اعالم رسمی عراق به عنوان آغازگر جنگ تحمیلی

حدود ســه ســال و نیم پــس از پایان جنــگ عراق علیــه ایران و یازده سال پساز آغاز جنگ تحمیلی، در تاریخ 18 آذر ماه سال 1370 آقای خاویر پرز دکوئیار دبیر کل سازمان ملل رسماً عراق را بهعنوان کشــور آغازگر جنگ با ایــران معرفی کرد. از روزی که جنگ شروع شد یکی از خواستههای ایران از جامعه بینالملل، اعالم رسمی عراق بهعنوان دولت متجاوز و تن دادن این کشور به آثار حقوقی ناشــی از شروع جنگ بوده است. حتی در همان هفتــه اول جنــگ کــه ضیاءالحق رئیــس جمهوری پاکســتان به همراه حبیب شــطی دبیرکل ســازمان کنفرانس اســالمی برای تالش جهت آتش بس به تهران آمدند و با امام خمینی دیدار کردند، خواسته ایران آن بود که آنها در رسانههای جمعی اعالم کنند که عراق، جنگ را شروع کرده است تا راهی برای آتش بس باز شود ولی آنها امتناع کردند. به هر حال نه دولت عراق که جنگ را شروع کرده بود، خود را عامل و آغازکننده جنگ معرفی میکرد و نه دولتهای بزرگ حاضر بودند رسماً اعالم کنند که جنگ را صدام بر ایران تحمیل کرده است و نه شورای امنیت سازمان ملل در طول دوره جنگ، حاضر شد موضع بیطرفانه و درستی در مسائل جنگ اتخاذ کند. همین امر باعث شد تا جنگ بمدت 8 سال ادامه یابد و تلفات و خسارات زیادی برای دو کشور ببار آورد. در آن زمان در تبلیغات دولت بعثی عراق و کشــورهای مخالف ایران ســعی میشد که نشان دهند که شعارهای انقالب اسالمی که خواهان الگوگیری ملتهای تحت ستم از شیوه مردم ایران در مبارزه با اســتبداد برای رهایی و آزادی خود از حاکمیت دیکتاتورها بوده اســت، علت شروع جنگ بیان شــود. به هر حال این وضعیت ادامه یافت تا آنکه امام خمینی با پذیرش قطعنامه 598 شورای امنیت سازمان ملل در 27 تیر ماه سال 1367 راه را بــرای خاتمــه جنگ باز کردند. از آن زمان به بعد ایــران پیگیر اجرای بندهای این قطعنامه از جمله بند مربوط به مشخص شدن کشور آغازکننده جنگ بود. زمان گذشــت تا آنکه صدام در 11 مرداد ماه سال 1369 به کشورهای کویت و عربستان حملــه کرد و ســرزمین کویت را بهطور کامل اشــغال کــرد و آن را اســتان نوزدهم عراق خوانــد. از ایــن زمــان بــود کــه ورق برگشــت و قدرتهــای حامی صــدام از عــراق روی برگرداندنــد و جمهوری اســالمی توانســت مســائل مربــوط به جنــگ از جمله موضوع تعیین متجاوز را دنبال کند. دو سال پس از حمله عراق به کویت، دبیر کل سازمان ملل متحد به منظور اجرای بندهای 6 و 7 قطعنامه ،598 درروز 23 مرداد ماه 1370 برابربا ر4ا1باروایت 1م9ع9ر1فنایمکهاشــیوبرهآ کغازشــکنونردهاهیجانیراگانعوالعرمانقمانیونشدــ. ایتنو ادزرآنخوهااسـخـواتسـبـاتتمکسه اخدرلهدولخوتد عراق مواجه شــد و این کشــور یک پاسخ شکلی و غیر محتوایی در 4 شهریور 1370 برابر بــا 26 اوت 1991 به همراه مدارک خود به دبیرکل ســازمان ملل ارائه داد. اما جمهوری اســالمی ایران مدارک مســتند و مســتدلی در حد یک کتاب را در42 شــهریور ماه 1370 برابــر با 15 ســپتامبر 1991 به دبیر کل ســازمان ملــل ارائه کرد. مســتندات ایران تکیه بر ماده 51 منشــور ملل متحد مبنی بر دفاع مشــروع داشــت. دبیرکل سازمان ملل متحد پــس از مشــاوره با گروهی از کارشناســان خبرهای که خود آنها را انتخــاب کرده بود و نیز مطالعــه ســندهای ایران و عــراق، این ســندها را در اختیار یک گروه بیطــرف قرار داد.

