تاریخایجاددرآمدهایدولتی،تاریختکاملدولتهاست

لطفعلی بخشــی کــه در گفت و گــوی باال به تبیین نســبت دموکراسی با مالیات پرداخته در یادداشتی تکمیلی ، مصداق های تاریخی در چند کشــور جهان دربــاره رابطه مالیات و تکامل دولت ها را تشریح کرده است.

بررســی مهمترین فرازهای تحوالت سیاســی در کشــورهای مختلف جهان و نقش آن در ارتقای نظارت و کنترل مردم بر حکومتها و گســترش مردمســاالری تــا حــدود زیــادی ارتبــاط متقابل میان میزان و ســطح دموکراســی در یک کشور با سازوکارهای مالیاتی را روشن میسازد. -1 انگلستان اولیــن اعتراضــات نتیجهمنــد بــه مالیاتهــای وضــع شــده پادشــاهان، از جانــب اعیــان و ثروتمندان انگلســتان در قرن سیزدهم میالدی شــروع شــد که باالخره با متحد شــدن آنها علیه این مالیاتها، پادشــاه انگلســتان مجبور شد در قبــال پرداخت مالیات، حقوقــی برای آنها قائل شود. بــرای اولیــن بــار در تاریــخ، پادشــاهی بــه دادن چنیــن امتیــازی مجبــور شــده بــود و بههمیــن جهــت ســند آن بهنــام «منشــور آزادیهــا» یــا «منشــور کبیر» )Magna Carta( معروف گردید کــه بعدهــا مبنــای فکــری تأســیس نهــاد قانون اساسی ]1[.دش در بســیاری از کتابهــای اجتماعــی و تاریخــی این منشــور را منشــأ قوانیــن کشــورها و پیدایش حکومتهــای مشــروطه دانستهاند.«منشــور کبیر» درســال 1215 مورد توافق پادشــاه و اعیان کشــور قــرار گرفــت و ســلطنت متعهــد شــد کــه قدرت شــاه در چارچوب قوه قانونگذاری تعیین و محدود گردد. مهمترین نکته ذکر شــده در منشــور کبیر چنین بــود: «هیــچ عــوارض و مالیاتــی در کشــور وضع نخواهد شــد مگر با موافقت شورای مملکتی.» هرچنــد در اصل مقصود از این موضوع محدود کردن قدرت شــاه و جلوگیری از تحمیل مالیات توسط شاه بر اشــراف انگلستان بود لیکن مردم انگلیــس بعدها تعبیر وســیعتری برای آن قائل شــدند و ایــن منشــور را بــه مبنایی بــرای احقاق حقــوق خــود تبدیــل کردنــد و طــی مبــارزات طوالنــی موفــق گردیدنــد بــرای اولیــن بــار در جهان، حق نظــارت مردم را در وضع مالیاتها و مخارج عمومی بدست آورند. منشــور کبیــر اولیــن موفقیــت ثبت شــده مردم در تقابل با حکومتهای خودکامه اســت. ســایر حکومتگــران آن زمــان با منشــور موافــق نبودند چــون بیم آن داشــتند که مــردم تحت حکومت آنان نیز خواستار چنین حقی شوند. حتی در آن زمان پاپ اینوســنت ســوم بیانیــهای بر ضد این منشــور صادر کــرد امــا در عمل منشــور به قوت خود باقی ماند و شــاه مجبور به قبول آن شد. هرچنــد پــس از اعــالم منشــور کبیر نیز همیشــه بیــن پادشــاهان و مجلــس یــک مبــارزه دائمی وجــود داشــت و شــاهان درصدد نادیــده گرفتن این منشــور بودند، که این مبارزات تا حدود 400 سال بعد ادامه یافت. در سال 1628 در ادامه همین مبارزات الیحهای بهنام «الیحه حقوق» پــس از تصویب مجلس، توســط شــاه انگلســتان پذیرفته شــد. این الیحه حقــوق مدنــی و سیاســی مــردم را بــه صــورت وســیعی تضمیــن کــرد و در آن اعالم شــده بود که هیچکس حق ندارد بهصورت هدیه یا قرض یــا کمک یــا مالیات یا هــر نوع تحمیــل دیگری، بدون موافقت مجلس مالیاتی وصول کند. ســرانجام بــا بــه ثمــر رســیدن مبــارزات مــردم انگلســتان یکــی از مهمتریــن اصــول حقــوق اساسی ملتها، که حق تصویب مالیاتهاست، در این کشور تثبیت شد. پــس از آن در حقــوق اساســی ســایر کشــورها، از جمله کشــور ما پس از انقالب مشــروطیت، این حــق بهعنوان یکی از اساســیترین حقوق مردم ذکر شده است. -2 رنسانس و اصالحات مذهبی در قرون وســطی کلیسا بر اکثر کشورهای اروپایی مســلط شــد و عالوه بر اخذ مالیــات، زمینهای کشاورزی بسیاری را به خود اختصاص داد.