رونق دیوارهای شهر

مروری بر چند نمایشــگاه هنری در فصل پاییز و هشتمین دوره ۰1 روز با عکاسان ایران

فضــای هنــری پاییــز امســال بــه لطــف جوانانــش رنگــی ارغوانی بــه چهره زرد پاییــز زده و توانســته در فضــای راکــد و سرمازده شــهرمان، از چهاردیواریهای ســپید هنــری، فضایــی بــرای رشــد و پویایــی بســازد و بــا کمتریــن امکانــات، هنرمنــدان، هنرپروران و هنردوســتان را دور خود جمع کند تا دســتاوردهای یک یا چندســاله خود را به نمایش بگذارند. اگرچه امسال نیز مثل همیشه دست باال از آن نمایشــگاههای نقاشی، مجسمه و آثــار تلفیقــی بــود اما عکاســی در فصل پاییز 98 خوش درخشید و بارقههایی از امید را در فضای خاکســتری آن پراکند. یکی از مهمترین نکاتی که در چند سال اخیر شــاهد آنها هســتیم، فراتر رفتن از نمایشــگاههای انفرادی به سبک قدیم اســت. پیشتر زمانی که پای نمایشــگاه گذاشــتن به میان میآمــد دو عنصر در آن، نقــش اول و آخــر را بازی میکردند کــه یکــی هنرمنــد و دیگــری گالــریدار بــود اما با گذشــت زمان و بازشــدن پای کیوریتــوری بــه داســتان نمایشــگاههای

هنــری، شــاهد آن هســتیم کــه هنرمنــد و گالــریدار دیگــر خــود در ایــن میــان تنهــا نمیبینند و عرصــه را برای حضور عوامــل دیگــر بــاز گذاشــتهاند. حمایت اســتادان و هنرمنــدان نســل جدیــد از نسل جدیدترشان، خود پدیدهای جدید اســت که مــوج نویی در فضای عکاســی ایــن روزهــای مــا بــه راه انداخته اســت. ســوای اینکــه ایــن کارهــا نوعــی ژســت هنــری به حســاب بیاید یا نه، باز شــدن پــای کیوریتورها و منتقدان و اســتفاده از کارشناســانی که از زاویه دیگــری به آثار هنــری مینگرند، ســبب ارتقای ســطح آگاهــی مخاطبــان و جــذب مخاطبــان بیشــتر شــده اســت. در این فضــا، دیگر مخاطــب هنرمنــدان، گالریدارهــای آنسوی مرزها نیستند، بلکه هنرمندان و گرداننــدگان آنهــا ترجیــح میدهنــد کــه رویکردهــای نویــن خــود (از جملــه ایدهپردازی و بهرهگرفتن از اندیشههای هنــر معاصــر) را در خدمــت رشــد جوانان و دانشــجویان تازهکار بگذارند و هدفشان فضاهای داخلی باشد و شاهد هستیم که استفاده از امکانات نهادهای دولتی و اسپانســرهای هنری را به شکل جدیتــری در فضــای اقتصــادی کنونی در نظر دارند.

در کنــار نمایشــگاههای انفــرادی موفقــی همچــون «زنــگ تفریــح» از محبوبــه کرمعلــی یــا «گلوبنــدک» از حمیــد جانیپــور، پاییــز امســال شــاهد چند رویداد مهم در عرصه هنر عکاسی بودیــم که عــالوه بــر گروهی بودنشــان، برگزاری نشســت و بحــث و گفتوگو در آنها از اهمیت باالیــی برخوردار بود. در ایــن میان حتمــاً باید از چند نمایشــگاه گروهــی مهــم یــاد کــرد کــه اولیــن آنها برگــزاری نمایشــگاه «شــریعتی؛ پوشــه دوم» به کیوریتــوری رامیار منوچهرزاده و مشــارکت ۴2 هنرمنــد عــکاس بــا دغدغههــای فــردی و اجتماعــی بــود. ایــن رویــداد کــه مــاه آبــان در دو گالری آریــا و دیلمــان بهطــور همزمــان از 5 تــا 26 مهــر برگزار شــد، یــک پرونــده از ســه پرونــده خیابانهــای اصلــی شــهر تهران بود. از ســوی دیگر پــروژه دیگری با عنــوان «رویارویی »2 هــم به مدت 5 هفته با حضور 5 هنرمند در گالری آ.گ برگزار شــد کــه در آنهم هنرمنــدان به رویکردهای اجتماعی بــا اهمیت دادن بــه نقــش زبــان در خلــق آثار تجســمی تمایل داشــتند. رهام شــیراز هــم مانند

رامیــار منوچهــرزاده در ایــن مجموعــه هــم نقــش آموزشدهنــده و هم نقش کیوریتــور را بــه عهــده داشــت. اگرچــه هنوز بهنظر میرسد مفاهیم اصلی این حرکتهــا، همچون تأمیــن مالی آنها، تمایــز گذاشــتن میــان مفهــوم آموزش و مفهــوم کیوریتورینــگ جــای تأمــل بیشتری داشته باشد اما در هر حال این روند، روندی رو به رشد است.

این رویکردهــا در اینجــا خاتمه پیدا نکرد. هشــتمین دوره 10 روز با عکاسان ایران که بههمت انجمن عکاسان شکل گرفتــه از 8 آذر به مــدت 10 روز در خانه هنرمنــدان بــه نمایش آثــار 0۴ هنرمند عــکاس پرداخــت کــه برخــالف رویکرد رایــج عکاســی ایــده محــور بودنــد و از فرمهــای ارائــه مختلفی اســتفاده کرده بودنــد؛ در اکثــر آثار، ایــده، اجــرا و ارائه بهخوبــی بــه ســرانجام رســیده بودنــد. از دیگــر نکاتــی کــه ایــن دوره را متمایز میکــرد عالوه بــر وجــود پیشکســوتانی همچون سیفاﷲ صمدیان و اسماعیل عباســی، جوانگرایی شورای مرکزی آن و عدم تمرکــز بر هنرمندان تهرانی بود. در هــر 10 روز ایــن دوره عکاســان جوان فرصتــی در اختیــار داشــتند تــا کارهای خــود را در آن ارائــه دهنــد و به پرســش بگذارنــد و در بخــش انتهایــی هــر روز اســتادان جــوان بــه ارائــه نظــرات خود بپردازنــد. در پایــان ایــن فصــل، گالری راه ابریشــم میزبــان نمایشــگاه گروهــی دیگــری اســت کــه از 15 آذر و تحــت عنوان «چشــماندازهای پیشرو، تأملی بــر دگردیســی مناظــر ایران» آغازشــده اســت که در آن نیز 99 اثــر از 0۴ عکاس جــوان به نمایــش درآمده کــه با نگاهی متفاوت به دگردیســیهای مناظر ایران چــه بــه لحــاظ زیســتمحیطی و چه به

لحاظ عناصر اقتصادی، زیباییشناســی پرداختهانــد. ایــن مجموعــه هــم از اسپانســرهای هنری بهرهبــرداری کرده است.

این پاییز شاهد شکوفایی حرکتهای جمعــی قدرتمنــد و جوانگرایی بودیم که نشــان میدهــد زمان جدیــدی برای اســتادان و هنرمندان از راه رسیده است و این امیدی اســت برای عکاسان جوان کــه میبیننــد دیگــر مجبــور نیســتند در انــزوا خلق کنند و در انزوا آثارشــان را به نمایش بگذارند.

■

■