امنیت روانی جامعه را تلختر نکنیم

تحمیــل خصمانه تحریم بــه ایران آن هــم در ابعادی که شــاهدش هســتیم نمیتواند تنها به پیامدهای اقتصادی محدود شود، تحریمها فقط در بازار، آمار تورم و آب رفتن رشد اقتصادی هویدا نیست؛ تحریم هم مانند جنگ، وجوه متعددی از زیست شهروندان را نشانه رفته است. از بیرون که به ایران نگریســته میشــود، تــابآوریاش خیرهکننده اســت. اینکــه کشــوری توانســته جریــان زندگی را در ســایه سنگینترین تحریمهای یکجانبه حفظ کند و حتی هجوم تبعات آن را عقب بزند، برای ناظری بیرونی شگفتیســاز اســت و حتــی تحســین برانگیز اما فقــط از بیــرون نباید به تحریم نگریســت. تحریم بــر «امنیت روانی» شــهروندان چنگ میزند، بیثباتی مقطعی بازارها، نوســانات و تصمیمگیریهای سخت و گاه ناخواســته حکمرانان، شــهروندان را آزرده میسازد و زمانی که حتی توضیح دقیق شــرایط از ســوی دولتمردان، «گرا دادن» به دشمن تعبیر میشود، ارتباط شهروندان و دولت و فراتر از آن، ارتباط شهروندان و حاکمیت آسیب میبیند.

امنیت روانی شــهروندان، در تراز امنیت ســرزمینی است و تحریم، بیتردید دســتدرازی فراســرزمینی بــه آرامــش روانــی جامعــه ایرانی اســت. دژخیمی تحریمکنندگان تنها در پی یک سودا و آن فروریختن جامعه از درون است؛ آنجا که عنان طاقت از کف رفته باشــد و خشــونت و آشــوب، فضا را بر صبر و رواداری تنگ کند؛ آنجا که شــنیدن ســخت و گفتوگو ناممکن گردد. وقتی امنیت روانی مجروح باشــد افکار عمومی، پذیرای بدبینانهترین قضاوتهاســت و در شــیوع خطا و بدبینی، انتقال پیام و روشنگری چه درباره عملکرد و چه درباره مواضع، دشــوار خواهد بــود. هر جمله گفتاری میتواند مســتعد یک برداشــت بدبینانه باشد و در فقدان درنگ و در شتاب شبکه، فرصتها برای رفع ابهام کمتر و کمتر خواهد شد و آزردگیها بزرگتر و بزرگتر.

برداشتهای غیر دقیق از سخنرانی رئیس جمهوری در هنگام تقدیم الیحه بودجه به مجلس، میتواند نشان دیگری از جراحت بر پیکر امنیت روانی جامعه باشــد. واقعیتهای ایران در ســالهای گذشــته گواه بر کوشــش موفق و مســتمر بــرای بهبود ســطح دسترســی شــهروندان به اینترنت بــوده تا آنجا کــه بیتردید یکــی از دالیل امید و اقبال شــهروندان بــه دکتر روحانــی، افزایش قابل مالحظه ضریــب نفوذ اینترنت در ایران بوده اســت اما محدودیتی موقتی و البته «بســیار تلخ» بر ســِر دسترســی شهروندان به شــبکه جهانی که خود ناشــی از پیامدهای امنیتــی حاصــل از تحریم اســت، بدبینیها را تشــدید کرده و برداشــتهای دور از حقیقــت را نیــز باورپذیــر کــرده اســت. قابل درک اســت کــه در فضــای پس از اعتراضــات چنــد هفته گذشــته و در نارضایتیهــا و تلخکامیها، افــکار عمومی، پذیرنده خوانشهای بدبینانه از متن باشد اما باید با اهتمام بیشتر بر روشنگری و دقت، فروتنانه از نخبگان، کنشــگران فضای شبکه و اهالی رسانه تقاضا داشت با رواداری و شــکیبایی بیشــتر، راه را بر رفع ابهام، گشــوده نگاه دارند. شــهروندا ِن در فشار و تنگنا را فقط میتوان ستود و بار دیگری نمیتوان بر دوششان گذاشت اما میتوان از نخبگان خردمند خواســت و تمنا کرد که فراتر از باری که تاکنون به دوش کشــیدهاند به میدان بیایند و با ترویج شــکیبایی و پرهیز دادن از شــتاب در انتقال بدبینیها، پاسدار امنیت روانی جامعه باشند. هرگز صحبت از خوشبینی ســادهانگارانه و فریب افکار عمومی نیســت، ســخن از آن اســت که تلخی برخی واقعیات آنقدر کافی است که برای افزودن بر تلخی سبقت نگیریم؛ سخن از آن اســت که هر ابهامی را با تفســیری مأیوسکننده به افکار عمومی عرضه نکنیم. روزگار تروریســم اقتصادی و فشــار حداکثری بیســابقه، بر ماســت که در دولت، کارآراتر، کمخطاتر، دقیقتر و صریحتر باشــیم و بر خردمندان جامعه اســت که شهروندان را در صف نخست مواجهه با پیامدهای روانی تحریم، همراه باشند.

بیگمــان دولــت حتــی در این فرســایندهترین تجربــه تحریمی نیــز صلح و تعامل گســترده با جهان را ســزاوار ایرانیان میداند و همچنان انزوا را بزرگترین تهدیــد بــرای منافع ملی برمیشــمارد. دولتی کــه هماره در پــی تأمین صلح و امنیــت بوده، صــدای صلحطلبی ایرانیان در شــبکههای اجتماعی را پشــتیبان اهدافــش میدانــد و قابــل بــاور نیســت که خــود را خلع ســالح کنــد و این صدا را خامــوش. حــق ارتبــاط با جهــان، فراتر از آن اســت که دولتــی بتوانــد آن را از شهروندان سلب نماید.