صدمين ســالروز تولد سولژنيتســين، نويسنده روس تبار برنده نوبــل ادبــى، با نگاهــى به زندگى حرفــهای او و همچنين محبوبيتى كه از بعد سياســى ميان ســاكنان شــوروی سابق داشــته، به ميزبانى شــهركتاب و در پى مراودات فرهنگى اين مؤسسه با مدير انستيتو سولژنيتسين برگزار شد. آلکســاندر سولژنيتســين، نويســنده مشهوری اســت كه بهخاطر افشــای جنايــات اســتالين در قالــب مخلوقــات ادبى ســالهای بســياری از زندگــىاش را در تبعيد گذرانــد. در اغلب رمانهايى كه از او باقى مانده ردپای پررنگى از انتقاد اين نويســنده مشــهور روس بــه ندانــم كاریهــای مقامات باالی شــوروی ســابق ديده مىشــود، اعتراضــى كــه در نهايــت بــه قيمــت كــوچ اجبــاری از زاگاهش انجاميد. در اين مراســم كه شــامگاه سهشــنبه با حضور جمعــى از اهالى فرهنــگ و ادبيــات برگزار شــد به بهانه ســالروز صدســالگى اين نويســنده روســى، ادبيات مهاجرت هم از زاويهای ديگر بررســى شد، سيد حسين طباطبايى ضمن اشاره به اهميت سولژنيتسين و آثار وی در گستره ادبيات روسيه و جهان گفت:«نگاهى گذرا به زندگى پرفرازوفرود او، نشــان از تحول و تطور شــخصيت مردی دارد كه در مقطعى پيامآور فروپاشــى شوروی بود و در مقطعى ديگر منادی هويت و همبســتگى روسها.» وی ضمن بررســى زندگــى ايــن نويســنده روس تبــار در دورههای مختلــف از اعزام سولژنيتســين بــه جنگ جهانى دوم هم ســخنانى گفــت و آن را مقطــع مهمــى در زندگــىاش عنوان كــرد، دورهای كــه منجر به شــکلگيری تفکرات سياســى او و از سويى كســب باالترين نشان جنــگ برای سولژنيتســين شــد. دورهای كــه منجر بــه قرارگيری او در صــف مخالفــان اســتالين شــد وســر آغــاز دورانــى شــد كه نقشــى جــدی در آفرينش و خلق آثار ادبىاش داشــت. به گفته طباطبايى اين نويسنده روس با اينکه سال ۰79۱ موفق به كسب عنوان برنده نوبل ادبى مىشود اما از حضوردر آن منع مىشود چراكــه دولت شــوری اجازه خروجــش را صــادر نمىكند، كتاب «مجمعالجزاير گوالک» در همان ســالها منتشــر شــده و خشم حاكميــت را برمى افروزد و منجر به ســلب تابعيت زادگاهش و اخراج از كشــور مىشــود.هر چند كه او در نهايــت بعد از تجديد نظر حاكميت شوروی به كشور بازمى گردد و حتى جايزه دولتى به او تعلق مىگيرد. او سال ۸۰۰۲ بعد از دريافت جوايز مختلف چشــم برزندگى مىبندنــد. على اصغر محمدخانى، نويســنده و معــاون فرهنگى شــهركتاب نيزدرباره سولژنيتســين گفت:«او مضاميــن متعددی چــون صلح، دروغ، دوســتى، نيکى و ارزش هنر را دســتمايه قرار داده، بســياری از آثارش به فارســى ترجمه شــدهاند. انســتيتو سولژنيتســين از جمله مراكز فرهنگى روســيه است كه طى اين سالها همکاری بسياری با آنها داشته ايم، اين انستيتو تأكيد بســياری برادبيات مهاجرت دارد از همين رو طى ديدار اخيرمان بحث پژوهش درخصوص ويژگىها و مؤلفههای ادبيات مهاجرت روسيه و ايران طرح شد.» آبتيــن گلــکار، مترجــم ادبيات روســى و اســتاد دانشــگاه ضمن صحبــت دربــاره «ادبيــات اردوگاهــى» و نقــش سولژنيتســين در شــکلگيری ايــن نــوع ادبــى در گســتره ادبيــات روس گفت:«سولژنيتســين بــا اتکا بــه باورهای مذهبــى، تجربهاش از زندانى شــدن را چندان منفى تلقى نمىكند و حتى آن را باعث رســتگاری مىدانــد. حال آنکه شــاالموف، ديگر نويســنده روس هــم دوره او به هيــچروی نمىتواند نکته مثبتى در زندان بيابد و ايــن رويکرد را بپذيرد. او حتى در نامهای به سولژنيتســين از اين مىگويد كه اردوگاه مدرسهای سراسر منفى است.» شــهرام همتزاده، اســتاد دانشــگاه ضمن اشــاره بــه گفتههای سولژنيتســين، به شــرح نظر او درباره روســيه كنونــى پرداخت و گفت:«وقتى در ســال ۸۰۰۲ از او پرسيده شــد: «نظر شما درباره روســيه امروزی چيست؟ و چقدر اين كشور از آنچه شما برايش مبارزه كرديد دور اســت و چقدر به آروزهايتان درباره آن نزديک اســت؟» پاســخ داد: «بايــد بگويم كــه خيلى خيلى دور اســت... هم از نظر ســاختار دولت و هم از نظر وضعيت اجتماعى و هم وضعيت اقتصادی. روســيه در مناســبات بينالمللــى جايگاه و تأثير خود را به دست آورده، ولى در مسائل داخلى از معيارهای اخالقى كه به آن نيازمنديم، خيلى دور .»...تسا