تابلوي تمام عيار فتوت و جوانمردي ايرانيها

از مرگ مشکوک و پر ابهام «جهان پهلوان تختي» قهرمان نامدار ورزش ایران درســت نیم قرن ميگــذرد. نیم قرن بدون تختي بودن و بدون تختي زندگي کردن براي آنهایي که عاشقانه دوســتش داشــتند و مرگ تلخ او را به یاد دارند، مثل برق و باد گذشت.

در پنجاه ســالي که گذشــت، خیل مردمانــي که با تختي زندگي کردند و زنده بودن جهان پهلوان را به یاد داشتند و پس از مــرگ او با خاطرات آن بزرگمرد بــه حیات خود ادامه دادند، اینک در قید حیات نیســتند اما خوشــبختانه هســتند کساني که وجود و زنده بودن و چگونه زیســتن و رفتارهاي انســاني و منشهــاي اخالقي جهان پهلوان را خوب به یاد دارند و همانها کساني هستند که امروز سن و سالي از آنها گذشته است.

ویژگــي بارز جهــان پهلوان تختي در این اســت که نام او همچون سایر انسانهاي نیکوصفت و نیکوسیرت در بین ایرانيها همیشــه و همواره زنده و جاودان اســت. در واقع تختي نسل به نسل شناخته و انگار از نو متولد ميشود.

راز ماندگاري تختي

گذشت این همه ســال نتوانسته است، شأن بيهمتاي این چهره درخشــان را در وجــدان اجتماعي ایرانیان به فراموشــي بکشــاند. شــاید یکي از مهمترین دالیل این رخداد آن باشد که تختي از جنس و جنم ســنتي در تاریخ فرهنگ ایران اســت که بــه جریان عیاران، جوانمردان، پهلوانان نامور و اهل فتوت تاریخ این سرزمین تعلق دارد. 17 دي، سالمرگ تختي به خودي خود بهانهاي است براي واکاوي دالیل اجتماعي این ماندگاري.

در شــاهنامه حکیم ابوالقاسم فردوسي به کرات ميخوانیم که پهلواني شــرط پادشــاهي آرماني ایرانیان اســت و از این رو پادشاهان ایراني باید از فر ایزدي برخوردار باشند تا حامل نشان پهلواني نیز بوده باشند.

مثال آشــکار از آیین پهلواني در شــاهنامه وقتي است که از اســفندیار خواسته ميشــود برود و برخوان رستم تکیه زند و اســفندیار بنابر مهر نان و نمکي که با رستم داشته است از این خواسته صرفنظر ميکند.

ویژگيهــاي برجســته و ممتازي که از تختي اســطورهاي جاودانه ميســازد، سالهاســت از این مرز و بوم رخت بربسته است. خیلي از ورزشکاران ما در این پنجاه سال خواستهاند تختي شوند اما هرگز نشدهاند.

چرا تختي با بقيه فرق ميکند؟

روي تشک کشتي گرفتن و افتخارآفریني تختي براي وطن تنهــا دلیل محبوبیت او نبود، تختــي از جنس مردم بود. همان همپا شــدن با مردم از جمعآوري کمک براي زلزلهزدگان بویین زهرا در ســال 1341 تا کمک به یتیمــان و محرومان جامعه و پیشقدم بودنش در بسیاري از کارهاي خیر، تختي را «آقا تختي» کرد.

در زلزله اخیر غرب کشور، خیليها براي کمک به هموطنان آســیب دیده ما در اقدامي کامال انساني آستین همت باال زدند که بســیار جاي تقدیــر دارد اما باید پذیرفــت قدمي که جهان پهلوان تختي در 55 ســال پیش براي زلزلــهزدگان بویین زهرا برداشــت با بقیه کامال فرق دارد. اینکه نتوانستهایم در نیم قرن اخیر ورزشکاري همچون جهان پهلوان تختي داشته باشیم، خود جاي ســوال دارد و دالیل مختلفي هــم دارد که یکي از آنها به تغییر نگاه افراد و شرایط جامعه امروز کشور در مقایسه با جامعه سالهاي بسیار دور مرتبط ميشود.

تختي همه چیزهایي بود که آرزو داریم ورزشــکاران امروز ما باشند و متاسفانه نیستند. تختي به مردم تعلق داشت و براي آنان زیست و به همین سبب حیاتي ابدي یافته است.

در پنجاهمین سالگرد درگذشــت جوان قدرتمندي که نه فقط محل تولــدش (محله خاني آباد تهــران) بلکه کل ایران و ایرانيهــا تــا ابد به وي ميبالنــد، یادآوري ایــن نکته ضروري مينماید که مدتهاســت فرهنگ پهلوانــي برخالف آنچه گفته ميشــود، رنگ باخته و ارزشهاي خود را از دســت داده است. در حقیقت شــمار قهرماناني که مثل تختي پهلوان صفت باشند، دایما و روز به روز کمتر ميشود!

در اینجا بد نیســت یاد و اشــارهاي هم بکنیم به «پهلوان عباس زندي» نزدیکترین دوست و یار دیرینه و هم تیمي جهان پهلوان تختي که اخالق و رفتاري همچون تختي داشت و چندي پیش به دیار باقي شــتافت و به خیل پهلوانان از دست رفته این مــرز و بوم و از جمله «آقا تختي» پیوســت. به اعتقاد خیليها، پهلوان زندي بوي تختي را ميداد و حاال باید بیش از گذشته در حسرت فقدان تختي و زندي بود.

اسطوره دست نيافتني

مادي گرایي، خودشیفتگي، خودنمایي به هر قیمت و با هر وسیله اي، شهرت طلبي مفرط و پولدوستي سرسام آور به اصل روز و دســتور کار بســیاري از اهالي ورزش تبدیل شده و همه آنچه را که تختي برایش زندگي کرد و ابدي شــد، از یاد بسیاري از مردمان ســطح اندیش روزگار به ویژه ورزشــکاران ظاهربین برده است.

درست است که بر اثر این رویکردها، تختي نابتر و یگانهتر و به واقع غیرقابل دســتیابي شــده اما ورزش ما نیز رو به تهي شــدن رفته اســت. 17 دي ماه 1396 مثل تمامي 17 ديهاي سپري شده بعد از ســال 1346 (زمان خاموشي جهان پهلوان) زمان گردهمایي بر مزار وي در ابن بابویه و به یاد آوردن شرافت کم همتاي او اســت اما در تمامي این ســالها متاسفانه یاد آن جوانمرد عیار به همین یک روز منحصر شده است و در 364 روز باقیمانده ســال، خالف وي طي طریق کردهایم. آیا این بار تغییر رویه ميدهیم و فردا 18( دي) و روزهاي دیگر ســال هم او را به یاد خواهیم آورد؟