تئاتر،آیینهآیینها
نوزدهمینجشنوارهنمایشهای آیینی و ســنتی چند روزی اســت شــروع بــه کار کــرده و اســتقبال نسبتاً خوبی هم از آن شده است. شعار امسال جشنواره «نمایشسنتیفرصتیبرایتئاترمعاصرایران»است.
هیچ قرار نیســت ضــرورت احیا و اســتمرار آیینهــا را در یــک اثر بــه تمــام آیینــی یــادآوری کنیم کــه چنیــن چهــرهای از آییــن نمیتواند همه حواس مخاطب را از آن خــود کنــد و بــه تجربــه درخواهیــم یافــت که کارکــرد مــوزهای، تأثیــر طوالنی مدتــی نخواهد داشــت و خــروج از موقعیــ ِت واقع، به مــرگ این کارکرد منتهی میشــود. رایحه عطری را در خاطر بیاورید که آمیختناش با فضای موجود، مؤثرتر خواهــد بــود و بیشــتر از نفــس به نفس شــدن با ظرف عطر، اتفاق آفرین است.
جشــنواره تئاتــر آیینی ســنتی همین دغدغــه را در خیــال و خاطــر دارد و در همــه ادوارش بــا َ گردگیریاز آداب و آیین و ســن ِن ملی و مذهبی، پیوســته کوشــیده اســت، هنــر امــروز از گنجینــه آیین برخــوردار باشــد و برخوردار بماند و ارزش افزودهای برای مخاطب امروز بیافرینــد. احضار آیینها و احیای ســنن باید به زیرکی و هوشــمندانه در بافتــار تولیدات نمایشــی امــروز گره زده شــود تا انســان معاصر به تداوم اثرگذاری ســنن و خیرخواهی باورها ایمان بیاورد و در بازآفرینی آیینها، خطرات و مخاطرات روزگار خویش را چارهجویی کند. تئاتــر در ســرزمین مــا اگر چه کم ســابقه امــا به وضوح میتــوان مواجهــات نمایشــی ارزشــمندی را در کالبــد فرهنگی جوامع روســتایی و شــهری قرنهای متمادی معرفــی کــرد کــه بازتــاب آن در آفرینشهــای تئاتری برخی ملل قابل اســتخراج اســت. یکی از تکالیف این جشــنواره، برونتــاب این گنجینه اســت. گنجینهای که در متــون داســتانی، خلــق قهرمانان، فرهنگ البســه، اخالق اسطورهای و کیفیت فردی و گروهی انسانهای دیــروز، مشــهود و ملمــوس اســت. «یوجینــو باربــارا» کهنه کارگردان بینالمللی این حیرت و سرگشــتگی را در تماشــای تعزیهای در همین جشــنواره آیینی سنتی تجربــه کرده بود و از آن به عنوان شــکلی نــادر در تئاتر یــاد کــرد و بــه سرخوشــی تأکیــد کرده بــود کــه امیدوار اســت بتوانــد در آثــارش از توانــش این گونه نمایشــی گرتهبــرداری کنــد. معتقــدم انســان امروز کــه بیش از همیشــه هفتخانهــای آزمــون انســانیت را پیش رو دارد باید به مجاورت آیینها و ســنن، رویینهتن شــود. این رویینهتنی تعهد تئاتر است.