شهروند - هوادار، نقش گمشده در باشگاهداری ایرانی
به بهانه تجمع هواداران استقالل مقابل مجلس
تجم ـع جمع ـی از ه ـواداران اس ـتقالل مقاب ـل مجل ـس، اعت ـراض آنه ـا ب ـه نق ـش وزارت ورزش و مدیـــران باشـــگاه و کشـــمکش بـــر ســـر درخواســـت اخـــراج محمـــود فکـــری از چنـــد زاویـــه قابـــل بررســـی اســـت. اگرچـــه بحـــث دربـــاره جریانهـــای هـــواداری همیشـــه بـــا ســـوءتفاهم مواجـــه میشـــود امـــا چـــارهای جـــز گفتوگـــوی بیشـــتر در اینبـــاره نیســـت.
آنچـــه دربـــاره چنیـــن تجمعـــی بایـــد بیـــش از شـــعارها و درخواســـتها مـــورد توجـــه باشـــد، چگونگـــی ســـپردن نقـــش مؤثـــر بـــه هـــواداران اســـت. در ســـاختار باشـــگاههای ایرانـــی چنیـــن نقشـــی بـــرای هـــواداران تعریـــف نشـــده و کانونهـــای هـــواداری نیـــز اغلـــب متشـــکل از لیدرهـــا اســـت.
کانونهـــای هـــواداری بـــه دســـت مدیـــران یـــا حتـــی مربیانـــی کـــه بـــا بهرهبـــرداری از جهتگیـــری هـــواداران منافعـــی بـــرای خـــود میســـازند، تشـــکیل میشـــوند و حتـــی بازیکنـــان صاحـــب جایـــگاه در باشـــگاه روی جهتگیـــری ایـــن کانـــون و لیدرهـــا تأثیـــر میگذارنـــد.
ایــن جریانــی اســت کــه در فوتبــال ایــران قدمــت پیــدا کــرده و در باشــگاههای پرهـــوادار و حتـــی کـــم هـــوادار در شهرســـتانها بـــه ســـنت تبدیـــل شـــده اســـت. لیدرهـــای ورزشـــگاهها اغلـــب از میـــان کســـانی انتخـــاب میشـــدند کـــه از تهدیـــد، دعواهـــای خیابانـــی و اســـتادیومی، فحاشـــی، ترغیـــب تماشـــاگران بـــه فحاشـــی و عملیاتــی از ایــن دســت ابایــی نداشــتند. ایــن روشهــا در ســالهای اخیــر از دنیــای واقعــی بــه دنیــای مجــازی هــم ســرایت کــرد. کارکــرد همــان اســت و فقــط ابــزار کار تغییـــر کـــرده اســـت.
در فوتبـــال ایـــران امـــا یـــک طیـــف مهـــم از هـــواداران فوتبـــال نادیـــده گرفتـــه میشـــوند، طیفـــی کـــه بایـــد عنـــوان شـــهروند - هـــوادار بـــه آنهـــا داد. شـــهروندانی کـــه نـــه پـــی نقشآفرینـــی اطـــراف باشـــگاهها هســـتند، نـــه دنبـــال نزدیـــک شـــدن بـــه مدیــران و مربیــان و بازیکنــان امــا فوتبــال را و تیــم محبوبشــان را دوســت دارنــد، لـــذت را بـــا تیمشـــان تجربـــه میکننـــد و همیشـــه البـــد در عجـــب و حیرتانـــد کـــه ایـــن چـــه وضـــع باشـــگاهداری اســـت امـــا فوتبـــال در حـــوزه ســـرگرمی بـــرای آنهـــا قابـــل بحـــث اســـت و البتـــه کیســـت کـــه بـــه آنچـــه بـــر باشـــگاهداری در ایـــران میگـــذرد انتقـــاد نداشـــته باشـــد؟
ســـاز و کاری کـــه بتوانـــد هـــواداران را صاحـــب نقـــش در تصمیمگیریهـــا کنـــد، بارهـــا بـــه شـــیوههای مختلـــف در فوتبـــال دنیـــا تجربـــه شـــده اســـت امـــا ســـاختار باشـــگاهداری در ایـــران فضایـــی بـــرای ایـــن بحثهـــا باقـــی نمیگـــذارد، اگرچـــه در هــر دو موقعیــت باشــگاهداری دولتــی و خصوصــی فضــا ســاختن بــرای مشــارکت هـــواداران در تصمیمگیریهـــا مقـــدور اســـت.
مدیـــران باشـــگاههای ایرانـــی و اعضـــای هیـــأت مدیـــره آنچنـــان بـــا فوتبـــال غریبهانـــد کـــه هرگـــز در باشـــگاهها بـــه اجـــرای ســـادهترین ایدههـــا و مشـــارکت خواســـتن از هـــواداران فکـــر نمیکننـــد. هنـــوز هیـــچ پیونـــدی بیـــن هـــوادار و باشـــگاه وج ـود ن ـدارد و تنه ـا پیون ـد، کس ـب درآم ـد از موبای ـل ه ـواداران اس ـت ک ـه آن ه ـم در بســـیاری مـــوارد وس محســـوب میشـــود.
حتـــی در ســـالهای اخیـــر کـــه بخـــش مهمـــی از درآمـــد باشـــگاهها بـــه طـــور مســـتقیم از جیـــب حســـاب ســیمکارت هــواداران اســت، بـــاز هــم حتــی یــک قـــدم بـــه ســـوی شـــرکت دادن نـــگاه و ســـلیقه آنهـــا برداشـــته نشـــده و برنامـــهای هـــم بـــرای مشـــارکت آنهـــا تدویـــن نشـــده اســـت.
شــهروند - هــوادار در فوتبــال ایــران بــرای فوتبــال هزینــه میکنــد امــا صاحــب حـــق اظهارنظـــر نیســـت، صاحـــب هیـــچ نقشـــی در تصمیمگیریهـــا نیســـت و هرگــز نمیدانــد کجــای ایــن بــازی اســت، اگرچــه همــواره بــا ایــن شــعار مضحــک مواجـــه اســت کــه فوتبـــال بـــرای اوســـت و او صاحــب واقعـــی باشـــگاه اســـت.
اعتــراض هــواداران اســتقالل مقابــل مجلــس را بایــد فراتــر از درخواســتهای مقطعـــی بـــرای رفتـــن ایـــن و آن دیـــد. فوتبـــال ایـــران بایـــد بـــاور کنـــد کـــه فوتبـــال متعلـــق بـــه مدیـــران و ســـلبریتیهای ورزشـــی نیســـت. فوتبـــال جریانـــی همهگیـــر اســـت کـــه نقـــش مهـــم و اصلـــیاش را شـــهروند - هـــوادار بـــازی میکنـــد و اوســـت کـــه بـــه فوتبـــال رونـــق میدهـــد و ســـلیقه و طبـــع و نـــگاه او بایـــد در محصولـــی کـــه ارائـــه میشـــود، در نظـــر گرفتـــه شـــود.