نظام صنفی هنرمندان باید سریعتر شکل بگیرد

رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس در گفتوگو با «ایران»:

هفته گذشته حجتاالسالم احمد مازنی رئیــس کمیســیون فرهنگــی مجلــس بــا حضــور در روزنامــه ایــران بــه ســؤاالت متعــددی در حــوزه فرهنگ و هنر پاســخ داد. سؤاالتی که دغدغه اصحاب فرهنگ و هنــر اســت. نبود قانــون حمایــت از آثار هنرمندان و نویسندگان. قانونی که قبل از انقالب در مجلس تصویب شد و هیچ گاه در ایران اجرایی نشــد و اکنون 4 سال است کــه الیحهای بــا عنوان «الیحــه حمایت از مالکیتفکری»باپیشنهادوزارتفرهنگ و ارشــاد اسالمی تهیه و به مجلس تقدیم شده اســت اما تکلیف آن هنوز در هالهای از ابهام است. بحث عدم پیوســتن ایران به کنوانســیون جهانی بــرن که باعث قاچاق محصوالت فرهنگــی و هنــری در ایران شــده اســت و تــوازن بــازار خریــد و فــروش محصوالت فرهنگیرابشدتدچارچالشکردهاست و نیز مباحث طرح حمایت از نظام جامع صنفی هنرمندان، اقتصاد فرهنــگ ...و از موضوعاتی است که در گفتوگوی حاضر میخوانید. ■ کپی کاری و قاچاق محصوالت فرهنگی و هنــری از قاچاق بازیهای رایانهای و فیلم گرفتــه تا کتــاب، نفــس اقتصــاد فرهنگ و هنر را بریده اســت. آیا مجلس پیوستن به کنوانسیونجهانیبرنراتصویبخواهد کرد؟ اصــل مســأله حرف درســتی اســت که ما بایــد تابع قوانین و مقرراتــی برای رعایت کپی رایت باشیم.موضوع قانون مالکیت معنــوی دردســتور کار مجلــس اســت و بحثهــای آن در کمیســیون حقوقــی و قضایی دنبال میشود چون این مسأله را حقوقی دیدند هنوز به کمیسیون فرهنگی نرســیده تا ما ورود کنیم. من بارها گفتهام کــه چــه کپــی کتــاب و چه فیلــم و هــر اثر فرهنگــی و هنری و اســتفاده بــدون اجازه مالــک یک ســرقت محســوب میشــود. ایــن هــم نوعــی دزدی اســت. بهنظر من بحث کنوانســیونها را به طور کلی با همه مالحظاتی کــه قانون اساســی پیشبینی کردهبایددنبالکنیمومننگاهبدبینانهای به این کنوانســیونها از جملــه برن ندارم. چــون اخیــراً کنوانســیونهای دیگری هم در مجلس مطرح بود و حساســیتهایی را برانگیختــه بــود. مــن معتقــدم هــر کنوانســیونی نقطــه ضعفهایــی دارد. ســازمان ملــل هــم نقطــه ضعفهــای اساسی دارد. مثل حق وتو اما ما عضو این سازمان هستیم. با مالحظه قانون اساسی و اصولــی کــه مبنایــش در قانون اساســی گذاشــته شده پیوســتن به کنوانسیون برن مشکلی ندارد. اما دولت باید در این زمینه الیحهبدهدتامابتوانیمتصمیمبگیریم. ■ امــابهنظــرمیرســددولتباپیوســتن به کنوانسیون برن مخالف باشــد.بارها در حاشیه جلســات معاونت حقوقی وزارت فرهنگ از همان بدوتشــکیل دولت تدبیر و امیــد هــم بــه آن اشــاره شــده اســت که چون بــدون در نظر گرفتن حق کپی رایت نویسندگانوهنرمندانخارجیآثارشانرا بسیار کپی کردهایم از نظر اقتصادی بهنظر میرسدبهنفعمانباشد. ممکــن اســت بدهــکار شــویم آن هــم به خاطر تخلفاتی که انجام شده است. اتفاقاً هرجاجلویضرررابگیریممنفعتاست. وقتیپذیرفتیمبدهکاریمبرایماکهنظام اســالمی و دینی داریم و فکــر میکنیم که مردم و مترجمان در این خصوص خالف کردهانــد، طبعاً باید هزینهاش را بپردازیم و اجــازه ندهیم ادامه پیدا کند. وقتی حرام وارد سفره شود برکت از سفره میرود و این فرقــی نمیکند چــه در مــورد رعایت کپی رایت باشد و چه در مورد بانکداری. به نظر من باید هر چه زودتر شفافســازی شود و آغاز آن هم ازدولت است. قوه مجریه باید قدم اول را بردارد و اگر قدمی هم برداشته به ما اطالع دهند تا پیگیری کنیم. ■ مــا قانــون حمایــت از آثــار مؤلفیــن و صاحبان آثــار را در ایــران داریم. قانونی که هیچ گاه اجرا نشده اســت و نیاز به اصالح همدارد؟ مــواردی هــم کــه قانــون آن وجــود دارد و رعایت نمیشــود به ما گزارش شــود و ما آمادگــی داریــم بهعنوان وظیفــه نظارتی اقدام کنیم. من معتقدم شــروع از دولت اســت. اگر دولت احســاس کند که در این خصــوص مشــکل وجــود دارد باید الیحه تدوینکند. ■ وزارتفرهنــگوارشــاداســالمیالیحه حقوق مالکیت معنوی را سالهاســت که تدوینکردهوبهمجلسفرستادهاست؟ اگراین الیحه را فرستادهاند پس دردستور کار کمیسیون قضایی است و باید از رئیس کمیسیونقضاییبپرسید. ■ ما در کشورمان در حوزه مسائل فرهنگی دچــار چالشهــای جدی هســتیم بــه نظر میرســد این حوزه در مجلــس هم غریب واقــع شــده اســت. چــرا کــه لوایحــی کــه طرحهایــی کــه از ســوی وزارت فرهنگ به مجلس داده میشــود مدت زمان بسیاری طول میکشد تا به ثمر بنشیند یا حتی سال های متمادی مثل الیحه مالکیت معنوی اصــ ًال به ثمــر نمینشــیند و در کل قوانینی کــه در این حوزه نیــاز به بازنگــری و اصالح دارد با تأخیر مواجه است. به نظر میرسد نمایندگان مجلس هم به مسائل فرهنگی کمترتوجهدارند؟ مــا در مرحلــه نظــر در حــوزه فرهنــگ در عــرش قــرار داریــم و در مرحلــه عمل در فــرش قــرار داریــم. در جایــی هــم یکــی ازدوســتان گفتنــد که حتی زیر فــرش قرار داریــم. چــون مــا وقتــی وارد مرحله نظر میشــویم. از آیــات قــرآن و احادیــث و مستندات و منابع دیگری هم که دراختیار داریم همچنین فرمایشات امام و رهبری هــر جا که ســخن از فرهنگ اســت در اوج اســت.مقام معظم رهبــری میفرمایند اینطورنیستکهفرهنگدرذیلسیاست و اقتصــاد تعریف شــده باشــد. بلکــه این اقتصادوسیاستاستکهدرذیلفرهنگ اســت. یکی از نمونههایش بحث بودجه فرهنــگ اســت.بودجه فرهنگ بیــن 6 تا ۷ دهم درصد کل بودجه ســال ۷9 است. این یعنی که در عمل ما به حوزه فرهنگ اهمیــت ندادهایــم. یعنی وقتــی اولویت مــا حوزه فرهنــگ نبوده، طبعــاً در دولت هــم اولویت با لوایح فرهنگی نخواهد بود وبرای مجلس هم در دستور کار قرار دادن لوایــح فرهنگــی در اولویت نخواهــد بود. این وضعیت کالن کشــور اســت که باید از آن عبور کنیم. دلیل آن هم این اســت که هر چه در حوزههای فرهنگی هزینه کنیم، سرمایهگذاری است.اگر برای امر فرهنگ هزینــه نکنید ناچــار باید بــرای زنــدان ها هزینه کنیم. برای کمپهای نگهداری به وابستگان مواد و دارو یا در طالق و حاشیه نشــینی و فقر. وقتــی در این حــوزه هزینه کنیم سرمایهای برای جامعه میشود تا از آسیبهایاجتماعیجلوگیریشود. ■ طرح حمایت از نظام صنفی هنرمندان و پروسه طوالنی مدت آن هم از این دست طرحهاست؟ این طــرح هنــوز بهصورت الیحــه مطرح نشده است.