جعفر ابراهیمی )شاهد(: باید به نیازهای بچهها پاسخ بدهیم

چطور وارد عرصه ادبیات کودک و نوجوان شدید؟

فکر نمیکردم که در آینده شاعر و نویسنده کودک و نوجوان بشوم. تا این که برای تحصیل از روستا به تهران رفتم. دلتنگی برای روستا باعث شده بود که همیشه با فکر دوران کودکی زندگی کنم. این بهانهای شد که شاعر کودک و نوجوان شوم. سال 58 به طور جدی وارد ادبیات کودک و نوجوان شدم و در »کیهان بچهها « شعرهایی را چاپ کردم که خیلی مورد استقبال قرار گرفت. کمکم مجلههای دیگری مانند رشد و سروش کودکان و نوجوانان نیز چاپ شدند. من هم مجلهای به نام »جنگ ادبی آیش« را منتشر کردم. سال 59 که به کانون پرورش فکری رفتم، شورای شعر را راه انداختم که کتابهای شاعران بسیاری در آن زمان چاپ شد. تا به امروز که دیگر در این کار غرق شدهام. فکر میکنم خداوند مرا آفرید که برای بچهها بنویسم!

شاعر و نویسنده ادبیات کودک و نوجوان باید تفاوت ذهن و ادبیات گفتوگو با کودک و نوجوان روستایی و شهری را هم در نظر بگیرد؟

بچهها در همه جای دنیا ذهنیت یکسانی دارند اما بینش یک بچه روستایی با یک بچه شهری متفاوت است. البته نیازهای آنها برای زندگی و ساخته شدن شخصیتشان خیلی فرق نمیکند. از طرف دیگر ما نویسندگان ادبیات کودک و نوجوان از بعد از انقلاب هدفمان همیشه این بوده که آثاری را خلق کنیم تا برای عموم بچههای ایران مفید باشد. البته در سالهای اخیر این مساله مطرح شدهاست که توجه به قشرهای مختلف و قومیتها در آثار برخی از شاعران و نویسندگان کودک دیده میشود که به زبان ترکی یا لری یا... برای بچه ها شعر گفتهاند.

با پیشرفت تکنولوژی و ارتباط زیاد بچه ها با ابزارهای رسانه به نظر میرسد ارتباط بچهها با کتاب کمتر شده است. چطور میتوان این نسل را با کتابخوانی آشتی داد؟

رسانه شاید آفتهایی داشته باشد اما ما در دوران گذار هستیم ستیم و اگر خود را همراه کنیم، دوباره باره کتاب هم جایگاهش را پیدا میکند. کتاب ب قداست خاص خود را دارد تا آنجا که در قرآن ن هم به قلم قسم یاد شده است. به عقیده من گروهِ کتابخوان همیشه اهل مطالعهاند. هر چقدر هم که در حوزه رسانه پیشرفت کنیم این افراد کتاب را رها نمیکنند. منتهی در دوران کودکی و نوجوانی افرادی را میبینیم که کتابخوان هستند اما در دوران بزرگسالی، مطالعه را کنار میگذارند. این به سیستم آموزشی ما بر میگردد، که باید روی استمرار این علاقه کار کند. همچنین میتوانیم ابزارهای رسانه را نیز به خدمت کتاب بگیریم. به عنوان مثال امکان مطالعه با رایانهها و یا سایتهایی که کتابخانههای مجازی دارند و... از این دست خدمات هستند.

مشکلات امروز ادبیات کودک و نوجوان را چه چیزهای میبینید؟

گرانی کاغذ و مشکلات چاپ از بزرگترین دغدغههای نویسندگان است. دیگر این که امروز جای خالی خیلی از کتابها را میبینیم به عنوان مثال: در ادبیات نوجوان، جای بعضی ژانرها خالیاست که به دلایل گوناگون به آن یا پرداخته نشده یا ناقص پرداخته شده است و این جای خالی باعث میشود که بچهها نیازهای خود را در جای دیگر دنبال کنند. کتابهای خیال انگیز امروز کم شده است که میتواند تخیل بچهها را به شکلی صحیح بارور کند. جای خالی این آثار زمانی به چشم میآید که اثری مانند هری پاتر تولید میشود و در جامعه ما مورد استقبال قرار میگیرد. در حالی که بعضی آثار غربی میتواند به فرهنگ ما صدمه هم بزند.