دفاع آهنینی که ذوب شد

نگرانکنندهترین وجه دیدارهای نوروزی تیم ملی

خــط دفاعی تیم ملی فوتبال ایران که در دوران 7 ســاله زمامداری کارلوس کیروش و به ویژه در 5 ســال اخیر نقطه قوت آن بوده، در دیدارهای نــوروزی تیم ملی برابر رقبای آفریقایی لغزشهای چشــمگیری داشت و با اینکه بیشــتر از دو گل در دروازه این تیم نرویید اما تیم ملی خوش اقبال بود که حداقل دو ســه گل دیگر نخورد. نقطــه اوج لرزشهای تیم ملی در دیدار با تونس بود که نه فقط یک گل به خودی را از ســوی خط دفاعی ما موجب شــد بلکه میتوانست یک گل به خودی دیگر را هم در بر داشته باشد (که بیرانوند منجی تیم ملی شد) و به جز آن نیز منتظری و چشمی و همراهانشان به گونهای دفاع میکردند که انگار برای اولین بار کنار یکدیگر قرار گرفتهاند و از هر زاویهای به خط دفاعی نگاه میکردید اثری از نظام تیمی را در آن نمیدیدید که سرمربی آن آدم سختگیری مثل کارلوس کیروش باشد. مشابه آن قضایا در نیمه دوم مسابقه با الجزایر هم رویت شــد و با اینکه آن بازی را 2 بر یک بردیم اما در نیمه دوم که فشــار حریف برای جبران دو گل خورده زیاد شد و بخصوص تا دقیقه 70 که آن فشار هنوز فروکش نکرده بود، اضافه بر تک گلی که الجزایر زد دروازه ما دو سه بار دیگر هم تا مرز فروپاشی پیش رفت و چند مرتبــه فقط اقبال خوش ما و کم دقتــی مهاجمان الجزایری در زدن ضربات آخر تیم ما را نجات داد و عرض دادن هر چه بیشــتر حملهوران الجزایری به حمالتشان و حرکات مکرر آنها در لب خط به گونهای بود که ضعفهای دفاعی ما را بیش از هر چیزی که طی ســالهای اخیر دیدهایم عیان ساخت و مشخص شد باورهای قبلی در خصوص کم نقص بودن این خط قوام چندانی ندارد و اگر هم این خط در گذشته نزدیک عالی بوده، اینک چنین نیست و گاه سادهترین اصول را هم در امر پوشش حمالت رقبا رعایت نمیکنند.

تحمل فقط یک شکســت برابر رقبای آســیایی طی مدتی قریب به 5 ســال، فتح مرحله نهاییپیکارهای انتخابی جام جهانی 2018 فقط با دو گل خورده و تساوی صفر بر صفر با نیجریه و باخت خفیف یک بر صفر برابر آرژانتین (که آن هم میتوانست صفر – صفر باشد) در دو دیدار از ســه مســابقهمان در مرحله نهایی جام جهانی 2014 و اصوال هر دستاوردی از جانب تیم ملی طــی ســالهای اخیر در درجه اول محصول نظاممندی این تیــم و کار قوی مدافعان تیم ملی و رعایت عالی اصول دفاعی بوده و الیههای چندگانه و دفاعی تیم ملی طی این مدت و مشــارکت تام و تمام هافبکها و به واقع همه بازیکنان تیم در کارهای دفاعی از سلســله مســائلی بوده که تیم ملی ایــران را به عنوان یک نیروی قابل توجه در دنیای فوتبال مطرح کرده و توقع جهانیان این بوده اســت که پس از آن نمایشها تیم ملی حتی در مرحله نهایی جام جهانی بیست و یکم نیز حرفهای رســایی برای گفتن داشته باشــد و یک بار دیگر رقبایش را در تنگنا قرار دهد اما دیدارهای اخیر تیم ملی در خاک تونس و ســپس در خاک اتریش (مقابل الجزایر) نشان داد کار کیروش و شــاگردانش برای تکرار آن نمایشها در روسیه اگر غیرممکن نباشد (که البته نیست) بسیار سخت خواهد بود و باید در زمان باقیمانده آمادگیهای ذهنی و جسمی را مجددا بسیار باال برد و به حدود و ثغوری رسید که در تمامی سالهای اخیر در کار و نمایشهای تیم ملی دیدهایم.

صرفنظر از ترکیبهایی که در دو مسابقه نوروزی تیم ملی به کار گرفته شد خط دفاعی ما در سالهای اخیر ترکیبی از نفرات مقیم وطن و لژیونرها بوده است. دفاع وسط معموال با ترکیبی از بین ســیدجالل حســینی، پژمان منتظری و مرتضی پورعلیگنجی و گاهی هم روزبه چشمی بســته شده است و در دو ســمت میدان رامین رضاییان (یا وریا غفوری) و میالد محمدی گوی ســبقت را از رقبا ربودهاند و اخیرا محمدرضا خانزاده مجددا به این جمع بازگشــته و هافبکهای وســط ما در بیشــتر اوقات مصروف کارهای دفاعی بودهاند و عزتاللهی (که البته در روسیه و در دیــدار اول ما غایب خواهد بود) و امثال ابراهیمی و کریمی با تمهیدات و تدابیر دفاعی به کمک مدافعان تیم ملی آمدهاند. این نفرات و سایر نفراتی که میتوانند در کارهای دفاعی مشارکت موثر داشــته باشند (و احسان حاجیصفی و کمال کامیابینیا و امید نورافکن از آن قبیلاند) وظیفهای بس دشــوار در روســیه دارند و اگر تمرینات و اردوهای تیم ملی از اواسط اردیبهشت به بعد یک هدف و فایده بزرگ در بر داشته باشد، باال بردن احتمال یک انسجام تازه و مجدد برای مدافعان تیم ملی و قرار گرفتن آنها در شرایط مثبت گذشته است.

تک گلی که تونس را مقابل ایران پیروز کرد و با کار انفرادی مهاجم رقیب و دریبل خوردن کودکانه روزبه چشــمی مقابل این بازیکن و خارج شــدن منتظری و ســایرین از مسیر حرکت تونســیها تحقق یافت، اتفاقی هشداردهنده و نگرانکننده بود زیرا نشان از ذوب شدن خط دفاع آهنینی داشت که به کم گل خوردن و دفع حمالت ولو فراوان رقبا عادت کرده بود و هر حریفی را با این سالح فرسوده میکرد.

بارها گفته شــده که کارلوس کیروش یک نقشــه دوم )Plan B( ندارد و اگر هم داشــته باشد، آن تاکتیک نیمی از کارایی نقشه نخست او را هم ندارد و اگر این فرضیه را بپذیریم، کماثر شدن بنیادهای اصلی آن تک نقشه کارآمد – دفاع یکپارچه و قوی – فاکتوری است که میتواند امیدهای ایران را در گروه سختی که در جام جهانی روسیه در آن قرار گرفته و هم اینک نیز زیاد نیست، از آن هم کمتر سازد و دریچه و ورودیهای به سرزمین ناکامی باشد.