تبادل بدون گفتوگوی مستقیم

جزئیات دیپلماسی ایران و امریکا برای تبادل سلیمانی و ژئووانگ به روایت بهاروند

گروه سیاســی / مقــام دیپلماتیک ایرانی ماجرایتبادلزندانیمیانایرانوامریکا را روایت کرد. محســن بهاروند، دســتیار وزیــر خارجه که در روند مبادله مســعود ســلیمانی و «ژئووانــگ» تبعه امریکایی حضور داشــته، در گفتوگو با ایرنا تبادل این دو شــهروند ایرانی و امریکایی را یک رویداد چند بعدی توصیف کرد که ابعاد قضایی، کنسولی، سیاسی، دیپلماتیک، انساندوستانه و امنیتی را دربر میگیرد. بــه گفتــه بهارونــد، وزارت امــور خارجــه تاش کرد این موضوع را از جنبه انســان دوســتانه پیگیــری کنــد و گرچــه برایــان هــوک، نماینده امریــکا در امــور ایران در دیدار دوجانبهای که در یک اتاق صورت گرفتــه بود، کوشــیده بــاب گفتوگــو را با بهارونــد باز کنــد، اما مقــام ایرانی تأکید کردهکههیچدستورالعملیبرایمذاکره و گفتوگو با مقام امریکایی ندارد.

مدیرکل امریــکای وزارت امور خارجه در ایــن گفتوگــو دربــاره فرآینــد مبادله مســعود ســلیمانی ًو ژئووانــگ تبعــه امریکاییگفتکهقبادرموردمبادلهاین دو شخص صحبتهایی به صورت کلی مطرح شــده بود. به گفته بهاروند ظریف درحاشیهمجمععمومیدرمصاحبهای موضــوع را مطــرح کــرد و افــرادی چــون ریچاردســون، نماینــده ســابق امریــکا در سازمانمللصحبتهاییباوزیرخارجه ایرانانجامداد.اودراینبارهگفت:«آقای ریچاردسونهممأموریتدقیقینداشتند که در ایــن مورد با آقــای ظریف صحبت کنند. صحبتهایی که آقای ریچاردسون، سفیر سابق امریکا در سازمان ملل کردند درهمینحدبود.چونایشانسفیرسابق در ســازمان ملــل بودند و االن بازنشســته هســتند، صحبتهایی کــرده بودند ولی صحبتهای ریچاردسون ما را هیچ وقت به جلو نبرد.» او افزود: «ما در یک مقطع صحبتهایــی در ایــن مــورد بــا ســفارت ســوئیس که حافــظ منافع امریکاســت و به خاطر سوابقی که ســوئیس در مسائل انساندوستانه دارد، کردیم و پیامهایی رد و بدل شد. ■ پیامیازوزارتخارجهامریکابهایران

بهاروند با اشــاره به دریافت پیامی از ســوی امریکا گفت: «ما در مقطعی یک پیــام از وزارت خارجــه امریــکا از طریــق ســوئیس دریافت کردیم که گفته بودند اگر کانــال دیگــری غیــر از وزارت خارجه و دولــت امریکا در مــورد زندانیان امریکا صحبتی بکند، ما قبول نداریم.» دستیار وزیــر امور خارجــه درباره زمــان دریافت ایمیــل از وزارت خارجــه امریــکا گفــت: «حدود چهار مــاه پیش این پیام را به ما دادنــد. یعنی بعــد از صحبتهای آقای ریچاردسون. معنای این، مذاکره نیست، چــون در کار حرفــهای دیپلماتیــک، دســتورالعمل یــا Mandate خیلی مهم است. شما نمیتوانید هر حرفی را حرف دولت تلقی کنید تا اینکه مطمئن شوید آن فــرد از طــرف دولت دســتورالعملی دارد یا نه.» او افزود: «شــاید چون وزارت خارجهامریکامیدانستهکهممکناست عدهای به ما این حرفها را بزنند، رسماً از طریق سفارت سوئیس اعام کردند که اگر کانــال دیگری غیــر از حافظ منافع یا سوئیس با شما صحبت میکند، شما آن را بدون مجوز و بسته تلقی کنید و تأثیری بــرای آن قائل نباشــید چــون از طرف ما کسی مأموریتی در این زمینه ندارد.»

