نقاطعطفبودجه99

ارزیابی امیرعلی ابوالفتح، کارشناس مسائل امریکا از تبادل زندانیان

دولــت یازدهم در شــرایطی بر ســرکار آمد که نــرخ تورم نقطــه بــه نقطه باالتــر از 40 درصــد بود. رشــد اقتصادی ســال 1391 برابر با حــدود منفی 6.8 درصــد بود و نظام بانکــی در شــرایط بحرانی به ســر میبرد. ایــن دولت در ابتدای کار با اعمال سیاســتهای انضباطی در بازار ارز و همچنین محافظت از ذخایر بانک مرکزی به مرور تورم را تک رقمی کرد و به رشد اقتصادی تا 12.1 درصد رسید. بــا توافــق برجــام و توســعه ارتباطــات بینالمللی چرخ اقتصــاد مجدد به حرکت درآمد و همزمان حرکت چرخ ارتقای دانش هستهای نیز استمرار پیدا کرد.

در ادامه دولت امریکا بهصورت یکطرفه از برجام خارج شدوشدیدترینتحریمهاراعلیهایرانوضعکرد.تعدادی از کشورها نیز به نوعی با دولت امریکا همراهی کردند یا از عمل به تعهدات خود سرباز زدند. تحریمهای بیسابقه تاریخی منجر به ایجاد نوسانات در شاخصهای اقتصادی شد و باعث افزایش نرخ ارز و سطح عمومی قیمتهــا گردیــد، در چنین شــرایطی با هــدف مواجهه با تحریم و ثباتســازی محیط اقتصادی، دولت برنامههای متناســبی را به مرحله اجرا گذاشت. اگرچه درآمدهــای حاصل از صادرات نفت کاهش یافت و بهعلت تورم و افزایش نرخ ارز و حوادث غیرمترقبه، هزینههای اداره کشــور زیاد شــد، اما دولت از منابع پول پرقدرت برای جبران کسری بودجه استفاده نکرده و همین امر باعث شد که تورم نقطهبهنقطه که در اردیبهشت سالجاری به 52 درصد رسیده بود به 27 درصد در آبانماه تقلیل یابد و انشاءاهلل تا پایان سال به ارقام کمتری نیز خواهد رسید. همچنیــن دولت با هــدف نهادینهکردن انضباط بودجهای، حســب تأکید مقام معظم رهبری، اصالحات ســاختاری بودجه را تدوین نمود که انشاءاهلل پس از بحث در جلســات هماهنگی اقتصادی سران قوا از سوی دولت بهصورت لوایح مســتقل تقدیم مجلس شــورای اسالمی خواهد شد و بخشــی از آن نیز در قالب بودجههای سنواتی از جمله همین بودجه جهت تصمیمگیری تقدیم میشود. اما مهمترین ویژگیهای الیحه بودجه99 چیست؟

* همانطور که ریاســت محترم جمهوری بیان کردند در ســال آینده هم مثل سال جاری بودجه ما، بودجه ایستادگی و استقامت در برابر تحریم است.

* یکــی از دغدغههــای همیشــگی دولــت حمایــت از اقشــار آســیب پذیر و کاهش فقر مطلق است. مبارزه با فقر مطلق بهعنوان مسأله مهمی که در چند ســال گذشــته دنبال شــده، با اختصاص اعتبار بیشتری دنبال میشــود و برای تحقق ریشــه کنی فقر مطلق در ســالهای آینده تالش خواهیم کرد. به همین جهت سیاســت اســتمرار پرداخت یارانه نقدی و حمایت معیشــتی، استمرار پرداختهــای مقابلــه با فقر مطلــق و تأمیــن ارز ترجیحــی 4200 تومان برای کاالهای اساســی و دارو و درمان را در سال 1399 ادامه خواهد داد. عالوه بر این طرح تحول ســالمت که از افتخارات دولت یازدهم و دوازدهم اســت در ســال آینــده ادامه مییابــد و تا پایان دولت دوازدهم در کنــار این طرح خواهیم بود. افزایــش حقوق کارمندان و معافیتهای مالیاتــی برای حقوق بگیران از دیگر برنامههای بودجهای دولت است.

* دولت در کنار موضوع معیشــت عمومی، توجه جدی به تولید و اشتغال را نیز از اولویتهای خود در سال جاری و بودجه سال آینده قرار داده است. در کنار معیشت و تولید و اشتغال، تأمین زیرساختها و ارائه خدمات عمومی از دیگر وظایف مهم دولت است.

* از ابتدای این دولت و در این 6 ســال از 11 هزار میلیارد بودجه عمرانی در ســال 91 به 70 هزار میلیارد در ســال آینده خواهیم رســید. یعنی بودجه عمرانــی در 6 ســال گذشــته بیش از 6 برابر شــده اســت. درســال آینــده، با هدف اســتمرار فعالیتهای عمرانی و تأمین زیرساختها برای طرحهای تملــک داراییهای ســرمایهای نزدیک 70 هزار میلیارد تومان منظور شــده اســت که با جلب مشــارکت بخش خصوصی و اجرای طرحهای عمومی و خصوصی این فعالیتها در حجم و گســتره وســیعتری اجرا خواهد شد. در عین حال با اولویتبندی طرحها ســعی شــد با اتمام طرحهای نیمهتمام هرچه ســریعتر خدمات حاصل از این طرحها به مردم تقدیم شود.

