عملیات بازار باز؛ مدیریت ابزارمند تورم

کارکــرد اصلــی عملیات بــازار باز مدیریــت و تعیین نرخ بهره هدف در بــازار بین بانکی بهعنوان ابزار و هدف میانی سیاستگذاری پولی است. بــه گــزارش پژوهشــکده پولــی و بانکــی، یکــی از مهمتریــن ابزارهــای بانــک مرکزی در کشــورهای توسعهیافته و در حال توســعه برای اعمال سیاستگذاری پولی و اثرگذاری بر عرضــه پول، عملیات بازار باز اســت. هــدف اصلی بانکهای مرکزی سراســر جهان در انجــام عملیــات بازار باز، کنترل حجم پول و مدیریت نرخ بهره از طریق خرید و فروش اوراق بهــادار از جملــه اوراق قرضه دولتی، اوراق با پشــتوانه دارایی یا اوراق خزانهداری در بــازار بینبانکــی برای دســتیابی به هــدف نهایی یعنــی هدایت نرخ تورم به ســمت نقطه هدفگذاری شده است. کارکــرد اصلــی عملیات بــازار باز مدیریــت و تعیین نرخ بهره هدف در بــازار بین بانکی بهعنوان ابزار و هدف میانی سیاستگذاری پولی است. در این میان، با توجه به نرخ تورم مورد هدف سیاســتگذار، بازهای برای نرخ بهره کوتاهمدت بازار پول تعیین میشــود که کریــدور نرخ بهره اســت و به عبارتــی دامنه مجاز برای تغییر نرخ بهــره بازار بین بانکی حول نرخ بهره سیاستی محسوب میشود. معمــوالً بانــک مرکــزی تــا زمانی که نــرخ بهره بــازار بیــن بانکی داخــل کریدور باشــد، میتوانــد بر اســاس صاحدیــد، مداخلهای به شــکل خرید و فــروش اوراق در بازار بین بانکی نداشــته باشــد. اما درصورتیکه، نرخ بهره بازار بینبانکی به ســقف یا کف کریدور نزدیــک شــود، بانک مرکزی بــا خرید یا فــروش اوراق بهادار دولتی و به طور مشــخص اســناد خزانه و لذا تزریق یا برداشــتن نقدینگی از بازار بینبانکی مانع از آن میشــود که نــرخ بهــره از مقدار هدف فاصلــه بگیرد. بنابراین در چنین شــرایطی عملیــات بازار باز میتواند نرخ بهره بازار بینبانکی و بالطبع وضعیت کلی نرخ بهره در اقتصاد را تنظیم و از آن طریق به تحقق اهداف نهایی اقتصاد کمک کند.

مهمتریــن ویژگــی اوراق بهــادار قابــل عرضــه بــرای انجــام عملیــات بــازار بــاز شــامل برخــورداری از حداقــل ریســک، قابلیت نقد شــوندگی بــاال و وثیقهگــذاری، دوره زمانی کوتاهمــدت، نــرخ بهره مشــخص و قابلیــت بلوکه کردن میشــود. عملیات بــازار باز در اکثر کشــورهای پیشــرفته که از بازارهای ثانویه ساختاریافتهای برخوردار باشند، از طریق خرید و فروش اوراق قرضه دولتی صورت میگیرد، این در حالی است که در کشورهای در حال توســعه یا کمتر توســعهیافته بانکهای مرکزی بهطور مستقیم اقدام به انتشار اوراق میکنند.