هر «تریپ» چند؟

پــدر و مــادران قدیــم وقتــی نگــران حال فرزنــد جــوان خــود میشــدند با گشــتن یــا بــو کــردن لباسهــا میفهمیدنــد که پســر یــا دخترشــان ســیگار کشــیده یــا اینکه مــواد مصرف میکنند، امــا امروزه کنتــرل فرزنــدان بویــژه درمســأله اعتیاد نگرانیهــای جدیــدی را بــرای والدیــن ایجــاد کــرده اســت چــرا کــه مصــرف مخدرهای صنعتــی جدید کــه وارد بازار شــده، نه بویی دارد و نه عالئم آنچنانی. ایــن روزها بچهها اطالعات خیلی زیادی دربــاره ایــن مخدرهــای جدیــد دارنــد. فرقی نمیکند اهل مصرف باشــند یا نه. فضــای مجــازی اطالعــات بچههــا را در این حوزهها به طــور ناباورانهای باال برده و برخــی اســامی مواد، معادل انگلیســی آنهــا و نحــوه اثرگذاریشــان را بیشــتر از درسهای دبیرســتان و دانشگاه از حفظ هســتند. ســراغ آوا و علــی مــیروم. آوا 18 ســال دارد و علی ۷1 ســاله است. آوا، الاسدی، ماشروم، دیامتی، کتامین و زولپیــدم را از موادی معرفــی میکند که این روزها همســن و سالهایش مصرف میکننــد. به گفته او، «ویــد» (نوعی پودر گیاهــی) هــم ایــن روزها خیلــی مصرف میشود. ماشــروم (نوعی قارچ خوراکی) گرمی 80 هــزار تومــان، الاسدی ورقی 0٥1 هــزار تومان، بســته گرمــی وید 0۳ و 0٥هزار تومان به فروش میرســند. البته وید را معموالً خود بچهها کلی میخرند و میپیچند. بســتگی به پول توی جیبت دارد که بســته چند گرمــی بخری. از علی هــم دربــاره اعتیــادآور بــودن و اثرگذاری ایــن مــواد جدیــد که بــه چشــم مادرها و پدرها ترسناک و برای بچهها مثل تفریح است، میپرسم. علی در جواب میگوید: «ایــن مــواد اعتیــاد جســمی نمیآورنــد مثــالً همین گل که این چند ســاله خیلی مصرفکننــده پیدا کــرده، اعتیــاد ذهنی

روانی داره و بیشــتر حواسپرتی میاره. با الاسدی و ماشروم هم بچهها «تریپ» میکننــد. اصطالح good trip و bad trip یعنی اون حس و حالی که از دنیا جدات میکنه. اگه یکی ســفر بدی داشــته باشه ممکنه چنان خاطره بدی از مصرف مواد تو ذهنــش باقــی بمونه که دیگه ســمت مصرف نــره اما برعکســش هم هســت. یــه تصــور ذهنــی خــوب و یه ســفر خوب میتونه فرد رو کنجکاو کنه که دائم بخواد مصرف کنــه. این روزا مصــرف دیامتی زیاد شده، گیاهی از خانواده روانگردانها اســت و ســالها پیــش هــم مــردم بومی امریکا و اســترالیا در مراســم آیینی از این مــواد اســتفاده میکردنــد. اصــالً جنبــه شــادیآوری نــداره و کامــالً روانگردانــه. کتامین (نوعــی دارو ) هم این روزها زیاد میخرنــد، اگــه یــه آشــنا تــو بیمارســتان داشــته باشــی با 10 هزار تومــان میتونی 10 بــار کتامین مصــرف کنی. بــا دوز 00٥ میلیگرمی هم در اختیار مصرفکنندهها قرار میگیره، هم میشــه تزریق کرد، هم مثل کوکائین از طریق بینی میشه کشید. اگه آشنا نداشــته باشی ناصرخسرو با 0٦ هــزار تومان میتونی کتامیــن بخری.» با شنیدن این حرفها و متعجب از آسانی دسترســی و ارزان بــودن موادمخــدر بــا ســعید صفاتیان، کارشــناس و پژوهشگر حوزه موادمخدر درباره نحوه اثرگذاری و خطرات گفتوگو کردیم که میخوانید. ■ موادمخــدر جدیــدی کــه ایــن روزهــا توســط نوجوانــان و جوانــان مصــرف میشــوند، بیشــتر بــا چــه نامهایــی عرضــه میشــوند و چــه اثراتی بــر بدن میگذارند؟