در قانون برنامه ششم توسعه آمده اســت که تشــکیل نظامهای صنفی فرهنــگ و هنــر وظیفــه دولت اســت. اما عمــالً دیدیم که اتفاقی نیفتاده اســت. در کمیسیونفرهنگیپیشنویسیتهیهشده اســت بهعنــوان پیشنویس طــرح نظام صنفی هنر. آن را بررسی کردیم و اکنون در اختیار کارشناســان وزارت فرهنگ وارشاد اسالمی و صنوف مختلف هنر است. خانه تئاتــر، موســیقی، انجمنهــای مربوط به هنرهای تجســمی، خانه هنرمنــدان و در کل مجموعــه صنفــی و تخصصــی که در حوزه هنر هســتند در نشست های ویژهای در وزارت فرهنگ در حال بررســی اســت. در جلســهای با آقــای دکتر صالحــی وزیر فرهنگ در مــورد چند موضــوع به توافق رســیدیم که با جدیت انجام دهیم و یکی از آنها نظام صنفی هنر اســت که باید آن را سرعت دهیم.چون هر چه ساختارها را در جامعه به سمت واگذاری کار به مردم پیش ببریم، نگران پیشبرد اهداف انقالب و مردمســاالری نخواهیم بود.راه واگذاری کار به مردم روش پوپولیســتی نیســت که بگوییــم ما خــادم مردمیــم و عضو هیچ ســازمانی هم نیســتیم. درکارهای صنفی بایــد نظام صنفی تشــکیل دهیــم. نظام صنفیرسانهبهصورتالیحهدردستورکار دولت بود. دولت چند ســال است که قول داده 2 الیحــه تقدیــم مجلس کنــد. یکی الیحــه مطبوعــات اســت و دیگــری نظام صنفی مطبوعات ورسانه است که بعد از ً مدتهانامهنگاریوپیگیریعمالچیزی تاکنونبهمجلسدادهنشدهاست.بخش مطبوعــات را دولــت تــا حد زیــادی پیش برده است و به همین جهت ما در این کار واردنشدیم.اماطرحنظامصنفیرسانهرا دکتر وکیلی از طرف کمیســیون مأموریت گرفتنــد کــه تهیه کننــد و به مجلــس ارائه دادنــد. اعالم وصول شــده و ما منتظریم در دستور کار کمیسیون فرهنگی و صحن مجلسقراربگیرد. ■ یعنــی گیــر کار فرهنــگ بــه دولــت برمیگردد؟ گیــر کار فرهنــگ بــه ریشــههای فرهنگی جامعــه ایــران برمیگــردد. دولــت مورد اعتماد مجلس اســت. رئیــس جمهوری منتخب مردم اســت و ما عصاره فضائل همین مردمیم.خروجی کار ما این اســت کــه اگر جایی مشــکل اقتصادی میبینیم فکــر میکنیم مهم اســت ولــی اگر جایی مشــکل فرهنگی ببینیم اهمیت برای آن قائل نیستیم چه بسا از فرهنگ میزنیم و بهبخشهایدیگرمیپیوندیم. ■ اگر مجلــس و دولــت به فرهنــگ و هنر بهشــکلهمــاناقتصادیکــهمیفرمایید هم نــگاه میکرد ایــران قابلیت زیــادی در حــوزه اقتصــاد فرهنــگ و هنــر دارد.حتی کمیســیون اقتصادی هم توجهــی به بعد اقتصادی فرهنگ و هنر نــدارد در حالی که اینبخشمیتوانســتســهمبســزاییاز سودناخالصملیراتشکیلدهدوسودآور باشد. مهمترین شــعار وزارت فرهنگ هم احیایاقتصادفرهنگوهنربودکهتاکنون بهصورت اجرایی در نیامده اســت.آیا شما بهعنوان رئیس کمیسیون فرهنگی در نظر داریــد در این خصــوص در مجلــس کاری انجامدهید؟ مــن قبــول دارم. در ارتبــاط بــا اقتصــاد فرهنگ اقداماتی هم انجام شــده اســت. دســتگاههای اجرایــی در بخــش صنایــع دســتی و گردشــگری و نیز در سینما و.. کار کردهاند. اما اقتصاد فرهنگ هم به مفهوم واقعــیاش مثل خود فرهنگ درســت جا نیفتاده اســت و درک مشــترکی هــم از آن وجود ندارد و از مســائلی است که در کشور مــا جزو موضوعات جدید تلقی میشــود. دلیلــش هــم این اســت کــه ما وابســته به موهبت خــدادادی بهنام نفت هســتیم و فکر میکنیم هیچ وقت تمام نمیشود تا آدمی مثل آقای ترامپ بیاید و محدودیت هایــی ایجاد کنــد، تا مــا متوجه شــویم که نمیتوانیمهمیشهبهآنمتکیباشیم.