وزن کشی ۲ شرکت دولتی در بودجه 99
شــرکتهای دولتــی بــا ســهم بیــش از ۰۷ درصــد از بودجــه کل کشــور، بخش عمدهای از مهمترین ســند مالی کشــور را در اختیــار دارنــد. هرچنــد در نــگاه نخســت ســهم بــاالی ایــن شــرکتها ابهــام ایجــاد میکند، امــا بــا نگاهی به لیســت آنهــا، شــرکتهایی را میبینیم کــه خدمــات عمومــی بــه مــردم ارائــه میکننــد یــا در بخــش حاکمیتــی فعال هســتند، شــرکتهایی ماننــد پاالیش و پخــش فرآوردههــای نفتــی، گاز، نفــت و شــرکتهای آب و بــرق کــه بــا توجــه بــه یارانــهای بــودن قیمــت خدمــات و محصوالت آنها بخش خصوصی رغبت چندانی برای فعالیــت دراین بخشها ندارد. درهمین زمینه براساس گزارش مرکــز پژوهشهــای مجلــس؛ جمع کل منابــع و مصــارف شــرکتهای دولتــی، بانکهــا و مؤسســات انتفاعــی وابســته بــه دولت در الیحه بودجه ســال 99۳۱، 6۱ درصد نســبت به قانون بودجه سال ۸9۳۱رشــد داشــته و با بررســی دقیقتر در بودجه شــرکتها، مشخص میشود رقم درآمد و هزینه شرکت ملی پاالیش
و پخش فرآوردههای نفتی حدود ۰۰۲.۱ هــزار میلیــارد ریــال و شــرکت ملــی گاز ایران حــدود ۰۰۲ هزار میلیــارد ریال در الیحه بودجه ســال 99۳۱، افزایش پیدا کرده است.
ایــن گــزارش میافزایــد: حــدود ۰۷ درصــد از افزایــش درآمــد و هزینــه شــرکتهای دولتــی در الیحــه بودجــه ســال 99۳۱ متعلــق به دو شــرکت ملی پاالیــش و پخــش فرآوردههــای نفتــی و ملــی گاز اســت و افزایــش درآمــد و هزینــه باقــی شــرکتهای دولتــی، بانکهــا و مؤسســات انتفاعــی وابســته به دولت حــدود ۰66 هزار میلیارد ریال (۰۳ درصــد از مجمــوع افزایــش درآمدها) است.
بــر اســاس مطالعــات مرکــز پژوهشهای مجلس شــورای اســامی، در بررســی کلــی بودجــه شــرکتهای دولتی، میتوان دریافت که شرکتهای حــوزه نفــت، گاز و پاالیــش و پخــش فرآوردههــای نفتــی دارای بیشــترین ســهم از کل بودجه شــرکتهای دولتی هســتند. شــرکت ملــی نفــت حــدود ۳۳ درصــد و شــرکت ملــی پاالیــش و پخــش حــدود 4۲ درصــد و در مجموع ۷5 درصــد از کل منابــع و مصــارف شرکتهای دولتی را بهخود اختصاص دادهانــد. همچنین 5۷ درصــد مالیات مصوب شرکتهای دولتی و 4۷ درصد کل ســود ســهام دریافتی دولت (شامل ۰5 درصد ســود ویژه و سود سهام سهم دولــت) مربوط بــه شــرکتهای مذکور است.
ایــن گــزارش همچنیــن تصریــح میکند کــه در زمینه عملکرد بودجهای شــرکتهای دولتــی، باالتر بــودن ارقام عملکــردی درآمــد و هزینههــای ایــن شــرکتها از ارقــام مصوب قابــل توجه اســت؛ بهطــوری کــه مقایســه ارقــام عملکــرد و مصــوب هزینههــای ایــن شرکتها حاکی از انحراف 46 درصدی ایــن قلــم در ســال ۷9۳۱ و انحراف 66 درصدی آن در 6ماهه سال ۸9۳۱ است. درخصــوص درآمدها نیــز انحراف 5۳ درصــدی در ســال ۷9۳۱ و ۰5 درصدی در 6ماهه ســال ۸9۳۱ قابل ذکر اســت. ازســوی دیگر، عملکرد نسبت هزینهها
بــه هزینههای ســرمایهای شــرکتهای دولتــی، بهصــورت معناداری بیشــتر از ارقام مصوب بوده است.
گــزارش مرکز پژوهشهــای مجلس شــورای اســامی تأکید میکند که منابع حاصــل از واگذاریهــا از ۰5۷.۰5 میلیــارد ریــال در قانــون بودجــه ســال ۸9۳۱ بــه ۱۷۸.۸۱۱ میلیــارد ریــال در الیحه بودجه سال 99۳۱ افزایش (رشد 4۳۱ درصدی) یافته است. بخش قابل توجهی از این افزایش ناشــی از افزایش ردیف «منابع حاصل از واگذاری سهام، سهمالشــرکه، اموال، داراییها و حقوق مالــی و نیروگاههــای متعلق به دولت و مؤسسات و شرکتهای دولتی وابسته و تابعه» است.
بررســی عملکــرد ایــن ردیــف طــی ســالهای گذشته نشــان از تحقق بسیار پاییــن آن دارد (عملکرد 9 درصدی در ســال ۳ 59۳۱، درصدی در سال 69۳۱، 4 درصدی در ســال ۷9۳۱ و یک درصد عملکــرد ۸ماهــه در ســال ۸9۳۱)، لــذا افزایــش 46۸ درصدی رقــم آن، محل تأمل است.