پساز اظهار نظر گروه کارشناســان مســتقل، در نهایت در تاریخ 18 آذر ماه ســال 1370 برابــر با 9 دســامبر 1991 دبیر کل ســازمان ملل نظر خود را مبنی بــر اینکه عراق، آغازگر جنگ بوده است، طی یک گزارش رسمی در 9 بند به شورای امنیت سازمان ملل اعالم نمود. دربند 6 گزارش دبیر کل ســازمان ملل آمده اســت: «رویداد برجستهای که تحت عنوان موارد نقض حقوق و مقررات بینالمللی در بند 5 این گزارش بدان اشاره کردم، همانا حمله 22 سپتامبر 1980 علیه ایران است که بر اساس منشور سازمان ملل متحد، اصــول و قوانین شــناخته شــده بینالمللــی یا اصــول اخالقی بینالمللــی قابل توجیه نیست و موجب مسئولیت مخاصمه است». وی در بند 7 گزارش آورده است: «حتی اگر قبل از شروع مخاصمه، برخی تعرضات از جانب ایران به خاک عراق صورت گرفته باشد، چنین تعارضاتی نمیتواند توجیهکننده تجاوز عراق به ایران که اشــغال مســتمر خاک ایران را در طول مخاصمه در پی داشت باشــد. تجــاوزی کــه ناقض ممنوعیــت کاربرد زور اســت که یکــی از اصول آمــره حقوق بینالملل است». البته دبیرکل سازمان ملل در پایان گزارش خود در بند 9 به این نکته هم که خواست عراق بود، اشاره کرده است که: «از دید من به نظر نمیرسد تعقیب بند 6 قطعنامه 598 هدف مفیدی را برای صلح در بر داشته باشد». بههر حال شــورای امنیت ســازمان ملل میبایســتی گزارش دبیرکل را تصویب کرده و بهصــورت رســمی عــراق را بهعنــوان متجــاوز اعالم میکرد کــه چنیــن اقدامی صورت نگرفــت. در مجمــوع میتــوان گفــت کــه اظهــار نظر و گــزارش دبیــرکل ســازمان ملل بهصورت رسمی تجاوز نظامی عراق به ایران را در اسناد رسمی و در افکار عمومی ثبت اکگـرـدر بولهریفبتااعریثکنهششدــکورهااییراامننبیتواتندســاخزسماارانمتلخلوباد ترااجازوعزراعراق مق بطاهلکبوهیــو دتریباافحتمنلهماایرتد.ش عراق به ســرزمین ایران انجام داد توجه کنیم در مییابیم که از همان روز اول اشــغال کویت، شــورای امنیت ســازمان ملل، عراق را متجاوز اعالم کرد و لشکرکشــی عراق به کویت را محکوم کرد و خسارات مستقیم و غیر مستقیم کویت از این تجاوز را برآوردکرد و تا دالر آخر آن را از عراق دریافت کرد. اما چون قدرتهای بزرگ سر ناسازگاری با ایران را داشتند و ایران هم روابط بینالمللی درستی ندارد، هنوز هم نتوانسته است خسارات جنــگ را از عــراق دریافــت کند و حتــی با تحریــک دولتهای خارجی ســاختمانهای دیپلماتیک اش در عراق از جمله در کربال و نجف هم امنیت ندارند.