درگیری اخیر هند-پاکستان تا کجا پیش میرود

تنشهایمیانهندوپاکستانیکباردیگرباالگرفتهاست.هند،پاکستانرابهخاطرحملهتروریستی 14 فوریه که منجر به کشته شدن دهها نفر از نیروهای امنیتی پارلمان شد، متهم کرده است. این حمله انتحاریبدترینرخدادخشونتآمیزاززمانرویکارآمدننارندرامودیدرسال4102 بود.اینحمله درست پیش از انتخابات بشـــدت رقابتی نمایندگان پارلمان که در ماه مه برگزار خواهد شد، رخ داده استدوکشورازدارندگانسالحهایهستهایدرجهانهستندواینتنشهانیزیکیازتازهترینموارد درگیری بین آنهاست. در حالی که پاکستان از پذیرش مسئولیت این حمله سر باز زده است، مودی قول داده به این حمالت «پاســـخی قاطعانه» دهد. او به ارتش خود «آزادی تام االختیار» بخشیده تا پاسخاینحملهرابدهند.

■ چرا هند و پاکستان نسبت به هم بیاعتمادند؟ هند و پاکستان در نتیجه دو پاره شدن هن ِد بریتانیا در سال 1947 موجودیت یافتند. تنشهای قبل و بعد از مرزبندیهای جدید، 14 میلیون نفر را از خانه هایشان آواره کرد و به درگیریهای خشونت باری انجامید که حاصل آن کشـــته شدن یک میلیون هندو، مســـلمان و سیک بود. این دو کشور از زمان استقالل در 3 جنگ بزرگ با هم رودررو شدهاند. مؤسسان پاکستان بر این باور بودند که هند، دو تکه شدن شبه قاره را امری موقتی میبیند و امیدوار است به محض آنکه بتواند، این قلمرو را به خاک خود الحاق کند. هند، پاکستان را حامی تروریستهایی میداند که مدام در خاک این کشور، بخصوصدرکشمیر،حمالتتروریستیانجاممیدهند.

■ چرا کشمیر برای دو کشور مهم است؟

دو جنگ از سه جنگی که دو کشور تاکنون از سر گذراندهاند بر سر کشمیر بوده است. این منطقه که در هیمالیا واقع است توسط هر دو کشور هند و پاکستان اداره میشود، اما هر کدام از دو کشور خواستار به دست آوردن مالکیت تمام عیار این سرزمین هستند. در زمان تقسیم بندی، هند و پاکستان به ایالتهای راج نشین اختیار دادند تا به کشورهای تابعه خود بپیوندند. کشمیر که در آن زمان توسط حاکمان هندو اداره میشـــد، اما اکثریت جمعیت آن مسلمان بودند، نتوانست تصمیم بگیرد به کدام کشـــور بپیوندد. نیروهای شبه نظامی پاکستان به کشمیر حمله کردند، هند مداخله کرد و دو کشور با هم جنگیدند، بدون آن که هیچ یک برنده کشمیر شود. حدوداً07 سال از این واقعه میگذرد و دو کشور در منطقهای به نام «خط کنترل» که یک مرز دفاکتو محسوب میشود و یکی از مناطق بشدت نظامی در جهان است، به حالت آماده باش درآمدهاند.

■ آخرین حمله کی رخ داده است؟

در حمله اخیر حداقل 37 نیروی پلیس ذخیره کشـــته و چند نفر دیگر زخمی شدند. گروه موسوم به جیش محمد که یک گروه تروریســـتی در پاکستان است، مسئولیت این حمله را پذیرفته است. آخرین باری که یک حمله انتحاری با چنین ابعادی رخ داد، سال 2016 بود که طی آن یک اردوگاه نظامی هندی در شـــهر کشـــمیری «یوری» مورد حمله ناگهانی قرار گرفت. هند در پاســـخ به این حمله به کشمیر تحت کنترل پاکستان حمله کرد، زیرا این منطقه را مسبب خیزش تروریستها میدانست. در نتیجه این درگیریها، سرمایهگذاران در هر دو سمت کشمیر امالک خود را فروختند. جیش محمد یک گروه تروریستی است که میخواهد کشمیر را به خاک پاکستان ملحق کند.

■ آیا هند، خطر یک جنگ تمام عیار دیگر را به جان خواهد خرید؟ نه واقعاً. اگرچه فشارهای داخلی زیادی برای پاسخگویی نظامی به این حمله وجود دارد، اما هند میداند که هر دو کشور سالحهای هستهای دارند و همین مسأله این کشور را محدود میکند. بعد از حمله 2016 در شهر یوری، دولت مودی مراقب بود که حمالت در سطح محدود باقی بمانند و موقعیت، تنش آلودتر نشود. خودداری پاکستان نیز بسیار کمک کرد، تا جایی که به سختی میتوان گفت که درگیری مرزی رخ داده است. اما این بار اوضاع فرق کرده است. نتیجه نظرسنجیها نشان میدهد حزب مودی در انتخابات عقب است و ممکن است فشارهای بیشتری به او برای انجام یک عملیاتتالفیجویانهواردشود.

■ تا کجا پیش میرود؟

حتی با اینکه پاکستان دخالت خود در حمله اخیر را رد کرده است، اما به لحاظ دیپلماتیک تحت فشـــار شدیدی است. کاخ سفید از پاکستان خواسته تا «به سرعت حمایت از گروههای تروریستی و فراهم آوردن محیطی امن برای رشد آنها در خاک خود» را پایان دهد. تحلیلگران تردید دارند که هند حمله نظامی را شروع کند. مودی احتماالً یک اقدام تالفی جویانه محدود انجام میدهد که به نظر ساشا ریز-کوسیتسکی، یک تحلیلگر ارشد مسائل جنوب آسیا، «چهره مودی را بهعنوان یک نخستوزیرقدرتمندخدشهدارخواهدکرد».