اسلام منعی برای خواستگاری دختر از پسر ندارد اما...
در گفتوگو با حجتالاسلام واعظموسوی مطرح شد
خواس �تگاری دختر از پس �ر از آن قبیل موضوعاتی اس �ت که میتواند در آین �ده ای نزدی �ک به یک بحران اجتماعی تبدیل ش �ود، بگذریم که خیلیها هم، آن را نش �انه تجدد و پیشرفت میدانند. برای واکاوی این موضوع گفتوگویی با حجتالاسلام سید مهدی واعظموسوی داشتیم که چندان هم با این موضوعات بیگانه نیستند و نزدیک به 16 سال است که به جوانان در امور مختلفش �ان به خصوص همین ازدواج مشورت میدهن �د. مصاحبه ما با ایش �ان اگرچه کوتاه اس �ت ول �ی دربرگیرنده بسیاری از سوالات در زمینه خواستگاری دختر از پسر است.
ای �ن روزها خواس �تگاری برعک �س یعنی خواس �تگاری دختر از پسر مد شده است، آیا از لح �اظ دینی محدودیت �ی برای این موضوع وجود دارد؟
ما در دینمان محدودیتی برای خواس �تگاری دختر از پس �ر نداریم ولی اینکه پس �ر از دختر خواس �تگاری میکند به این دلیل است که دختر ظریف اس �ت و جنس زن حساستر و شکننده و در روایات ما تش �بیه ش �ده به گل خوش �بوی به �اری، به شیش �ه و در قرآن در ش �کنندگی به تخم مرغ. این ش �کنندگی موجب میشود وقتی دختر خواس �تگاری کند و جواب رد بشنود و یا پس �ر ناز بکند در روحیه او شکستی وارد شود و دچار افس �ردگی شود. در صورتی که اگر پسری خواس �تگاری کند و جواب رد بش �نود، معمولا اتفاق خاص �ی در روحیات پس �ر رخ نمیدهد، چ �ون مردها در برخ �ورد با اینط �ور قضایا به اصلاح پوست کلفتتر هس �تند و مقاومتشان بیشتر است. در عین حال از نظر اسلام محدودیتی نیست، هر وقت دخترها تمایل داشتند از پسرها خواستگاری کنند، اسلام مانعی ایجاد نمیکند و این کار را حرام نش �مرده اس �ت و اظهار نظری در ای �ن مورد نکرده که حتما باید پس �ر از دختر خواس �تگاری کند. البته در قرآن «خِطْبَه النِّسَ �اء » آمده که اش �اره به همان اصول و عرفی است که از گذشتههای دور تا به الان همیشه رایج بوده و نشان دهنده خواستگاری مرد از زن است. یعنی هیچ مانعی وجود ندارد؟! به طور کلی نه. اگر یک دختری در عین عفاف و پاکی برود پیشنهادی به پسری بدهد هیچ جای اس �لام نگفته که این حرام است. صرف پیشنهاد ازدواج دادن حرام نیست ولی مطلوب هم نیست چون خود آن دخترآسیب روحی میبیند. یعنی نمیشود این آسیب را تحمل کرد؟ م �ن بارها در مش �اور هها با دخت �ر خانمهایی برخ �ورد کردهام که میگفتند من رفتم به کس �ی ابراز علاقه کردم و پیشنهاد ازدواج دادم ایشان به من جواب رد داد و دس �ت رد به سینه من زد به ش �کلی که از آن به بعد حال من خیلی بد است و خیلی احس �اس بدی دارم. علت این موضوع در این نکته ظریف و مهم است که روانشناسی زن، روانشناس �ی محبوبیت است. دوست دارد محبوب باش �د و مرد را محب خودش دوس �ت دارد. همیش �ه زن محبوب بوده و مرد محب. در ادبیات بش �ری حس تغزل در مرد است که برای محبوبش غزلسرایی میکند و در آرزوی وصال او روزهای فراق را س �پری میکند. اینها حاکی از این اس �ت که اصالت باید این باشد که مرد از زن خواستگاری کند نه زن از مرد.
آیا این ماجرا به تازگی مد ش �ده یا از قدیم وجود داشته است؟
به این ش �کل فعلی تازگی دارد و کمی تعجب برانگیز اس �ت؛ اما این مرس �وم بوده که در قدیم علمای بزرگ و شخصیتهای خیلی معتبر گاهی دخترشان که به سن ازدواج میرسیدند، پیشنهاد میکردند. ن �ه اینکه خود دختر این کار را بکند، پدرشان روی منبر و حتی پای تدریس که 500 تا طلبه نشسته بود اعلام میکرد که من دختری دارم اگر کسانی طالب هستند میتوانند به خواستگاری ایشان بیایند. حتی ما در قرآن میبینیم که حضرت شعیب)ع( به حضرت موسی)ع( پیشنهاد میکند که هر کدام از این دو دختر من را که میخواهی بگو تا من به عقد تو دربیاورم. یعنی این از ناحیه پدر دختر اش �کالی ندارد. البته ما در مورد مادران از گذشته نداشتیم چون مادر هم باز از جنس زن است و اگر با جواب رد مواجه بشود ممکن است ناراحت شود.