این دیپلمات ارشــد کشورمان گفت: «به همیــن دلیل هر دو طــرف – ایران و امریــکا - از چند ماه پیش ســعی کردیم از طریــق حافــظ منافــع پیامهایــی را رد و بــدل کنیــم. ســفارت ســوئیس در این میــان نقــش بســیار خــوب، بیطرفانه و منصفانهای برای هــر دو طرف ایفا کرد. با اینکه ســوئیس حافظ منافع امریکا در ایران اســت و حافظ منافع ما در امریکا، پاکســتان اســت ولــی سوئیســیها برای دو طــرف کار کردنــد. هــم ســفیر و هــم دولت ســوئیس خیلی تــاش کردند لذا در انتقال پیــام و اجرای عملیات تبادل، خیلی خوب و حرفــهای عمل کردند. به هر حال، کار خوب را باید قدر دانست.»

بهاروند درباره جزئیات این مکاتبات گفــت: «بعد از صحبتهایــی که کردیم دولت امریــکا ابتدا پیشــنهادات دیگری داشــت. میگفــت مــا بــه شــرطی قبول میکنیم که یک با یک تبادل کنیم. چون ما به این نتیجه رسیدیم که اگر بخواهیم ایــن کار انساندوســتانه را انجــام دهیــم بهتر اســت طرف امریکایی را هم تست کنیم ببینیم آیا حاضر به مبادله هســت یــا در پیــچ و خمهای قضایی و سیاســی میانــدازد.» وی افــزود: «مــا گفتیــم، میتوانیــم یک نفــر را در مقابل یک نفر مبادله کنیم. ضمن اینکه میدانســتیم پرونــده دکتــر ســلیمانی واقعــاً مدرکــی دال بــر جــرم نــدارد. ما بعــداً فهمیدیم علت ناراحتی امریکاییهــا از آقای دکتر ســلیمانی پیشــرفتهای علمــی ایــران بود. اینکه دانشمندان ایرانی به چه رتبه علمی رســیدهاند. آنها بخوبی میدانند که همین ابتــکارات و نوآوریها در علم، اســاس اقتصــاد دنیــا اســت. ایــن را هم میدانســتیم کــه از نظــر قضایــی تبرئــه

شدن ایشان خیلی سخت نیست لذا این موضوع را مطرح کردیم که ما میتوانیم یک نفر را با یک نفر تبادل کنیم.» ■ درخواســت امریکاییها بــرای مذاکره پیشازتبادل

دســتیار وزیــر خارجــه بــا اشــاره بــه درخواســت امریکا برای مذاکره پیرامون

ایــن تبــادل گفــت: «امریکاییهــا اول میگفتنــد مــا مذاکــره کنیــم کــه چگونه تبــادل کنیم. در حالی که دســتورالعمل ما به عنــوان وزارت امــور خارجه مذاکره مستقیم با طرف امریکایی نبود. درست یــا غلط مــا بر اســاس فکــت و چیزی که میبینیــم، عمــل میکنیــم لــذا معتقد

بودیــم کــه ایــن جــزو کارهایی اســت که میشــود بــدون مذاکــره انجــام داد و لزومــی ندارد در این مــورد مذاکره کنیم. میتوانیــم یک نفر را بدهیم و یک نفر را بگیریم و موضوع آنقدر پیچیده نیســت کــه بخواهیم دربــاره آن مذاکــره و بحث کنیــم.» مدیــرکل امریــکای وزارت امــور خارجه اضافه کــرد: «امریکاییها در این مورد مقاومت میکردند. بعد موضوع را تبدیل کردند به اینکه ما مذاکره مستقیم بکنیم و تکلیف این زندانی و کســی را که زمانــی به ایران آمده و بعد ناپدید شــده و خیلــی از دســتگاههای ایــران دنبــال او گشــتند و نتوانســتند ردی از او پیــدا کنند هم روشــن بکنیم. ما جــواب رد دادیم و گفتیم که نه میتوانیم مذاکره مســتقیم بکنیــم و نه واقعاً توانســتهایم ردی از آن فرد پیــدا کنیم. لذا ما قولــی نمیتوانیم بدهیم که انجام شدنی نیست و اگر قولی میدهیــم باید انجــام دهیــم.» او ادامه داد: «نهایتــاً دوباره بعد از تبادل چندین پیــام، امریکاییهــا گفتنــد اگــر مذاکــره مستقیمنمیخواهید،ماتبادلمیکنیم به شــرط اینکــه تکلیف آن فرد را روشــن کنیــد. مــا گفتیم کــه قبــاً هــم گفتهایم واقعاً اطاعاتی در ایــن مورد نداریم، نه اینکــه چیــزی را بخواهیم پنهــان کنیم، ایــن نشــدنی اســت. آنها گفتنــد پس ما تبادل میکنیم به شــرط اینکه شما قول بدهیــد کــه اتوماتیــک مذاکــرات را برای بقیــه همینطور ادامه دهیــم.» بهاروند ادامــه داد: «در ایــن مورد هــم گفتیم ما قولی نمیتوانیم بدهیــم. ما فقط قولی میدهیــم کــه میتوانیــم انجــام دهیم. نهایتاً توافق کردند که ما تبادل میکنیم ولــی بعضــی از پروندههــای ما هنــوز باز است و اینجا تقریباً به توافق رسیدیم. ما هم گفتیم که توافق میکنیم ولی خیلی از پروندههای ما باز اســت و اگر قرار باشد به پروندهها رسیدگی شــود پروندههایی هــم ایــران دارد کــه بــاز اســت و خیلــی پروندههای بزرگی اســت.» دســتیار وزیر امــور خارجــه دربــاره مدت زمــان تبادل پیام میان ایــران و امریکا گفت: «این فاز پیــام بــردن و پیــام آوردن دربــاره تبادل افراد، ســه، چهار ماه طول کشــید. یعنی فاز جــدی ایــن بوده اســت وگرنــه اینکه کسی بگوید من فان جا صحبت کردم، آنها حرفهای پراکندهای بود که تأثیری نداشتهاست.» ■ پــرواز اختصاصــی بــرای بازگشــت سلیمانیبهایران