تبــادل زندانــی میــان ایــران و امریــکا بــه گمانهزنیها پیرامون فراهم شدن مقدمات مذاکره دوجانبه دو کشــور درباره موضوعات اختافی دامن زده اســت. تبادلی که دونالد ترامــپ، رئیــس جمهــوری امریــکا آن را حاصل یک مذاکره بسیار منصفانه توصیف کــرده و مدعــی شــده که ایــن امر نشــانه آن اســت که واشــنگتن و تهران میتوانند با هم بــه توافق دســت یابنــد. امیرعلــی ابوالفتح، کارشناس مسائل امریکا درباره اهمیت این ماجرا در دیپلماســی میان ایــران و امریکا با «ایران» گفتوگو کرده است.

■ ایران و امریکا چند روز گذشــته بر سر تبادل دو زندانــی خود با یکدیگر به توافق رســیدند. این ماجرا در تحوالت جاری میان دو کشور تا چه اندازه حائز اهمیت است؟

اهمیــت ایــن موضــوع در درجــه اول از منظر انســان دوســتانه حائز اهمیت اســت. من اصــاً وارد ماهیــت اتهاماتی کــه به این افــراد وارد شــده بــود نمیشــوم، چنــان کــه گفته شــده «ژائــو وانگ» شــهروند امریکایی آزاد شــده، اســتاد دانشــگاه اســت و با هدف تحقیــق بــه ایــران آمــده و در مظــان اتهــام جاسوســی قرار گرفته و بازداشت شده است و این طــرف هم آقای ســلیمانی یک چهره دانشــگاهی و محققی بود که در امریکا مورد اتهام قرار گرفت و بازداشــت شد و گویا قرار بــوده محاکمــه شــود. بنابراین فــارغ از روند کنونــی رابطه ایران و امریکا، آزاد شــدن این دو نفر هم برای خودشــان و خانوادهشــان و هم برای دو کشــور مهم اســت. نکته بعدی ایــن اســت کــه تبــادل ایــن دو نفــر میتواند مقدمهای برای آزاد شــدن ســایر شهروندان زندانــی از ســوی هر دو کشــور باشــد. خاصه اینکه این مسأله این بار بدون جار و جنجال و متهــم کــردن همدیگــر انجــام شــد. بعــد از اتفاقــات اخیــر میان دو کشــور کــه به نظر میرســید اوضاع بسیار متشــنجتر از گذشته اســت در همان فضا دیپلماتها داشتند کار خــود را پیش میبردند و مذاکره میکردند و این نقطه قوت این ماجرا بود.

■ فارغ از موضــوع انساندوســتانه و با در نظر گرفتــن فضای متشــنج میان ایــران و امریکا، ایــن اتفــاق میتوانــد به عنــوان یــک عامل مؤثر در مســیر کاهش تنشهای سیاسی میان طرفین تأثیرگذار باشد؟

در تحــوالت پرتنش میان ایــران و امریکا و تبــادل موفقیتآمیــز زندانــی میــان دو کشــور باید این سؤال را پرســید که چرا آقای ســلیمانی از ســوی امریــکا آزاد شــد؟ چــون آقــای وانــگ در ایران بازداشــت بــود؛ یعنی دو طــرف در یــک موضــع برابر قــرار گرفتند و بــه ایــن نتیجه رســیدند بازی بــرد - برد را انجــام دهنــد. اگر ایران آقــای وانگ را بدون هیــچ ما بــه ازایــی آزاد میکرد، بــازی برد - باخــت بود یــا بالعکــس. این ماجــرا حاوی ایــن پیام اســت کــه اوالً اگر قرار اســت ایران و امریــکا در موضوعــات دیگــر مثــاً برجــام یــا مســائل منطقــهای بــا یکدیگــر مذاکــره کننــد، ابتــدا دو طــرف بایــد در موضــع برابر قــرار گیرنــد و موازنــه به هــم نخــورد و گرنه بــه نتیجــه نمیرســند. همانطور کــه در این ســالها آقــای وانــگ در زنــدان بــوده و آزاد نشــده اســت. نکتــه بعــدی ایــن اســت کــه طرفین بایــد بپذیرند که باید بازی برد- برد انجام دهند یعنی چیزی را بدهند و بگیرند. سیاســت اعامی ترامپ تــا االن حداقل این اســت که میخواهــد چیــزی را در ازای هیچ چیــز بگیرد یا حداقل میخواهــد نقد بگیرد و در اجرای تعهداتش نسیه عمل کند. حاال

