هیچزمینصیفیوسبزیبافاضالبآبیارینمیشود

دیروز ســخنگوی دولت در حاشیه جلسه هیأت وزیران از برخورد قاطع با متخلفان رهاســازی فاضــاب به مزارع ســبزیجات و تربــار جنوب تهران خبــر داد. او گفت که اعضــای هیأت دولت مصــوب کردهاند تا کارگروهــی با مســئولیت وزارت کشــور و با عضویت وزارتخانههای بهداشت، جهاد کشاورزی، نیرو و سازمان حفاظت محیط زیســت تشکیل شــود تا مطمئن شوند که کشــاورزان به ســمت آبیاری با آب ســالم هدایت میشــوند. او تأکید کــرد که دولت مصر اســت تا کشــت با آب آلوده متوقف شود و زیان کشاورزان نیز پرداخت خواهد شد. موضوعآبیاریمزارعجنوبتهراناز چند سال پیش، با حاشیهها و واکنشهای زیــادی مواجه بــود، حتــی در دوره چهارم شورای شــهر تهران، رحمتاهلل حافظی، یک عضو شــورا در میانــه همه تکذیبها و امــا و اگرهــا فــاش کــرد کــه همچنــان زمینهای زراعی مناطق جنوبی تهران با آب فاضاب آبیاری میشوند، موضوعی کهالبتهتأییدوردنشد.

مهندسغامرضا شقاقی،مدیراداره آب و فاضــاب مرکــز ســامت محیــط و کار وزارت بهداشــت، آبیاری کشــتهای جنــوب تهــران بــا آب فاضــاب را اگرچه رد نمیکنــد، امــا با قاطعیت بــه «ایران» میگویدکهاینوضعیتنسبتبهگذشته به مراتب کمتر شده است: «اما هماکنون نیــز روان آبهایــی کــه به جنــوب تهران منتهیمیشودوهمچنیننهرفیروزآباد، بهآبفاضابآلودهاستوکشاورزاننیز ناگزیر از این آبها اســتفاده میکنند.»به گفته او، روان آبهای متعددی در تهران وجود دارند که به آبهای سطحی ریخته میشــوند و متأســفانه در طول مسیر هم انشــعاب فاضابهای متعددی به آنها اضافه میشــود. بســیاری از کشــاورزان به دلیــل ناآگاهی، یــا بــرای صرفهجویی در هزینهها یا چون دسترســی بــه منابع آب دیگــر ندارنــد، از ایــن روان آبهــا بــرای آبیــاری مــزارع اســتفاده میکننــد. البتــه اغلب کشــاورزان بهدلیل همین موضوع تغییــر الگــوی کشــت دادهانــد و بهجــای کشت محصوالت خام مثل سبزیجات و صیفیجــات، محصــوالت صنعتی مثل ذرت برای دام میکارند.

شــقاقی براســاس گزارشهایی که در همیــن زمینــه بــه وزارت بهداشــت ارائه شــده اســت، میگوید که بیشــترین حوزه تخلــف در جنوب تهران و حوزه شــهرری اتفــاق میافتد و در نقاط دیگر تهران هم بهصورت پراکنده دیده میشــود. البته در یکروندمقایسهاینسبتبهسالگذشته کشــت محصوالت خام کمتر شده است. اما هنوز گزارش 6 ماهه امســال به وزارت بهداشــت ارائه نشده است و نمیتوان در این باره به آمار مشخصی اشاره کرد.

وی بــا تأکیــد بــر اینکــه اســتفاده از آب فاضــاب بــرای هــر نــوع کشــتی مخاطرهآمیــز اســت و حتــی ســامت عمومــی مصرفکننــده و کشــاورز را هــم تهدیــد میکنــد، میگویــد: اما بیشــترین خطــر متوجــه محصــوالت خــام اســت، براین اساس اولویت ما جلوگیری از کشت ایــن نوع محصوالت اســت. البتــه وزارت جهاد کشاورزی هم بهدنبال تغییر الگوی کشــت اســت و اگر کشــاورزی تخلف کند، حتمــاً بــه دادگاه معرفــی میشــود. ایــن وضعیت البته موجب شــده تا کشاورزان هم راغب به تغییر الگوی کشــت شــوند، اگرچه استفاده از فاضاب برای خود آنها نیزبسیارخطرناکاست.

شــقاقی همچنیــن بــه تشــکیل کمیتههایــی در وزارت بهداشــت بــرای نظــارت و کنترل مزارع زیر کشــت اشــاره میکنــد و میگوید که برنامــهای با عنوان «ایمنیفاضاب»راهمپیگیریمیکنند. این برنامه هماکنون بهصورت آزمایشــی در کــرج و بخشهایــی از تهــران از جمله منطقــه کهریــزک درحــال اجراســت که مراحــل نهایی خود را طــی میکند و قرار است امســال در بعضی استانهای دیگر هــم پیــاده شــود. برمبنــای ایــن برنامــه، جریان روان آبها و فاضابها شناسایی شــده، اینکــه در کجــا قــرار دارنــد یــا چــه خطراتی را متوجه محیط میکنند و البته به راهکارهای مقابله با آن هم اشاره شده اســت اما هنــوز گزارش نهایی نشــده و به همین علت نمیتــوان دربــاره نتایج آن صحبتکرد.

این مقام مســئول در وزارت بهداشت بــا اشــاره بــه تصفیــه فاضــاب خانههــا در تهــران میگویــد: هماکنــون تصفیــه خانههای متعددی در تهــران وجود دارد مثل تصفیه خانه اکباتان یا شهرک غرب، اما تنها 50 درصد فاضاب تهران تصفیه میشــود و مابقی یــا وارد چاههای جذبی شده و وارد منابع آبی میشود یا وارد روان آبهــا خواهد شــد. متأســفانه واحدهای صنعتی غیرمجــاز هم فاضاب خــود را وارد روان آبهــا میکنند که این مشــکل را دوچندان کرده اســت. درصورتی که اگر آبفاضابتصفیهشود،مشکلسامت عمومیراتهدیدنخواهدکرد.