بهاروند در تشریح جزئیات عملیات گفت: «پس از آن که به توافق رســیدیم کــه میشــود ایــن دو نفر را باهــم تبادل کــرد، متوجه شــدیم کــه دولــت امریکا بــرای تبعــه خــودش هواپیمــای دولت خــودش را خواهــد آورد و بــا پــرواز اختصاصی ایشان را به امریکا برخواهد گرداند. لذا ما تأکید داشــتیم برای تبعه ایرانــی هــم همان شــرایط باشــد؛ لذا از هواپیمــای دولــت خودمــان اســتفاده کردیــم.» او گفــت: «اگــر میخواســتیم هواپیمــای اختصاصــی ببریــم، طبــق قانــون بایــد جنــاب وزیــر هــم حضــور داشــته باشــد چون طبق قانــون زیر آن درجه نمیشود از هواپیمای اختصاصی استفاده کرد. از سوی دیگر، آقای ظریف هــم میگفــت در عملیــات اجرایــی ممکن است تا ما را میبینند، تقاضایی بکننــد کــه نیاز بــه مشــورت با ایشــان و تصمیمگیــری داشــت.» دســتیار وزیــر امــور خارجه ادامه داد: «بــه طور نمونه ســاعت 3 صبــح روزی که میخواســت تبادل انجام شود، من اتاق ایشان بودم. ساعت سه صبح باهم هماهنگ کردیم و دســتورالعملهایی داشــتیم. ایشــان کاری کــه بایــد انجــام دهیــم و مســائل سیاســی و نحوه برخورد و گفتوگو را به ما گفــت.» ایــن دیپلمات ارشــد اضافه کــرد: «بعــد از اینکــه ما از هتــل حرکت کردیــم، حــدود 10 صبــح، ایشــان بــاز هــم با تلفــن با ما در تمــاس بود که چه کار کنیــم. آقــای برایــان هــوک از طرف امریــکا و بنــده از طرف ایران بــه عنوان رئیس هیــأت وارد منطقه بیطرفی که سوئیسیها در نظر گرفته بودند، شدیم. زندانیهــا را مبادله کردیــم بدون اینکه هیــچ مذاکــره بکنیم، برگشــتیم و آقای دکتــر ظریــف هــم آمــد ســوار هواپیمــا شدیم و برگشتیم.» ■ ۰۲ نفــر از اتبــاع ایرانــی در زندانهــای امریکاهستند

مقــام دیپلماتیــک ایــران در پاســخ بــه ایــن ســؤال کــه در حال حاضــر چند نفر از اتباع ایرانــی در زندانهای امریکا هســتند، گفــت: «مــا کمابیــش 20 نفــر داریم. به طرف امریکایی هم گفتیم که آمــار ما کمابیش 20 نفر اســت ولی این آمار نهایی نیست چون هر زمان ممکن است ما متوجه شویم یکی از اتباع ما در جایی گرفتار شده و نیاز به کمک دارد.»

بهاروند دربــاره ادعــای امریکاییها درباره تعــداد زندانیهایشــان در ایران گفــت: «یــک نفــر امریکایــی در ایــران هست که شاکی خصوصی دارد و حدود پنج نفر هم دوتابعیتی هستند که مورد تقاضای امریکا هستند.»