علت زیاد ش �دن این س �بک خواس �تگاری سالهای اخیر را در چه میدانید؟
به نظر م �ن علت آن اختلاط بی �ش از اندازه دختر و پس �ر و افزایش س �ن ازدواج دختران و پسران است. دختران احساس خطر میکنند. فکر میکنند که ممکن اس �ت خواستگاری برایشان نیاید، ممکن است از ش �انس ازدواج برخوردار نش �وند، ل �ذا خودش �ان میروند و به پس �رها پیش �نهاد ازدواج میدهند. به ویژه در دانشگاهها و محیطه �ای کار. از طرفی خیلی از پس �رها به خاط �ر مش �کلات اقتصادی و مس �ائل گرانی و دیربازدهی راه �ی که انتخاب کردن �د یعنی راه تحصیل، تمایلی به ازدواج ندارند.
به دختری که ش �دیدا علاقهمند پسری شده چه مشورتی مید هید؟
من به آنها توصیه میکنم که اگر واقعا خیلی شیفته ازدواج با یک آقا هستی خودت نرو بگو. یک چرخهای درس �ت کن. مثلا به استادت بگو اگر قابل اعتماد است یا به نماینده مسئولان نهاد رهبری در دانش �گاه یا به یک ف �رد مطمئن مثل دایی، عمو بگو. او هم ابتدا از طرف شما پیشنهاد ندهد بلکه از طرف خودش به آقا پس �ر بگوید: شما نمیخواهی ازدواج کنی؟ اگر تصمیم ازدواج داری من دخترهای خوبی برایت س �راغ دارم و بعد اگر اعلام آمادگی کرد نشانی این دختر خانم را به ایش �ان بدهد. حت �ی حضرت خدیجه)س( که به ازدواج با پیامبر)ص( تمایل داش �ت برای ازدواج با حضرت، یک چرخه درست کرد. یعنی یک چرخهای درس �ت کرد که به خواس �تگاری پیامب �ر از او منجر ش �ود. یک زمین �ه ای تجاری درس �ت کرد و ق �رارداد تجاری ب �ا پیامبر)ص( بس �ت. اینطور نبود که مستقیم خودش بگوید. چ �ون اگر خودش به طور مس �تقیم میگفت در صورت شنیدن جواب رد، سبک میشد.
به عنوان آخرین سئوال، اگر ازدواجی با این سبک س �ر بگیرد چه پیامدهای منفی میتواند در آینده این زوج را تهدید کند، به ویژه برای پیشنهاد دهنده یعنی دختر خانم؟
این یک واقعیت است که وقتی دختر خودش پیش �نهاد کرده باش �د یا مثلا با پسر دوست شده باشد یا سر راهش قرار گرفته باشد، معمولا زبان آقا پسر دراز است. وقتی دعوایشان میشود اگر آدم بیظرفی �ت یا کمظرفیتی باش �د میگوید تو س �ر راه من آمدی، تو قاپ م �ن را دزدیدی، تو خ �ودت را به م �ن عرضه کردی، ت �و اگر دختر خوب �ی بودی خودت را به من عرضه نمیکردی و به من پیش �نهاد نم �ی دادی و اینها برای یک دخت �ر خیلی ش �کننده و ناراحت کننده اس �ت. ولی مواردی هم هس �ت که مرد این حرفها را نمیزن �د و در دع �وا هم با ای �ن حرفها خاطر خان �م را مکدر نمیکن �د. ولی از آن طرف وقتی پس �ری با اصرار با دختری ازدواج کرده اس �ت حالا اگر بخواهد دختر خانم ناز کند جایگاه دارد و هی �چ وقت هیچ دخت �ری نمیگوید تو به من پیشنهاد دادی چرا که کاملا طبیعی است که پسر به خواس �تگاری دختر برود. تازه اگر دختر خانم بگوید تو خیلی اصرار داشتی با من ازدواج کنی در این صورت هم اگر پسر برگردد و بگوید آره چون تو را میخواس �تم و دوست داشتم نه تنها موجب ناراحتی نیست که خیلی هم دختر خانم خوشش میآید و لذت می برد. م �رد چون غی �رت مردان �ه دارد وقت �ی میبیند دختری خودش را عرضه و پیش �نهاد کرده است همیش �ه او را در ذهن خ �ودش کوچک میبیند، مگر چ �ه مرد باصفا و عاقلی باش �د که به روی همسرش نیاورد و همسرش را کوچک نشمرد.