ایــن مــواد اکثــراً روانگــردان و بــه اصطــالح توهمزا هســتند. مــوادی مانند الاسدی، گــرس یــا گل زیــاد مصــرف میشــوند. کروکودیــل هــم کــه بــه خاطر اثرات فوقالعاده بدی که بر بدن داشت، دیگــر کالً از بازار حذف شــده، نمونههای زیــادی با نامهای تجــاری مختلف وجود دارنــد، امــا در ســاخت همــه این مــواد از پایه ترکیبات مشــابهی به کار میرود. این مــواد عــوارض جســمانی زیــادی ندارند. صنعتیهــا برعکــس مخدرهایــی مثــل تریــاک و هروئین، عــوارض روانی دارند و بهخاطر تغییــرات هورمونی در سیســتم اعصاب مرکزی تأثیر میگذارند. البته باال بردن ضربان قلب و افزایش فشــار خون از اثرات منفی این مواد بر بدن هستند که میتوانند با اوردوز شــدن جان فرد را هم به خطر اندازند. ■ تغییــرات هورمونــی چــه تأثیــرات دیگری میتواند بر بدن داشته باشد؟

تغییــرات در هورمونهایــی ماننــد دوپامین و ســروتونین میتوانــد ناپایداری خلقــی، روانپریشــی، اضطــراب، توهــم و نظایــر آن را بهدنبــال داشــته باشــد. قطعــاً فــرد متوهــم نســبت به فــردی که مشکل جســمی دارد، برای جامعه بسیار خطرناکتراست. ■ بیشــتر افراد با مصرف این مواد دچار چه توهمهایی میشوند؟

توهم حــواس. مثالً فرد میگوید که بــا هر کســی در هر جــای دنیــا میتوانم صحبت کنم یا مثالً خلبان را در هواپیما در آســمان میبینــم. توهم المســه هم ایجاد میشــود بهعنوان مثــال فرد فکر میکند که روی پوستش کرم در حال راه رفتن اســت. حتی ممکن است حواس پنجگانه با هم مختلط شــوند؛ مثالً فرد میگوید که میتوانــم صدای رنگ آبی را بشــنوم یــا اینکه بــرای دیدن اجســام الزم نیســت نگاهشان کنم، چشم بسته هم میتوانم اجسام را ببینم. بعضیها هم فکر میکنند، کســی همیشــه دنبال آنهــا اســت یــا پلیــس در تعقیــب آنها است. ■ در مــورد ســفرها یــا تریپهــا هــم میتوانید کوتاه توضیح دهید؟

ســفر خوب و بد به حالتهای خلقی افراد برمیگردد. کســی که افســرده است ممکــن اســت ســفر بــدی را تجربــه کنــد

و افــراد خوشــحال ســفرهای خــوب را پررنگتر تجربه میکنند. ■ برخــی جوانــان معتقدنــد ایــن مواد اعتیــادآور نیســت. این تصور درســت است؟

روانگردانهــا برعکــس مخدرهــای ســنتی که وابســتگی جســمی میآورند، وابســتگی روانی دارند یعنــی خماری و درد بــدن ندارند، اما فرد ممکن اســت حتی با یــک بار مصرف کردن، وابســته شود. ■ بیشــترین دلیل گرایش به موادمخدر صنعتی در سنین پایین چیست؟

بیشــترین عامل کنجکاوی اســت، اما مســائل خانوادگی، دوســتان و وجود فرد معتــاد در خانــواده میتواننــد در این امر مؤثر باشند. ■ در حال حاضــر موادمخدر صنعتی از کدام کشورها وارد میشوند؟

از طریــق ترانزیتهــای مســافرتی از ترکیــه و اروپــای شــرقی ماننــد اوکرایــن، بلغارســتان، رومانــی و مجارســتان حتی مرزهــای عــراق وارد کشــور میشــوند. افزایــش ناامنــی در کشــورهای همســایه ســبب تولید باال و قوی شــدن شــبکههای قاچاق میشود.