تهران پایتخت بماند یا نه!
بحث انتقال پایتخت از تهران، ســابقه چندین ده ساله دارد. خیلیها موضوع انتقــال پایتخــت را به پیــش از انقالب مربــوط میداننــد، امــا بعــد از انقالب هــم در چندیــن مقطــع و بــه عبارتــی در هــر دولــت، این بحث مطرح شــده اســت. دهه ۰6، دهه ۰7 و بعدتر حتی در دهــه ۰9، دولتهــا تــالش کردهانــد تــا بار ســنگین پایتخت بــودن تهران را ســبک کننــد، اما هــر کــدام از طرحها و برنامههایــی که بــرای انتقــال پایتخت در ایــن دورههــا اعالم شــده، شکســت خورده است. اصفهان، سمنان، اراک، همــدان و شــهرهای جدیــد مثــل پرند جدیتریــن گزینههــای پایتختــی بعــد از کالنشــهر تهــران بودهانــد. اصفهــان با ســابقه پایتختی ۰5١ ســال در دوران صفویان، قطعاً مهمترین رقیب تهران در طــول همــه ایــن ســالها معرفــی میشــود.با وجــود ایــن همچنان بحث انتقــال پایتخــت، یکــی از مهمتریــن چالشهــای پیش روی سیاســتمداران اســت. انتقــال پایتخــت، در شــرایطی که این جابهجایی هزینههای ســنگینی را بــه دولــت متحمــل میکنــد، البتــه تصمیمگیــری دربــاره آن را ســخت و پیچیــده کرده اســت. ســؤال این اســت انتقــال پایتخت از تهــران چه هزینهای دارد؟ در دهــه ۰7، ایــن هزینه ۰3 هزار میلیــارد بــرآورد میشــد، امــا در اوایل دهــه ۰9 رقــم هزینههــا از 78 هــزار میلیــارد تــا ۰۰١ هــزار میلیــارد تومــان متغیــر شــد. اگرچــه ایــن هزینههــا از زبان مســئوالن وقت در آن دوره اعالم میشود، اما میتوان گفت که جزئیات آن هیچ وقت به شــکل دقیق محاسبه نشده است! طرح انتقال پایتخت البته منحصــر به ایــران نیســت. کشــورهای زیــادی همچون مالزی، برزیل، آلمان، ترکیــه و انگلیــس هــم این طــرح را به چالش کشــیدهاند. اما جــز تعدادی که پیــش از دهه ۰5 میالدی به ســراغ این جابهجایی رفتهاند، ســایرین چندان از آن رضایت نداشتهاند. ■ هزینه انتقال پایتخت صرف تهران شود
رئیس شورای شــهر تهران در حاشیه جلســه دیروز شورای شــهر درباره اینکه آیــا بــا انتقــال پایتخــت موافــق اســت، میگویــد: مــا به عنــوان شــورای شــهر با انتقال پایتخت مخالفیم و به نظر میآید هزینــهای را که برای انتقال پایتخت الزم است اگر در تهران صرف کنیم مشکالت آن برطــرف میشــود. به گزارش ایســنا، محسن هاشمی در پاسخ به این پرسش کــه چرا با وجــود آنکه نتایــج مطالعات انتقال پایتخت منفی اســت بــاز هم این مطالعات انجام میشــود، میافزاید: هر دولتــی که آمــده یک بار انتقــال پایتخت را بررســی کرده و نظر شــورا و شــهرداری تهران را نیز جویا شــده اســت. نگاه شورا و شــهرداری ایــن اســت کــه ایــن هزینــه برای حل مشــکالت تهران صرف شــود. شــهربانو امانــی خطــاب بــه وی تأکیــد میکنــد: ۰8 ســال اســت کــه میخواهند پایتخت را منتقل کنند، اما نمیتوانند. ■ انتقال پایتخت قابل اجرا نیست
محمد محمودی شــاه نشــین، عضو کمیســیون شــوراهای مجلــس بــا بیــان اینکه بحث انتقال پایتخت از ســالهای دور با عناوین مختلف مطرح شده است، در گفتوگو با «ایران» میگوید: تهران به علــت تعدد بــاالی وزارتخانههــا، ادارات و دســتگاهها بســیارحجیم شــده، هــدف اصلی طراحان هم کاســتن از این حجم باال بوده اســت، در دورهای استان مرکزی مــورد بحــث بــود، بعــد قــرار شــد تــا هر وزارتخانهای به یک اســتان بــرود، اما هر کدام از این گزینهها نقاط پیچیده و گنگ و مبهمی دارد که به این سادگی قابل اجرا نیســت. بــه گفته ایــن نماینــده مجلس، مســأله مهم هزینه این جابهجایی است که به علــت قرار گرفتن زیرســاختهای بنیادی در تهران بســیار سنگین میشود. از طرفــی کالنشــهری مثــل اصفهان هم اگرچه از نظر زیرساخت فقیر نیست، اما
شــلوغی و جمعیــت، نمیگــذارد، گزینه خوبی برای پایتخت بعدی باشد.