فارغ از بحث اعتماد به ترامپ باید این پیام برای واشــنگتن آشکار شده باشــد که الگوی مبادله اخیــر زندانیان میتواند کمک کننده باشــد به شــرط اینکه امریکا از مذاکره برد - باخــت وارد مذاکــره بــرد - برد شــود. یعنی ترامــپ بایــد در ازای مطالباتــش از ایران در ازای برجام و مســائل منطقــه یا هر موضوع دیگری، باید آمــاده واگذاری امتیازاتی همارزش خواســتههایش از ایران باشــد در غیر این صــورت بعید اســت الگوی ایــن مبادله بتواند در دیگر حوزهها گرهگشا باشد. ■ توئیــت ترامپ دربــاره مبادلــه زندانیان و این جمله او که تهران و واشــنگتن میتوانند با یکدیگــر مبادله کننــد، میتواند بــه معنای اعــام آمادگی او برای مذاکره بــا الگوی بردبرد باشد؟

نــه ایــران نــه امریــکا حداقــل در سیاســتهای اعامیشــان ایــن پیــام را مخابــره نمیکننــد که چون ایــن دو نفر آزاد شدند پس برجام نجات پیدا میکند. حرف ترامپ در پاسخ به منتقدانش است. همان انــدازه کــه در داخل ایــران بحــث مذاکره با امریکا یک تابو و امتیاز منفی اســت و تقبیح میشــود، این بحث در امریکا و درون حزب جمهوریخــواه هــم منتقدان جــدی دارد که دائم ترامپ را ســرزنش میکنند چرا دنبال مذاکره با ایران است و موضع محکم ندارد. تقدیــر ترامــپ از مبادلــه زندانیان بیشــتر از آنکــه پیامــی بــه ایــران باشــد، بــه منتقدان داخلیاش اســت که میگوید شــماهایی که معتقدید نمیتوان با ایران معامله کرد این ماجرای تبادل نشــان داد میتوان این کار را انجام داد.ً ■ مگــر قبا برجام این مســأله را ثابت نکرده بود؟

مســأله این اســت که مخالفان مذاکره با ایــران در امریکا معتقدند ایــن ایران بود که در برجــام بــرد و موازنه تبــادل امتیازات به نفع آن به هــم خورد. ضمن اینکه خیلیها در امریکا همچنان به ایران بدبین هســتند. چون منافعشــان اقتضا میکند و بر اســاس رقابتهــای حزبــی و منافــع نمیخواهنــد بــاب مذاکره بــا ایران باز شــود. ایــن موضع آنهــا از زمان اوباما بوده اســت. االن ترامپ معتقــد اســت معاملــه انجام گرفته اســت زیرا مابــهازای برابــری میــان طرفین وجود داشت. هم روحانی و هم ترامپ میتوانند نتیجــه ایــن تبــادل موفقیتآمیــز زندانی را بــه جریانهای مخالف خودشــان در داخل بفروشــند و آن را بــه عنــوان ســندی جهــت ادامهدار کردن مســیر مذاکــره عرضه کنند؛ زیرا در این ماجرا دو طرف احساس پیروزی میکننــد و بایــد در هــر موضوع دیگــر مورد توافــق هــم احســاس پیــروزی کننــد. مانند دوران مذاکره هســتهای که بعد از دستیابی بــه برجــام هــر دو طــرف جشــن گرفتنــد. از ســوی دیگر روانشناســی ایرانیان هم نشــان میدهــد ایرانیــان زیر بــار زور نمیروند. اگر ترامــپ دنبــال توافــق بــا ایــران اســت باید مقــداری کوتاه بیاید و راه آن را باید خودش پیدا کند. ■ گمانهزنیها بویــژه بعد از تبــادل زندانیان ایرانی و امریکایی درباره سفر روحانی به ژاپن قوت گرفته اســت. مبنی بر اینکه توکیو نقش مؤثری بــرای میانجیگری و گفت وگوی ایران و امریکا بازی خواهد کرد. نظر شما چیست؟

من بر اســاس ســابقه نتیجهبخش بودن دیپلماســی پنهــان دو کشــور کــه درســت در بحبوحــه اوج گرفتــن اختافــات و تنــش به دســت آمد، معتقــدم اگر قرار باشــد اتفاقی میــان ایــران و امریــکا رخ دهــد در ســطح دیپلماســی عمومــی و بــه واســطه آن رخ نخواهــد داد. بلــه ممکــن اســت مقامهــای ســطح باالیــی چــون آبه شــینزو پیــام ببرند و بیاورنــد یا امریکا از ســفر آقــای روحانی به ژاپن استقبال کند، اما اینها میتواند تسهیل کننده دیپلماســی پنهانی باشــد کــه طرفین برای به نتیجه رســیدن گفتوگوها باید باب آن را گشــوده باشــند. تبادل زندانیان ایران و امریــکا در روزهــای اخیــر در اوج تنش میان دو طرف اتفاق افتاد و ثابت شــد دیپلماسی پنهان برای حل یکی از موضوعات اختافی میان دو کشــور تا چه اندازه مؤثر بوده است. مذاکــره میان ایــران و امریکا با شــرایطی که اشــاره داشــتم، میتواند در سطحی پنهان و به واسطه بازیگر کشوری باشد که شاید افشا شدن نامش باعث تعجب همگان شود.