قدر تنمایی«آدریاندریا» درآ بهایبی نالمللی

- وزارت دادگستری امریکا با ارسال نامهای از دولت جبل الطارق خواسته بود نفتکش ایرانی را آزاد نکند - علی ربیعی : آزادی کشتی ایرانی شکست دیگری برای کاخ سفید و ثمره اقتدار، دیپلماسی فعال و کوتاه نیامدن از حقوق ملت است

گروه سیاســی/ ماجرای جنجالی نفتکش ایرانــی «گریس »1 با حکم به رفع توقیف آن از ســوی مقامهــای جبلالطارق پایان خوشــی داشــت. روز پنجشــنبه و تنهــا ســاعاتی پیــش از پایــان یافتــن مهلــت توقیف نفتکش ایرانــی، مقامهای دولت ملــی جبلالطــارق دســتور دادنــد کــه «گریــس »1 فوراً آزاد شــود تا این نفتکش که پیش از توقیــف با پرچم پاناما حرکت میکــرد ایــن بار تحــت پرچــم جمهوری اســامی و با نام «آدریان دریا» به ســمت آبهای مدیترانه حرکت کند.

13 تیرمــاه بــود کــه نیــروی دریایــی بریتانیا ابرکشتی ایرانی را با ادعای حمل نفت به پاالیشگاهی در سوریه در آبهای جبلالطــارق توقیــف کــرد. جبلالطارق یکــی از ۴1 قلمرویــی اســت کــه جــزو ســرزمینهای فرادریایــی بریتانیا و تحت قیمومت و حاکمیت این کشور محسوب میشــود. مقامهــای انگلیــس در حالــی مدعی شــدند کــه انتقــال محموله نفتی ایران به ســمت سوریه نقض تحریمهای اتحادیــه اروپــا بــه شــمار میآمده اســت کــه از دو منظــر برایــن ادعــا خــط بطان کشیده شــد. ایران از یک سو تأکید داشت کــه محموله «گریــس »1 برای پاالیشــگاه ســوری بارگیری نشــده بود و از سوی دیگر اعــام کــرد کــه دامنــه نفــوذ تحریمهای اروپایی علیه ســوریه از کشورهای این قاره فراتر نمیرود و مشمول پیروی کشورهای خــارج از اروپــا نمیشــود. وجــه مهمتــر ماجرا اما آن بود که توقیف کشــتی ایرانی درســت در بحبوحــه جــدال دیپلماتیک تهران و واشــنگتن صورت گرفت و به این گمانه دامن زد که بریتانیا وارد زمین بازی تندروهــای کاخ ســفید علیــه ایران شــده است.

نکتــه جالــب آنکــه بریتانیــا در حالی بــا ایــن ادعــا جبــل الطــارق را بــه بهانــه نقــض تحریمهــای اتحادیــه اروپایــی به توقیــف نفتکــش ایرانی وادار کــرد که این مســأله موجبات نارضایتــی اتحادیه اروپا و دولتهــای اروپایــی را فراهــم کــرد. چه اقــدام بــه توقیــف «گریــس »1 عمــاً بــه مغایــرت بــا کوشــش اروپا جهــت حفظ برجام تعبیر شد تا به این ترتیب بریتانیا جز امریکا از هر نوع حمایت و پشــتیبانی از ســوی سایر کشــورهای اروپایی بی بهره بماند.