شــقاقی درباره اینکه چــرا نمیتوان با متخلفان برخورد جدی کرد و دیگر اجازه نداد تا زمینهای زراعی را با آب فاضاب آبیــاری کنند، میگوید: متأســفانه این کار در اغلــب زمینهــای زراعــی بهصــورت غیرعلنــی و مخفیانــه اتفــاق میافتــد و یکی از دالیلی که بازرســان ما نمیتوانند شناسایی کنند هم همین موضوع است. ما برای شناسایی متخلفان دچار مشکل هستیم. برخی کشاورزان هم در روز از آب سالم استفاده میکنند اما در شب، مسیر انشــعاب آب را تغییــر میدهنــد و از آب فاضاب اســتفاده میکنند. بازرسان ما از زبالههایی که روی زمینهای زراعی باقی مانــده، متوجــه اســتفاده از آب فاضاب میشوند. چون خود کشاورزان ادعا دارند که از آب فاضاب اســتفاده نمیکنند. به هرحال قانون، اســتفاده از آب فاضاب را ممنوع کرده اســت و متخلفــان به دادگاه معرفیمیشوند. ■ انتقادازتخریبقناتهایتهران

حسنخلیلآبادی،عضوشورایشهر تهــران بــا رد هرگونــه آلودگــی آب مزارع جنــوب تهــران و بویــژه حــوزه ری بــا آب فاضــاب به «ایران» میگوید: کشــاورزان ری دارای ســند رســمی حقابهای هستند که از قدیم از حوضه آبریز البرز، سد کرج، جاجــرود و رودخانه کن تأمین میشــود. حــاال همیــن حقابه بــه آب شــرب مردم تهران تبدیل شده است که بعد بهصورت آب فاضــاب دوبــاره بههمیــن جریــان بــر میگــردد. امــا ایــن آب فاضــاب بــه زمینهای سبزی و صیفی نمیرود و تنها محصوالت صنعتی و غــات مثل گندم و جــو و ذرت بــا ایــن آب آبیاری میشــود که آن هم به گفته کارشناســان بهداشت، مشــکلی ندارد. مردم مطمئن باشند که فرمانداری، اداره جهاد و وزارت بهداشت مانع آبیاری زمینهای سبزی و صیفی با آب فاضاب میشوند البته ممکن است تخلفی رخ دهد که آن هم زیاد نیست.

بهگفتــه وی، مــزارع جنــوب تهــران و ری بویــژه در مناطــق فشــافویه، قلعه نو و کهریــزک بــا آب چــاه و قنــات آبیــاری میشــوند البتــه روان آبهایــی هــم از مســیر رودخانه کــن، کرج و ســد امیرکبیر به این حوضه ریخته میشــود، اما مسأله اینجاســت کــه در طــول مســیر آلــوده میشوند، چراکه مردم رعایت نمیکنند و حتی کارخانجــات و واحدهای صنعتی هــم فاضــاب را بــه داخــل همیــن روان آبهامیریزند.

خلیــل آبــادی بــا انتقــاد از تخریــب قناتهــای تهــران در طول این ســالها و بویژهبعدازحفرکانالهایمترومیگوید: در تهــران زمانی 5 هــزار حلقه چاه وجود داشــت. مادر چاههــا هم در بــازار تهران، دروازه دوالب و میــدان اعــدام بــود امــا متأسفانه روی این قناتها، ساخت و ساز کردند و همین موجب شــد تــا آب چاهها با روان آبهای ســطحی مخلوط شــده و آلوده شوند. اما همین آب آلوده هم اجازه ورود بــه مــزارع را نــدارد. احتمــاالً بحثی کــه گفتــه میشــود مــزارع جنــوب تهران آلوده اســت هم از همین موضوع نشأت میگیرد. سال گذشــته آبی را که به مزارع صیفی و سبزی میرفت آزمایش کردیم و متوجه شدیم که آلوده نیست. حتی آبی که به مزارع محصوالت صنعتی میرفت هممشکلحادینداشت.

وی دربــاره آب نهــر فیروزآبــاد هــم اینطــور توضیــح میدهــد: از آب ایــن نهــر برای مــزارع غــات و ذرت اســتفاده میشود.حتیدرزمینهایزراعیاطراف اتوبــان امــام علــی هــم اگــر دقــت کنید، متوجه میشــوید در کنار آب فاضابی که از وســط اتوبان میگذرد، آب سالمی هم عبــور میکند کــه از آب قنات سرچشــمه میگیرد. مــزارع اطراف از این آب ســالم آبیاریمیشوند.

این عضو شــورا با اشاره به بیتوجهی مسئوالن برای توســعه تصفیهخانههای فاضابمیگوید:درریفقطیکتصفیه خانــه فاضاب وجــود دارد که آب آن هم بــه زمینهــای زراعــی ورامیــن مــیرود. امــا ایــن آب بیــش از ســهم این شــهر به کشاورزاناختصاصمییابد،ایندرحالی اســت که کشــاورزان ری با مشــکل تأمین آب ســالم مواجهنــد. تصفیهخانههــای غــرب تهران هــم از این آب بــرای آبیاری فضایسبزاستفادهمیکنندوهیچآبیبه کشاورزاننمیفروشند.البتهآبفاضابی که به ســمت جنوب تهران میرود از نهر فیروزآبــاد، نهــر ســرخه حصــار و نهر کن میگــذرد کــه بایــد تصفیــه خانه داشــته باشند.