فوتبال ایران از دایره بسته خارج میشود؟
کلیگوییهای نامزدهای ریاست فدراسیون جای امیدواری زیادی باقی نگذاشت
تماشــای میزگرد نامزدهای ریاست فدراســیون، کسانی را که منتظر شــنیدن راههــای برونرفت فوتبال ایران از بنبســت فعلی بودند، چندان امیدوار نکرد. بیشــتر حرفهای سه نامزد حاضر در برنامه «فوتبال برتر» کلیگویی و بدون ضمانتهای اجرایی محکمی بود؛ بیشــتر آنها، چرا کــه ایدههای تازهای هم مطرح شــد ولــی مشــخص نیســت محدودیتهــای حاکم بر فوتبال و روابــط درهم تنیده اعضای آن اجــازه چنین تغییراتی را بدهد.
گره کور اقتصاد و حق پخش تلویزیونی
صحبــت نامزدهــا با بحــث درباره اقتصــاد فوتبــال ایران شــروع شــد کــه بزرگتریــن معضــل ایــن روزهــای ایــن ورزش پرطرفدار اســت و فدراســیون و تعداد زیــادی از باشــگاهها را در آســتانه ورشکســتگی قرار داده. فوتبال ایران سالهاســت که از حــق پخش تلویزیونــی، مهمتریــن منبع درآمدزایــی محروم اســت و بعید اســت بــدون دســتیابی به این حــق بتــوان تغییر اساســی در اقتصــاد فوتبال به وجــود آورد. با این حــال نامزدها تمایل زیــادی به ورود بــه این حوزه نشــان ندادند، شــاید بر این باور بودند که ممکن است حرفهایی که علیه منافع تلویزیون میزنند پیش از پخش حذف شود.
فقط کیومــرث هاشــمی اشــاره کوتاهی بــه موضوع حق پخــش داشــت و گفــت: «فوتبــال دنیا مســیر توســعه حرفهای خود را طی کرده و ما الزم نیســت راه جدیــدی را ابداع کنیم. راه درآمدزایی فوتبال مشــخص اســت. بین 0۵ تا 0۶ درصد بحث درآمدزایی، پخش تلویزیونی اســت. مابقــی هم بحث فروش کاالهای ورزشــی و اسپانســرینگ اســت. برخی اوقــات باید این مشکالت در بستر قانون حل شــود. مثال آن قانون 70( 70-30 درصــد درآمد حــق پخــش و تبلیغات فوتبــال به صدا و ســیما
میرسد) اســت که آن را تصویب کردند اما آن نفعش به فوتبال نمیرسد.»
تجربه ســالهای قبل نشــان میدهد که دســتیابی به حق پخش نیــاز به البــی در باالتریــن ســطوح تصمیمگیری کشــور دارد و به نظر نمیرســد هیچکــدام از نامزدهای فعلی ریاســت فدراســیون چنین نفوذ و برشی داشــته باشــند. از طرف دیگر با روحیهای که از هاشــمی ســراغ داریم، بعید است که او تن به این چالش سخت بدهد.
مصطفی آجورلو صحبتــی از حق پخش تلویزیونی نکرد و دربــاره ایدههایش بــرای درآمدزایی گفت: «آیا درآمد ســاالنه هــزار میلیارد رویاســت؟ نه. مــا نبایــد از بدهی بترســیم چرا که میتوانیم با ظرفیتهایی که داریم آنها را پرداخت کنیم. نباید فکــر کنیم پول فقــط در خود فوتبال اســت. پول پیــش هوادار و مردم اســت و ما میتوانیــم از آن اســتفاده کنیــم. فوتبال برای امروز ما بسترهایی دارد که الزم نیست حتماً آنها را کشف کنیم. اروپــا از این امکانــات اســتفاده میکند و مــا نیز بایــد از آن بهره ببریم.»
تکیــه به پــول هــواداران مشــابه همــان فرمولی اســت که باشــگاههای پرطرفــدار در ســالهای گذشــته بــا قراردادهــای کارگــزاری برگزیدهانــد، ولــی تجربــه نشــان داده کــه ظرفیــت محــدودی دارد و چنــدان نمیتــوان بــه آن تکیــه کرد. اســاس موفقیت چنین روشی در مرتبه اول رضایت هواداران از کیفیت فنی لیگ اســت، ولی لیگ برتر در حال حاضر چنین شــرایطی ندارد. به عالوه با اوضاع اقتصادی فعلی، امید بســتن به کمک هــواداران که اکثراًنوجــوان و جوان هســتند رویاپردازانه به نظر میرسد.
شــهابالدین عزیــزی خــادم هــم دربــاره درآمدزایــی به موارد زیر اشــاره کرد: «فیفا فوتبال را یک تجــارت میداند. چرا
شــرکتهای صنعتــی ترغیــب نمیشــوند بــه فوتبــال؟ چون بــرای درآمدزایی اســتراتژی وجود نــدارد. برای رســیدن به یک مبحث باید آسیبشناســی کنیم. پروژه تجاریســازی در بحث باشــگاهی منفــی بــوده اســت. اســتراتژی، بازاریابی مــدون از برنامههای مختلف و خود برندسازی مجدد فدراسیون فوتبال از جمله برنامه ما اســت. باید به جزئیات پاســخ دهیم. از تغییر لوگو تــا تلویزیونهــای اینترنتی همــه میتوانند بــرای فوتبال درآمدزایی کنند. راهاندازی لیگ فوتبــال مجازی هم در برنامه من وجود دارد و پیشبینی بودجه نیز صورت گرفته است.»