وی بــا بیــان اینکــه طــرح انتقــال پایتخت از اســاس خوب اســت، اما قابل اجــرا نیســت، میگویــد: در کمیســیون شــوراهای مجلــس، حــدوداً 2 مــاه پیش طــرح هر اســتان یــک وزارتخانــه مطرح شد که رأی نیاورد. اینکه هر وزارتخانهای در یک اســتان قرار بگیرد در ظاهر خوب اســت، اما تردد از این استان به آن استان برای کارهای مختلف، هزینه و خســارتی بــه مراتــب باالتــر بــه دولــت تحمیــل میکنــد. وی بــا بیــان اینکــه با محســن هاشمی، رئیس شورا موافق است، تأکید میکند، من هم با ایشان همنظر هستم که همین هزینه جابهجایی، صرف شــهر تهــران شــود. البتــه میتــوان بخشهــا و تشــکیالت غیر ضروری را از تهران خارج کــرد. مثــالً تشــکیالت مرتبــط با بنــادر و شــیالت یــا معــادن کــه حضورشــان در
تهــران کارآیی زیــادی ندارد. یــا میتوان دفاتر و شرکتهایی را که کارخانجاتشان در اســتان دیگــر اســت بــه همان اســتان منتقــل کــرد. مثــالً دفاتر ســیمان در کنار کارخانه سیمان باشــد. چرا باید عوارض و مالیات این دفاتر در تهران هزینه شــود و مردم یک اســتان دیگر خاک و غبار آن کارخانــه را بخورنــد! وی ادامــه میدهد: ایــن طــرح نیــاز بــه مطالعــات جامــع و آمایــش ســرزمینی دارد. بــا وضعیــت اقتصــادی فعلــی کــه یــک ســوم منابــع درآمــدی دولــت مبتنی بــر چــاپ اوراق بهادار و قرض الحســنه اســت، نمیتوان به هزینههای اضافی فکر کرد. ■ هزینه انتقال پایتخت 3 برابر شده
قاســم میرزایــی نکــو، دیگــر عضــو کمیســیون شــوراهای مجلــس بــا بیــان اینکه زلزله و گســلهای پر خطر تهران، جمعیــت بــاال، ترافیــک و معضــالت زیســت محیطــی از عمده دالیــل انتقال
پایتخت از تهران محســوب میشــود، به «ایــران» میگویــد: در طول این ســالها، طرحهــای مختلف زیــادی اعالم شــده، امــا هیچ کــدام بــه مرحله اجرا نرســیده اســت، چرا که در هر شــرایطی، امکانات و وضعیــت متفــاوت از دوره قبــل بوده و حاال هم که شــرایط به مراتب بدتر شــده اســت.اما میتــوان تصمیمــات بخشــی گرفت. در دنیا هم چنین موضوعی رایج اســت. مثل ساخت شــهرهای صنعتی، دانشــگاهی، اداری .... و یــا شــهری را بــه قطب علم و پژوهش تبدیل کرد که همه ایــن طرحها هــم نیاز به بودجــه و هزینه جداگانــه دارد و هیــچ درآمــد ویــژهای را نصیــب دولــت نمیکنــد. بــه گفتــه وی، صــرف هزینه انتقــال برای تهــران هم از جملــه پیشــنهاداتی اســت کــه میتــوان درباره آن فکر کرد. میرزایی با بیان اینکه بحــث جابهجایــی پایتخــت، هماکنــون کمیته مســتقل و مصوبه دارد، میگوید:
ایــن بحــث چندین بــار در هیــأت دولت مطــرح و در آمایش ســرزمینی هم دیده شــده اســت. اما اگر آن زمــان، هزینه ۰۰١ هــزار میلیارد برآورد شــده، حــاال با توجه بــه شــرایط اقتصــادی بایــد آن را 3 برابر کرد که من فکر میکنم به 5 ســال آینده هــم نرســد. وی بــا اشــاره به گران شــدن پایتخت از موج مهاجرتها به شهرهای اطراف و شــهرکهای اقمــاری خبر داده و میگویــد: برایــن اســاس اگــر روی ایــن شــهرها و شهرکها سرمایهگذاری کنیم، با توجه به وضعیت فعلی شهر تهران که بسیار گران شده است، مردم زیادی میل مهاجــرت پیــدا میکنند. شــما میبینید کــه در ۰4 کیلومتری تهران 6-5 مجتمع سکونتگاهی ساخته شــده است که مؤید ایــن مطلــب اســت. میرزایــی معتقــد اســت که بایــد به جــای انتقــال پایتخت به اســتانهای دیگر به شهرهای نزدیک تهران فکر کرد.