قابل انتظار بود که این ماجرا با واکنش گســترده مقامهای دیپلماتیک و سیاسی ایران روبهرو شــود. واکنشهایی که از یک ســو توقیف غیرقانونــی نفتکش ایــران را مصــداق عملــی دزدی دریایــی توصیف کــرده بــود و از ســوی دیگــر عــزم ایــران را بــرای مواجهــه با نادیــده انــگاری قوانین و مقــررات دریایــی از ســوی کشــتیهای عبوری انگلیسی در آبهای خلیج فارس جدیتــر از همیشــه میکــرد. چنانکــه دو هفتــه بعــد از توقیــف «گریــس »1 بود که نیــروی نظامــی دریایــی ایــران نفتکــش «اســتینا ایمپرو» را که اصل عبور بی ضرر را در آبهــای مرزی ایــران رعایت نکرده بــود، توقیف کــرد. گرچه ناظران سیاســی این رویداد را اقدامی تافی جویانه از سوی ایــران تعبیر کردند اما چنانکــه از مواضع رســمی مقامهای نظامــی و دیپلماتیک ایران پیدا بود «استینا ایمپرو» نه با هدف تافیجویی که با هدف اجرای تام و تمام مقــررات دریایــی کشــتیرانی در آبهــای ســرزمینی کــه پیشتــر بــه دلیــل رعایت مناســبات مســالمتآمیز نادیــده گرفته میشــد، توقیف شــد. در واقع ایــن اقدام حــاوی این پیام به لندن بود که جمهوری اســامی در مواجهــه بــا تقابلجوییهای پیــدا و پنهــان انگلیــس دیگــر خــود را به مــدارا بــا قانونشــکنی دریایی این کشــور ملــزم نمیدانــد. بــا وجــود ایــن در طول 40 روز گذشــته گفتوگوهای گســتردهای در عرصههــای مختلــف دیپلماتیــک، حقوقــی و فنــی بــا مقامهــای مرتبــط در لندن پیرامون این موضوع انجام شــد که در نهایــت بــه رفع توقیف نفتکــش ایران انجامید.

■ تالشامریکابرایممانعتازآزادسازی «گریس1»

تصمیم بــه آزادی کشــتی ایرانی تنها چنــد روز پــس از آن اتخاذ شــد کــه «جان بولتــون» مشــاور امنیــت ملی امریــکا به لندن ســفر کرده بود. سفری که بی تردید یکــی از اهدافش ترغیــب لندن به ماندن در زمیــن بــازی امریــکا علیه ایــران بویژه جدال بر ســر نفتکش توقیف شده ایرانی بــه شــمار میآید. بــا وجود ایــن تاشها لنــدن در عقبنشــینی آشــکار از مواضع اولیه خود زمینه را برای آزادسازی نفتکش

ایرانــی مهیا کرد. ایــن در حالی بود که روز پنجشنبه و همزمان با شنیده شدن زمزمه آزادســازی «گریس 1»، وزارت دادگستری امریــکا بــا ارســال نامــهای از دولت جبل الطــارق خواســت تــا نفتکــش ایرانــی «گریس »1 را همچنان در توقیف نگه دارد و اجــازه آزادی آن را ندهــد. درخواســتی که محمدجواد ظریــف، وزیر امور خارجه ایــران در توئیتــر خــود در واکنــش بــه آن این چنین نوشــت: «امریکا کــه در تحقق اهدافــش از طریق تروریســم اقتصادی از جمله با محروم کردن بیماران ســرطانی از دارو شکســت خــورده اســت، از نظــام قضایی ســوء اســتفاده کرده تا به اموال ما در آبهای آزاد دســتبرد بزند. این تاش بــرای دزدی دریایــی، نشــانگر بیاعتنایی دولت ترامپ به قوانین است.»

بــا این حــال به نظر میرســد کــه این اخطار راه به جایی نبرد و امریکا نتوانست مانــع از رفع توقیف نفتکش ایرانی شــود. شــاید از تبعــات همیــن ناکامــی بــود که وزارت خارجه امریکا یک روز پس از حکم رفع توقیف نفتکش ایرانی به تمام خدمه کشــتیها، از جمله خدمه کشتی گریس 1 در جبلالطارق، هشدار داد که در صورت «کمــک بــه ســپاه از طریــق انتقــال نفت ایــران» ویزای امریکا نخواهنــد گرفت. در بیانیه این وزارتخانه آمده است: «ارزیابی امریکا این است که گریس 1 با انتقال نفت از ایران به سوریه به سپاه پاسداران کمک میکــرد. ایــن امــر میتواند بــرای هر فرد مرتبــط با گریــس 1 عواقب جدی داشــته باشــد.» آنچه پیداســت، ماجــرای جدال نفتکــش میــان ایــران و انگلیــس به رغم

