آیا مربی خارجی در جامجهانی جواب نمیدهد؟
«مربیان خارجی عملکرد بدی در جام جهانــی داشــتند و اکثرا ًحذف شــدند. ماهــم بایــد مثــل ســایر کشــورهای
دیگــر روی بیاوریم به مربیان وطنی.» ایــن خاصه حــرف برخــی از منتقدین
فعلــی تیــم ملی اســت. آنها ایــن بار به ایــن اشــاره میکننــد کــه از جمــع 16 تیــم راه یافتــه بــه مرحلــه یک هشــتم
نهایی مســابقات تنها یک تیم با مربی غیــر بومــی وجــود دارد؛ کرهجنوبــی بــا هدایــت پائولــو بنتــوی پرتغالی. نکتــه آنها البته از لحاظ آماری اشــتباه
نیســت. امســال 9 مربی غیر بومی در جــام حضــور داشــت که فقــط یک نفر
آنهــا موفــق شــد تیمــش را بــه مرحلــه بعــد برســاند. تعــداد مربیــان خارجــی در مســابقات امســال نســبت بــه دور گذشــته بیشــتر شــده (در ســال 2018 هشــت مربــی غیــر بومــی کار هدایت تیمهای حاضر را برعهده داشتند) اما ایــن عدد همچنان نســبتا ًبه 14 مربی
غیــر بومــی ســال 2006 کمتر اســت. بــا ایــن همه آیــا اینکه همیشــه تعداد مربیان بومی در جام جهانی بیشــتر از
مربیــان غیــر بومی بوده ما را به تحلیل خاصی میرســاند؟ بگذاریــد چنــد نکتــه را بــا هــم مــرور کنیــم. از ســال 1930 کــه اولیــن جــام
جهانی برگزار شــد، 80 کشــور مختلف تــا بــه حــال در مســابقات حاضــر شــدهاند. 55 تای آنها دســت کم یک
بــار از یــک مربــی خارجی بــرای حضور در جــام جهانــی اســتفاده کردهانــد. در کل تــا بــه حــال 379 نفــر شــانس ایــن را داشــتهاند کــه حتی شــده برای یــک بــار، بــه عنــوان ســرمربی تجربــه هدایــت تیمــی را در جامهــای جهانــی
برعهده داشــته باشــند. 100 نفر از این تعــداد ســرمربی کشــوری جــز کشــور خودشــان بودهانــد. 74 نفــر از ایــن
دســته مربیــان، تیمــی از قــاره دیگر را هدایــت کردهانــد (اکثــرا ًاروپاییهایی کــه تیمهــای آفریقایــی و آســیایی را مربیگــری کردهانــد). شــاید برایتان جالب باشــد که بدانید
برخی از کشــورها هرگز در جام جهانی (و احتمــاال ًبقیــه جامهــا) از مربیــان غیربومی اســتفاده نکردهانــد؛ برزیل، آلمــا، صربســتان (و یوگســاوی)، لهســتان، مجارســتان، اســکاتلند،
اتریش، کرواسی، ایرلند شمالی، نروژ، کره شــمالی، اسلوونی، آنگوال، بوسنی و هرزگوویــن، کوبــا، آلمــان شــرقی،
هائیتی، ایســلند، رژیم صهیونیستی، اســلوواکی، اوکرایــن، ولــز، جمهــوری چــک (و چکســلواکی) و اروگوئــه. حــاال شــاید بــا این دانســتهها
راحتتــر بشــود به این ســؤال جــواب داد کــه «آیــا مربــی خارجــی در جام جهانی جواب میدهــد یــا نــه.» پاســخ ایــن ســؤال چنیــن
ا ســت : « بســتگی
دارد.» بســتگی بــه اینکــه شــما میخواهید قهرمان مسابقات بشوید یا هدف دیگری دارید. تا به حال هیچ
تیمــی نتوانســته با یک مربــی خارجی و غیربومــی فاتــح جام جهانی شــود. تا بــه حــال فقــط 2 تیــم از مجمــوع تمام
21 فینــال برگــزار شــده در ادوار جــام بــا مربــی غیربومــی بــه دیــدار نهایــی رســیدهاند؛ ســوئد 1958 بــا هدایــت
جــورج راینــور انگلیســی و هلند 1978 بــا هدایــت ارنســت هاپــل اتریشــی.
وقتــی بــه 42 دیدار نیمــه نهایی برگزار شــده در 21 دوره گذشــته هــم نــگاه میکنیــم بــه آمــار جالبــی میرســیم: فقــط 7 تیــم با مربی خارجــی به دیدار ماقبــل فینــال رســیدهاند. بــه غیــر از راینور و هاپل که در ســطور باال اشــاره
شــده، ســوئد در ســال 1938 با جوزف ناگــی مجارســتانی بــه نیمــه نهایــی
رســید؛ پرتغــال در ســال 1966 بــا اوتــو گلوریــای برزیلــی، کــره جنوبــی ســال 2022 بــا گاس هیدینــک هلنــدی،
پرتغــال در ســال 2006 بــا فیلیپــه اســکوالری برزیلــی و بلژیــک در ســال
2018 بــا روبرتــو مارتیــز اســپانیایی. آمــار باال شــاید تــا حــدودی کار آنهایی کــه از تیمهــای ملیشــان توقــع قهرمانــی دارنــد را راه بینــدازد. اما کشــورهایی که صاحــب فوتبــال نیســتند
چطــور؟ آنهایــی کــه فقــط حضور در جام برایشــان مهم است یا نهایتــا ً رســیدنبه جمــع 8 تیم نهایی؟
تــا قبــل از جــام جهانــی قطــر، 37 تیم در ادوار گذشــته جــام جهانــی بهترین
نتیجــه تاریخشــان را بــا مربــی خارجی گرفتهانــد. البتــه 11 تیــم از آن 73تــای ذکــر شــده تنها یک بــار در جام حضور یافته بودند که نشــان میدهد همین رســاندن آن تیمهــا به جام شــاید یک دســتاورد محســوب بشود.
بــه غیــر از آن 7 تیمــی کــه گفتــه شــد بــا مربیــان خارجــی بــه نیمــه نهایــی رســیدند، مکزیــک هــم کــه از حیــث حضــور در جــام جهانــی در بیــن همــه تیمهــای دنیــا در رده پنجــم حضــور دارد، بهتریــن نتیجــهاش را بــا مربــی خارجی گرفته. آنها فقط یک بار موفق شــدهاند بازیهــای مرحلــه حذفــی را ببرنــد کــه برمیگــردد به ســال 1986 با هدایت بورا میلوتینوویچ صربستانی.
غنا هم بهترین عملکردش را در ســال 2010 بــا ملــووان رایواچ صــرب رقم زد. البتــه تیمهــای زیــادی هــم بودهانــد کــه بــا مربیــان خارجــی نتیجــه خوبــی
نگرفتهانــد و در مراحــل گروهی حذف شــدهاند. هــر کــدام شــاید بــه یــک
دلیــل. خاصــه پاســخ بــه ایــن ســؤال کــه مربــی خارجــی در جــام جهانــی جــواب میدهــد یــا نــه شــاید کمــی
ســخت و پیچیــده باشــد امــا بــه نظر میرســد اگر شــما بدانید از جام چه میخواهیــد راحتتــر میتوانیــد بــه
جــواب برســید.