افسانهایکههرگزاثباتنمیشود

یکی از اشــتباهات مرسوم در تاریخ، افســانههایی است که در اثر بیدقتی یــا از روی غــرض یــا عنــاد وارد صفحههــای تاریخ میگــردد. یکــی از این افسانهها در ارتباط با حاجعلی رزم آرا، شاه و ملی شدن صنعت نفت در ایران، مدعی اســت که رزم آرا تمایل داشــت شــاه را کنار بزند و جایگزین او شــود! هیچ مدرک تاریخی که براســاس عقل بشــود این مسأله را اثبات کرد، وجود ندارد. از دیدگاه بنده این افســانه بعدها ســاخته شــد و عدهای در اثــر ســوء نیت، به ترویج و تبلیــغ آن پرداختند. همه اســناد گواه بر این است که اصوالً رزم آرا در فکر این نبود که جایگزین شاه بشود. او از سالها قبل به شاه خدمت کرده بود و تحت فرمان او بود. چه دلیلی برای رزم آرا وجود داشــت که بخواهد جایگزین شاه شود! اگر رزم آرا قصد داشت شاه را کنار بزند، این کار را زمانی انجام میداد که رئیس ســتاد مشترک ارتش بــود و ارتــش در انقیاد کامل وی بود و به پشــتوانه قــدرت ارتش این کار را میکرد؛ نه زمانی که نخســتوزیر بود، چرا که او در دوران نخســتوزیری تــوان انجــام ایــن کار را نداشــت.به هــر دیــدگاه رزم آرا در همــان زمــان نخســتوزیری کشته شد و کشــتن او مرتبط با مسأله نفت بود و الغیر. اگر جراید و رسانههای آن مقطع بررسی شود، خواهیم دید که به سبب کشته شــدن او، سهام شرکت نفت انگلیس چند درصد کاهش پیدا کرد. آیا این کاهش قیمت نفت انگلیس برای ما جای ســؤال ندارد؟ آیا کشــته شــدن رزم آرا با نفت ارتباط پیدا نمیکند؟ مــاده واحدهای که مجلس شــورای ملی آن روز بعــد از قتل رزم آرا تصویب کرد، اشاره به این نکته دارد که چون خیانت حاجعلی رزم آرا به ملت ایران مســلم اســت قاتل او اگر خلیل طهماســبی باشــد، مورد عفو قــرار میگیرد. مجلــس و نماینــدگان به این مــاده واحــده رأی دادند. بنابراین کشــتن رزم آرا بهدلیل این نبود که قصد داشــت جانشــین شــاه شــود! کشــتن او معلول حــرکات و دیدگاههــای او دربــاره نفــت بود. با توجه به همه این مدارک و اســناد چطور میتوان ادعا کرد که کشتن رزم آرا معلــول خیانتش به شــاه بود! ادعا کردن آسان اســت ولی مهم این است که بشود آن ادعــا را اثبــات نیــز کرد کــه البته هرگز قابل اثبات نیســت! چرا که اسناد موجود خالف این افسانه را گواهی میدهند. رزم آرا قــدرت اینکــه به جای شــاه روی کار بیاید را نداشت. روزنامههای آن ایام نیــز علــت کشــتن رزم آرا را در ماجــرای نفت جستند و نه افسانه جایگزینی اش با شــاه. رزم آرا در روز چهارشــنبه کشــته شــد. مرحوم نواب صفوی روز پنجشنبه و هفتــه بعــد از آن در روز شــنبه، در اطالعیــهای به دشــمنان اســالم و ملت هشــدار میدهد که این عاقبت دشمنی بــا اســالم اســت. روزنامــه اصنــاف (روز شــنبه) مینویســد: «اســتاد خلیــل طهماســبی، دشــمن خــدا، رزم آرا را از بیــن بــرد چنانچــه در عرض یــک هفته آزاد نشــود دربــار را کن فیکــون خواهیم کرد» (نقل به مضمون). به هر حال به نظر من افســانه جایگزینی رزم آرا با شــاه را بعدها اعضای جبهــه ملی ســاختند تــا بگوینــد قتــل رزم آرا تأثیری در ملی شــدن نفت نداشــت تــا تمــام افتخار ملی شــدن نفــت را نصیــب خود کننــد! این چه ســخنی اســت که گفته شــود چــون ماده واحــده را محمد مصــدق تقدیم مجلس کرد، پس او نفت را ملی کرده است.از طرف دیگر مصدق با تمام ناسیونالیستهای خاورمیانه هماهنگ بود. توجه کنید که در این زمان در مصر جمال عبدالناصر، ســید قطب را اعــدام میکند؛ در ترکیه چهل نفر اعدام میشوند چون درخواست حکومت اسالمی داشتند؛ در افغانستان سردار داود خان نوری به سرکوب نیروهای مسلمان میپردازد. در عراق نوری ســعید پاشا نیروهای اسالمی را میکوبد. این موارد گواهی میدهــد که نیروهای ملی گرای ایرانی نیز با افکار ناسیونالیســتی درصدد درهم کوبیدن جریانهای اسالمگرا بودند. به هر حال اینکه کشتن رزم آرا با مســأله جایگزینی اش با شــاه در ارتباط باشد، از ساختههای جبهه ملی بود تا نقش نیروهای اسالمی را در ملی شدن نفت تخفیف دهد. همه این مدارک اگر به مانند پازلی کنار هم چیده شــود، مشخص خواهد شــد که رزم آرا نیت کنار زدن شــاه را نداشــته اســت و این افســانه، ساخته ذهنهــای افرادی اســت که از تاریــخ اطالعی ندارند. همانطــور که گفته شــد، رزم آرا در مقاطع مختلف در خدمت شــاه بود و به شاه خدمت هم کرد.پس کشته شدن او معلول مسأله نفت بود. چنانچه اگر رزم آرا کشته نمیشــد، قرارداد گس گلشــاییان را به مجلس میبرد و آن قرارداد امضا میشد. ولی قتل وی اجازه این اقدام را به او نداد.