حمایت امریکا از این کشور ناکامی دیگری در کارنامه تیم تندروهای دولت امریکا به ثبت رساند و نشان داد اقدام اخیر بریتانیا بــا همراهــی واشــنگتن علیه ایــران تا چه انــدازه بر پایه اســتنادات غیــر قابل اثبات و سســت حقوقی انجام شــده اســت. این گونه بــود که رســانه انگلیســی «گاردین» در تحلیــل ایــن ماجرا نوشــت: «انگلیس بازنــده اصلــی قدرتنمایی ایــران و امریکا شــد» و نشــریه نیویورک تایمز امریکا نیز اقدام دولت جبلالطارق را عقبنشــینی انگلیس از تشدید تنش میان ایران و غرب تحلیلکرد.»

■ شکستدیگریبرایکاخسفید

محمــود واعظــی، رئیـــــــــــس دفتــر رئیس جمهــوری آزادی نفتکــش ایرانــی را نتیجــه همدلی و حمایــت از مقاومت دیپلماتهــای ایرانــی دانســت و گفــت: «کاری کــه حقوقدانــان مــا انجــام دادند، ثابــت کــرد تحریمهایی که اتحادیــه اروپا علیــه ایــران گذاشــته بــر ضــد خــود آنها خواهد بود، نــه برای ایرانی که میخواهد در آبهای آزاد کشــتیرانی داشته باشد.» علــی ربیعــی، ســخنگوی دولــت نیــز در واکنش به رفع توقیف نفتکش «گریس »1 در حساب توئیتری خود نوشت: «نفتکش گریــس1 بهرغــم تاشهــا، فشــارها و کارشــکنیهای امریکا که همچنــان ادامه دارد، از توقیف غیرقانونی خارج و آزاد شد و شکست دیگری برای کاخ سفید به ثبت رســید. این پیــروزی بدون هیــچ تعهدی ثمــره اقتــدار، دیپلماســی فعــال و کوتــاه نیامدن از حقوق ملت است.»

■ حرکت«گریس1»بهسمتمدیترانه

نفتکــش «گریس »1 روز گذشــته پس از توقیــف شــش هفتــهای بــه ســرعت به ســوی آبهــای بینالمللی حرکــت کرد. طبق اعــام دولت جبــل الطــارق، چهار خدمه این کشــتی شامل ناخدا، افسر اول و دو نفر دیگر آزاد شــدند. در همین حال معاون دریایی سازمان بنادر و دریانوردی از تغییــر نام نفتکش گریس 1 به «آدریان دریا» خبر داد و مقصد بعدی این کشــتی را مدیترانه اعام کرد.

اســامی در همیــن رابطه افــزود: «در روزهایــی کــه نفتکــش ایرانــی گریــس 1 در توقیــف جبلالطــارق بــود، پانامــا بــه اســتفاده از نفتکش گریس 1 از پرچم این کشــور پایان داد.» او ادامه داد: «بر اساس درخواست مالک کشــتی در حال حاضر، نفتکش دارای پرچم جمهوری اســامی ایــران اســت.» او مقصدی که بــرای پس از رفع توقیف توســط مالک کشــتی اعام شده را مدیترانه اعام کرد.

آزادی کشــتی محولــه نفت ایــران آن هــم با حکــم دادگاه ضمن آنکه در حکم یــک پیــروزی حقوقــی دیگــر بــرای ایران بــود، بــه منزلــه رد ادعاهــا و اتهامهــای پیشــین مقامات دولت لندن و همچنین تندروهای کاخ سفید علیه تهران هم بود. مهمتر از آن اینکه این موفقیت در ســایه همکاریها و تدابیر ملی در داخل حاصل شــد و نشــانهای اســت که ماهیت راهبرد مقاومتی ایران در برابر اعمال فشــارهای خارجی را نشان میدهد.