تجاریســازی لیگ و برندسازی مجدد فدراســیون نیاز به خانهتکانی اساســی در فوتبــال دارد. برنــد لیگ برتــر و فوتبال ایران تنها با باال رفتن ســطح فنی، توسعه ورزشــگاهها، اعطای امکانات بیشــتر به تماشــاگران و پخــش تلویزیونی اســتاندارد ارتقا پیــدا میکند. در فوتبــال ایران فع ًال چنین پتانســیلی دیده نمیشــود و بــرای رســیدن به ایــن نقطه نیاز بــه ســرمایه اولیه و یک برنامه بلندمدت است. اســتفاده از ظرفیت تلویزیونهای اینترنتی راهکاری اســت که پیش از این آزموده شده و بینتیجه مانده. این همان گرهای است که در مذاکرات با تلویزیون وجود دارد و باز کردن آن ظاهراً از توان فدراسیون خارج است.
تجارب قبلی به جای برنامه
در بخــش دیگــری از میزگرد که بــه برنامه نامزدهــا درباره راههای توســعه فوتبال پایه اشــاره داشــت، آنها اکثراًبه تجارب قبلیشــان پرداختنــد کــه در مختصــات فعلــی فوتبــال ایران چندان مؤثر نیست.
هاشــمی که ســابقه فعالیت در وزارت آمــوزش و پرورش را دارد، توجه به فوتبال آموزشــگاهی را راه کشــف اســتعدادها و ارتقــای فوتبال پایه میداند. ولی اســاس موفقیــت در ورزش
آموزشگاهی امکانات و زیرساختهایی است که باید در اختیار مدارس باشد و بیشتر در کشــورهایی مثل آمریکا، آلمان و چین مؤثر بوده، آن هم در رشتههایی غیر از فوتبال!
آجورلو هم به واســطه فعالیت در ورزش شهرداری تهران به برگزاری مســابقات محالت اشــاره کــرد، در حالی کــه فوتبال محالت با برچیده شدن زمینهای خاکی کارآییاش را از دست داد و بازگشت به این روش نه تنها عملی نیست که یک گام رو به عقب محسوب میشود.
علمیترین و مدرنترین راه کشــف اســتعدادهای فوتبال و رشــد آنهــا از مســیر باشگاههاســت، ولــی در ســالهای اخیــر فدراسیون نتوانسته باشگاههای بزرگ را مقید به سرمایهگذاری در فوتبــال پایه کنــد و تنها باشــگاههای محدودی مثــل فوالد و سپاهان در این مسیر تالش کردهاند.
یکی دیگــر از روشهای توســعه فوتبال راهانــدازی مراکز استعدادیابی در اســتانهایی است که باشــگاههای ثروتمندی در آنها حضــور ندارند و با این روش میتوان فوتبال را به گوشــه و کنار ایران رســاند. آجورلو وقتی از ســفر به استانهای مختلف میگفت اشــارهای به ایــن موضوع داشــت. عزیــزی خادم هم گفــت کــه هیأتهــا در صورتــی کــه پروژههایــی تعریــف کنند، میتوانند از حمایت فدراسیون فوتبال بهرهمند شوند.
معدود ایدههای جدید
در میــان صحبتهایی که نامزدهای ریاســت فدراســیون مطــرح کردنــد و تقــاوت زیادی بــا وعدههــای نامزدهــای ادوار قبلی نداشت، شاید تنها اســتفاده از «مدیر فنی خارجی» برای فدراســیون ایــده جدیدی بود که از ســوی عزیزی خــادم مطرح شــد. فوتبال ایــران از نظــر فنــی در ســالهای اخیر درجــا زده و ضعف فنی که پس از جدایی مربیان خارجی در لیگ برتر دیده
میشــود هم آن را تأیید میکند. انتخاب یک مدیر فنی مناسب در درازمدت میتواند ضعف در بخش آموزش را برطرف کند و فوتبال ایران را به سمت یک سبک بازی مشخص ببرد.
کریمی برنده بود یا بازنده؟
غیبــت علــی کریمــی جنجالیتریــن بخش ایــن میزگرد بود و ســتاره ســابق تیم ملی به دلیل غیر زنده بــودن این برنامه در آن حاضر نشــد. هرچند هواداران کریمــی در فضای مجازی از ایــن تصمیم اســتقبال کردند، ولــی او به عنــوان چهره منتقد ایــن انتخابات فرصــت خوبی را بــرای مطرح کــردن حرفها و ایدههایش از دســت داد. در یک کالم این تصمیم بیشتر از آنکه به نفع کریمی در قامت نامزد ریاست فدراسیون باشد موضع او به عنوان یک ناراضی را تقویت کرد.
مغالطهها کم نبودند
مثــال زدن از فوتبال حرفهای کشــورهای اروپایــی، یکی از مغالطههای رایج این میزگرد بود. بارها شــنیده شد که نامزدها در پاســخ به ســؤاالت مختلف از جمله تکــراری «فوتبال جهان قب ًال این راه را رفته» اســتفاده کردند، بــدون در نظر گرفتن اینکه در موضوعاتی مثل حق پخش یا فوتبال زنان قوانین باالدستی اجازه چنین تصمیماتی را میدهد یا نه.
در مجمــوع بخــش زیــادی از حرفهــای نامزدها مشــابه همان حرفهایی بود که از مدیران قبلی فوتبال شــنیده بودیم و رسانهها در ســالهای گذشــته بارها و بارها آنها را به عنوان راه حل مطرح کردهاند، با وجود این اکثر آنها عملی نشده و فوتبال ایران سالهاست که در یک دایره بسته حرکت میکند. آیا برنده انتخابات حســاس یکشــنبه میتواند این فوتبــال را از این دایره بسته خارج کند و نامزد برنده پای حرفش میماند؟