پايان حکومت مطلقه تيمهای نامدار
حذف پر احســاس و پر ســر و صدای برزيل در مســابقات جمعه شب جام جهانی فوتبال 2018 كه بلژيك را راهی نيمه نهايی كرد، پرونده ناكامی تيمهای اسم و رسمدار را در اين مسابقات كامل كرد و نشانه و تاكيد تازهای بر پايان حكومت مطلقه اين تيمها بود.
مرحلــه نيمه نهايی در حالی از راه میرســد كه از ميان «قدرت»های ســنتی اين ورزش فقط فرانســه باقیمانده است و البته انگليس هم ديشب در تقال بود تا با غلبه بر سوئد بر تعداد اندک نامداران باقيمانده قدری بيفزايد و به صف طوالنی حذف شدههای مشهور نپيوندد. صفی كه آلمان، آرژانتين، اسپانيا، پرتغال و اروگوئه را هم در بر میگيرد و اگر به گسترهای دورتر و ديدارهای انتخابی اين جام بنگريم اسم ايتاليا را هم میيابيم كه اصوال مســافر روسيه نشد و همچنين نام شــيلی را كه مجوز نگرفت و اسم هلند را كه در ادامه نزول شــگرفش در سطح ملی راهی به مرحله نهايی جام جهانی 2018 نيز نيافت.
حذف شدن سلسلهوار بزرگان جهان فوتبال و صعود برخی تيمهای درجه دوم مانند دانمارک، كرواســی، روسيه، سوئد، ســوييس و كلمبيا به يكهشتم و يكچهارم نهايی اين مســابقات، مسالهای درسدهنده و عبرتآموز و دارای وجوهی مثبت و منفی است. مهمترين وجه مثبت ماجرا از بين رفتن حاشــيه امنيت نه چندان واقعی و ريشــهداری اســت كه بزرگان برای خود حس میكردند و مطمئن بودند كه برای تيمهای كوچكتر دســت نيافتنیاند و در بدتريــن حالت خود نيز حداقل به نيمه نهايی خواهند رســيد. وقايع جام بيســت و يكم بر اين باور كاذب خط بطالن كشيد و به بزرگان گوشزد كرد تا زمانی كه با تمام وجــود نجنگند و افكار و طرحهای تازهای را به كار نگيرند، جايی بين خوشبختها نخواهند يافت و به كوچكترها اين اميد بزرگ را بخشيد كه اگر از نامهای بزرگ نهراســند و واقعا تالش كنند و از جان مايه بگذارند، به بسياری از توفيقهای دور از انتظار خواهند رســيد و میتوانند بزرگان را متوقف و برای خود و طبقه و تبار خويش كسب اعتبار كنند و يكی از سرآمدان اين طيف در آوردگاه روسيه تيم ملی ايران بود كه ديديم و ديديد چطور متهورانه با امثال اســپانيا و پرتغال جنگيد و چون از آنها نترسيد، تا مرز صعود به مرحله حذفی هم پيش رفت.
در عيــن حال وجه بد حذف نامداران رنگ باختن باورهای ظاهرا زيبايی اســت كه سالها است در ذهن فوتبالدوستان ريشــه دوانده و قصههای شيرينی را برايشان بازگو كرده اســت. كيست كه بتواند منكر جوگو بونيتو يا همان واژه فوتبال زيبا شود كه تا ابد به برزيل اطالق شده است و حتی پريشب به هنگام حذف شدن به دست بلژيك در روش بازی و دستور كار آنها نمود آشكاری داشت.
چه كسی میتواند حماسههای فنی ديهگو مارادونا در تركيب آرژانتين در سالهای 1986 و 1990 و يا نقش و نگار ليونل مســی در آرايش همين تيم در 8 سال اخير را از ياد ببرد و يا فراموش كند كه تيكی تاكای فاتح جام جهانی 2010 چه ســالح كارسازی برای فوتبال اسپانيا بود و چگونه هلند در دو سه مقطع زمانی به سه عنوان نايب قهرمانی جهان دســت يافت و تيم سال 1974 آنها با هدايت رينوس ميشل و با فرماندهی يوهان كرويف و درخشش يوهان نيسكنس، ويم سوربيه، رودی كرول، آری هان و جانی رپ از كانديداهای جدی تصاحب عنوان بهترين تيم ملی تاريخ به رغم ناكامی آن تيم در بازی فينال آن رقابتها برابر تيم مصمم و زرنگ و برنامهدار آلمان غربی است.
فوتبال با افســانههای فرانســه در جامهای 1998 و 2006 شــيرينتر شــد و با فوتبالهای حســابگرانه و منجر به قهرمانی ايتاليا در سالهای 1982 و 2006 استحكام بيشــتری يافت و البته با هر يك از قهرمانیهای دوگانه اروگوئه در ســالهای 1930 و 1950 اين باور را بيشــتر پراكند كه ادغامی از مســائل فنی و فيزيكی و ضميمه كردن خشــونت آمريكای جنوبی به فن و تكنيكی كه فقط در اين منطقه از جهان قابل رويت است، ثروتی را فراهم میآورد كه میتواند حتی جام جهانی )1950( را در خاک برزيل از دست هنرمندان درجه اول اين ورزش خارج سازد و سرانجام چه كسی میتواند فراموش كند كه چطور فوتبال منظم آلمان به خلق ركوردی يگانه در تاريخ فوتبال نايل آمد و تا قبل از جام جهانی جاری، هرگز از صعود از گروهش باز نماند و از 1966 تا 2016 فقط در سه مورد جزو چهار تيم برتر جام جهانی نشد و آنقدر مقامهای اولی، دومی و سومی آورد كه قصه موفقيتهايش تبديل به داستانی ماللآور برای رقبايش شد.
ايــن آمارها و ركوردها بيهوده به دســت نيامده و همانطور كــه نفرات و تيمها به درخشش در جام جهانی نياز دارند تا تبديل به بت شوند، جامهای جهانی نيز به استمرار درخشــش بتها احتياج دارند تا «جام جهانی» بمانند. فرض كنيد فينالی متشــكل از كرواسی و بلژيك تا چه حد میتواند جذاب باشد و آيا اگر برزيل با آرژانتين، يا برزيل با آلمان، يا فرانســه با اسپانيا در فينال رودررو میشدند چه هيجان بزرگتری خلق میشد. اين بدان معنا نيســت كه ما مجبور و محكوم به ديــدن فينالهای تكراری بين بزرگان ســنتی اين ورزش هستيم اما فقط شيرينتر خواهد بود كه آنها را از نو در ايامی ببينيم كه توانايی بهرهگيری از همه توش و توان ذاتی و فراوان خويش را دارند. مسالهای كه در جام جهانی 2018 رويت نشده و اسباب تاسف گشته است.