افشین علاء: باید کودکیهای نسل امروز را بشناسیم

دربارهپیشینهاینادبیاتتوضیحیبفرمایید. درباره پیشینه این ادبیات توضیحی بفرمایید. در ادبیات کلالاسیک کلاسیک ما همیشه بخشی وجود داشته است که شامل پند و اندرز به کودکان بوده بود ولی آن را به عنوان ژانر ادبیات کودک نمیتوان نمیتوانیم در نظر بگیریم چون با همان سیاق ادب ادبیات بزرگسال نوشته یا سروده شدهاند. برای اولین بار بعد از انقلاب مشروطه، کسانی به طور خاص برای کودکان مطالبی را نوشتند. در شعر کودک، یحییدول تآبادیازاولینکسا تآبادی از اولین کسانی بود که شعر سرود. بعدها هم شاعرانی چون نیما یوشیج که هنجارشکن بودند توانستند برای کودکان شعر بگویند. اما باز هم به طور خاص ات اتفاقی نیفتاد تا زمان معاصر که شاعرانی مثل عباس یمینیشریف، پروین دولتآبادی آثاری را برای کودکان به وجود آوردند. اما سهم عمده را به نظر من محمود کیانوش ایفا کرد و در زمینهها زمینههای کودک و نوجوان و بزرگسال آثار ماندگاری را بر جای گذاشت که پس از انقلاب نیز شاعران ک کودکان و نوجوان تحت تاثیرش این ژانر را در ادبیا ادبیات دنبال کردند.

مرزبندی بین ادبیات کودک و نوجوان مقوله حساس و ظریفی به نظر نظ میرسد. شاعر و نویسنده این عرصه صه چگونه می میتواند آن را بشناسد.

قطعا باید بین ادبیات کودک و نوجوان تفاوت قائل شد. به نظر من تفاوت بین ادبیات کودک و نوجوان را باید در تفاوت بین مخاطبان دید. بین یک کودک 6 ساله و یک نوجوان 12 ساله چه تفاوتهایی وجود دارد؟ یک شاعر و نویسنده این عرصه باید این را به خوبی بشناسد. در حال حاضر مشکل اصلی در گروه سنی نوجوان است، کارهایی در این زمینه خلق میشود که بیشتر کودکانه است و نوجوانان آن را جدی نمیگیرند. نوجوان به روی پلی ایستاده است که این سوی پل کودکی ست و آن سو بزرگسالی! و در دوران گذار است. این را باید دریابیم. وضعیت حال حاضر را چطور میبینید؟ من تا دهه 70 ادبیات کودک را رو به صعود میدیدم. اگرچه الان از نظر کمّی آثار رشد دارد اما به اعتقاد من دوره طلایی ادبیات کودک و نوجوان به ویژه در حوزه شعر دهه 60 و 70 بود. متاسفانه در سالهای اخیر بر خي شاعران دچار تکرار شدهاند و برخي به دلیل نبود توفیق در شعر بزرگسال وارد این عرصه شده و طبع آزمایی ميکنند که این آفت محسوب میشود. متاسفانه وضعیت نشر هم خوب نیست ناشران از کارهای بازاری بیشتر استقبال میکنند و من مدتهاست که به این روند منتقد و معترض هستم و ترجیح میدهم در این شرایط هیچ مجموعه شعری را چاپ نکنم. چون در میان کتابهای بازاری گم میشود و ارزیابی درستی نخواهد شد.

شاعر، نویسنده و آثار موفق ادبیات کودک و نوجوان باید چه ویژگیهای باید داشته باشد؟

در درجه اول، در حوزه شعر به نظر من شاعر ادبیات کودک و نوجوان باید به معنای واقعی کلمه شاعر باشد و به مقوله شعر اشراف کامل داشته باشد. نه تنها شعر کودکان بلکه شعر بزرگسال را نیز بشناسد. مطالعه داشته باشد و با گنجینههای ادب فارسی آشنا باشد. ما شاهد هستیم بعضی از کسانی که برای کودکان کار میکنند، مطالعه کارهای بزرگسال را برای خود ممنوع کردهاند که مبادا روی زبانشان تاثیر بگذارد، این اشتباه محض است! در ادبیات کودک و نوجوان نیز باید با ادبیات امروز و کلاسیک آشنایی داشته باشد و در درجه دوم باید مخاطب امروز را بشناسد. مخاطب امروز ما با مخاطب دیروز فرق میکند. نباید کودکیهای خودمان را به نام شعرِ کودک، تحویل مخاطب امروز بدهیم. بلکه باید کودکیهای او را بشناسیم و آثاری در خور نسل امروز و کودکیشان ارائه دهیم.