چه برسد به اینکه به اقتصاد فرهنگ فکر کرده باشــیم. ظرفیت اقتصاد فرهنگ در ایران بســیار باالســت. فکر میکنم ذیــل یکی از بخش های وزارت ارشاد این بخش باشد. مــا هم در کمیســیون فرهنگی طی شــش مــاه اخیر یکــی از اولویت هایمــان اقتصاد فرهنگ است. کمیته ویژه اقتصاد فرهنگ همدرکمیسیونتشکیلمیدهیم. ■ در حــوزه فرهنــگ نهادهــا و مؤسســات بسیاریکارمیکنند.وزارتفرهنگ،شورای فرهنــگ عمومــی، شــورای عالــی انقالب فرهنگــی، ســازمان فرهنــگ و ارتباطــات اســالمی ...و امــا متأســفانه بــه قــول رهبر معظــمانقالبمادچارولنــگاریفرهنگی شدیم.به نظر میرســد مسئوالن فرهنگی ما نتوانســتند بــه گونــهای عمل کننــد، که جامعه دچــار ولنگاری نشــود.آیا شــما که کمیســیون فرهنگــی مجلــس را ریاســت میکنید،راهکاریبرایرفعاینمشکلارائه کردهاید؟ اوال بــرای فرهنــگ بیــش از ۰۰5 تعریــف شده است. برداشت از فرهنگ در کشور ما هر کسی از ظن خود شد یار من. در جایــی امــکان حضــور در پاســارگاد در جامعه میسر نیست و این را یک معضل میدانندکهدرجایخودهممحترماست. در جایــی ولنگاری فرهنگی پوشــش زنان مطرح میشود یا رفتار پسران رفتار خوبی نیست. از این جهت نگرانند.ما هم ایرانی و هــم مســلمان باشــیم و هــم بــه میراث فرهنگیمانتوجهداشتهباشیم.امابعضی چیزها قابل جمع نیســت. مثالً موســیقی کــه یک امــر فرهنگی اســت اگر قراراســت در خیابــان اجــرا شــود، چــرا جلــوی آن را میگیرند؟ اما در نقطه مقابل میگویند که این افرادی که با آالت لهو و لعب در کشور اسالمی ظاهر میشوند چرا جلوی اینها را نمیگیرید؟ این تفاوت دیدگاهها در حوزه فرهنگ و در همه حوزهها است. ما راه حل این مسائل را در گفتوگو میدانیم. وقتی بحث موســیقی خیابانــی به مــن گزارش شد جلسهای گذاشتیم با مسئوالن ذیربط وتصمیم گرفتیم آیین نامهای بنویسند که هم موسیقی اجرا شود و هم رعایت حریم قانون شود. بعد از مسیر گفتوگو وقتی به تفاهم رسیدیم باید فصل الخطاب قانون باشــد و اجرا شود. و اگر قرار است لغو شود قانــون بایــد آن را لغــو کنــد. تریبونهــای مذهبی و سیاســی و متعدد به جای قانون حقندارندبنشینند. مــا سلســله نشســتهای گفتوگــوی فرهنگی را در کمیسیون فرهنگی طراحی کردیــم که انشــاءاهلل دنبــال میکنیم. در کنار این کمیته ویژه دیپلماســی فرهنگی را تشــکیل دادیم.ما در حوزه دیپلماســی عمومــی و فرهنگــی ضعفهــای جــدی داریــم. وجهــه ایران در دنیــا چهره خوبی نیســت. مــا هــم نتواســتیم خــوب عمل کنیــم. چند نهاد متعدد فرهنگــی داریم. کمیته فضــای مجازی تشــکیل دادیم که تصمیماتــی بگیــرد. بحــث مــوازی کاری فرهنگی را هم در دســتور کار قــرار دادیم. کمیتهای بهنام برنامــه و بودجه و اصالح ســاختار انجــام دادیــم. بــرای اولینبــار دســتگاههای فرهنگــی کشــور با ســازمان برنامــه و بودجــه و کمیســیون فرهنگــی نشســت مشــترکی داشــتند. درصددیــم جلســات بعدی در ســطح معاون رئیس جمهــوری و معاونان وزیــران برگزار کنیم تا تعــدد مراکز و اینکه چند مرکز پولهای متعــدد بگیرنــد و یــک کار انجــام دهند و جامعه هدفشــان هم یــک گروه باشــد را اصالحکنیم.