[2] در پایــان قــرون وســطی و آغــاز رنســانس بحث اصالحــات مذهبــی در اروپا آغاز شــد کــه کالون در ســوئیس و لوتر در آلمــان بنیانگذار آن بودند و تحــت عنــوان Reformation شــکل گرفــت و بعدها مذهب پروتســتان از درون آن زاده شد. ریشــه ایــن موضــوع، مالکیــت عمــده کلیســا بر زمینهای کشاورزی بود زیرا پس از پایان دوران حکومت روحانیون، قــدرت مالی آنها همچنان برقــرار مانــد و در بســیاری کشــورهای اروپایــی مالکیــت کلیســا بــر زمینهــای کشــاورزی ادامه یافت و پادشــاهان آن کشــورها بخشی از مالیات دریافتی از مــردم را نیز به واتیکان میپرداختند کــه ایــن وضعیت با قــدرت شــاهان در تعارض بود.هانــری هشــتم پادشــاه انگلیــس بــه بهانــه نداشــتن فرزنــد درصدد طالق همســر خود بود که این امر با مخالفت کلیســای کاتولیک مواجه شــد و این بهانه موجب علنی شــدن تعارضات کلیسا با حکومت انگلیس گردید. هانری هشتم زمینهــای متعلــق بــه کلیســا را مصــادره و بــه مــردم فروخت و از ارســال مالیات برای واتیکان خودداری کرد. وی برای مقابله با پاپ، کلیسای انگلیکان را بنیاد نهاد و مردم انگلیس را از سفر به واتیکان برای زیارت منع کرد. ایــن منابــع توانســت اقتصــاد و دولــت انگلیس را قوی ســازد و با اســتفاده از این منابــع، ناوگان عظیــم نیــروی دریایی انگلیس بنیاد نهاده شــد کــه توانســت مســتعمرات فراوانــی در سراســر جهــان بــرای انگلیــس فراهــم ســازد.بعدها ســایر کشــورهای اروپایــی، غیــر از فرانســه، نیــز از پرداخــت مالیــات بــه واتیــکان خــودداری کردند. -3 انقالب امریکا دولت انگلســتان که دارای مستعمرات وسیعی بود، در قرن هجدهم بهدلیل نیاز مالی تصمیم گرفــت کــه از مســتعمرات خــود و تجــارت آنها مالیــات بیشــتری وصول کنــد. برای ایــن منظور پارلمــان انگلیــس در ســال 1765 قانونی بهنام «حــق تمبــر» بــرای مســتعمرات وضع کــرد که بهموجــب آن مســتعمرات مجبــور بودنــد برای رســمیت و اعتبار اســناد و مدارک رسمیخود از دولت انگلستان تمبر خریداری کرده و به اسناد مزبور الصاق کنند. مردم امریکا، که در آن زمان کشورشان مستعمره انگلستان بود، به پرداخت ایــن مالیــات اعتــراض کردنــد و اعــالم داشــتند چــون در پارلمــان انگلیــس نماینــدهای ندارنــد نباید چنین مالیاتی را بپردازند. بــه دلیــل اعتراضــات مــردم امریــکا، دولــت انگلیــس در ســال 1766 ناچــار بــه لغــو ایــن مالیــات شــد لیکــن تصمیــم گرفــت بــر تجارت مســتعمره امریکا مالیاتهای دیگری وضع کند کــه مهمترین آن مالیــات بر چــای وارداتی بود. ایــن مالیاتها نیز مــورد اعتراض مــردم امریکا قرار گرفت و دولت انگســتان بــرای حفظ اقتدار خویــش از لغــو مالیات چــای، خــودداری کرد و تجارت چای را به انحصار شــرکت انگلیسی هند شرقی درآورد. ایــن امــر موجــب نارضایتــی عمومی و شــورش مردم مستعمره امریکا علیه انگستان شد که در پــی آن محموالت چای کشــتیهای وارده از هند بــه بنادر امریکا، بــه دریا ریخته شــد و نتیجه آن مبارزات و جنگها منجر به اســتقالل کلنیهای مختلف امریکا و تأســیس کشــور مستقل ایاالت