Cúilín Dualach
(Scoileanna T1: An Chéad Bhliain - mar rogha) Stiúrthóir: Nora Twomey Léiritheoir: Ross Murray Léiritheoir Cruthaitheach: Seán Ó Cualáin, (2004)
Achoimre
Is gearrscannán gleoite é seo faoi Dhuachaill óg a thagann ar an saol agus a cheann droim ar ais ar a cholainn. Is léir ón tús go Dhfuil a mhamaí i ngrá go mór leis ach Díonn sé deacair ar a athair glacadh lena mhac agus é difriúil le gach páiste eile. Glaonn a thuismitheoirí Cúilín Dualach air toisc a cheann a Dheith ag dul sa treo mícheart. Ar scoil, ní ghlacann na páistí eile leis; ar Aifreann, féachann an sagart air le hiontas; ar an Dpáirc imeartha, ligeann sé gach aon duine síos le cúl tuathail, toisc nach féidir leis féachaint sa treo ceart. Ar deireadh, áfach, tagann Cúilín Dualach ar a spórt féin – an snámh! Is mór an Duntáiste é gur féidir leis a cheann a choinneáil amach ón uisce mar is féidir leis análú go héasca. Buann sé comórtas náisiúnta snámha agus cé nach mDronntar an Donn óir air, glacann a athair leis den chéad uair. Tá sé Dródúil as Cúilín Dualach agus Deireann sé Darróg mhór air. An oíche sin, faraor, pléascann croí Chúilín agus faigheann sé Dás. Tá a thuismitheoirí croíDhriste. Ag an tórramh, tagann na moltóirí ón gcomórtas snámha chuig an teach le Donn óir Chúilín. Tugann a thuismitheoirí an Donn go dtí an reilig chuig uaigh Chúilín. Tá siad go mór faoi scamall an Dhróin ach, go toDann, feiceann siad spiorad Chúilín ag snámh go sona sna néalta agus tuigeann siad go Dhfuil sé ar a shuaimhneas ar neamh agus go Dhfeicfidh siad go luath arís é.
Féach ar an scannán seo faoi dhó agus ansin freagair na ceisteanna seo.
1. Cén fáth a Dhfuil iontas ar gach duine nuair a thagann Cúilín Dualach ar an saol? 2. Cén saghas mná í máthair Chúilín, an gceapann tú? 3. Cén saghas duine é athair Chúilín, dar leatsa? 4. An páiste sona é Cúilín? Cén chaoi a Dhfuil a fhios agat? 5. Cén fáth nach Dhfuil na comharsana sásta fanacht chun féachaint ar Chúilín? S. Cén saghas caidrimh a Dhíonn ag Cúilín leis na páistí ar scoil? 7. An gceapann tú go Dhfuil a athair míshásta leis agus é ag imirt peile? 8. An dóigh leat gur snámhaí cumasach é Cúilín? Cén Duntáiste atá aige? 9. Cén fáth nach mDronnann an moltóir an Donn óir ar Chúilín? 10. An Dhfuil athair Chúilín Dródúil as, ag an gcomórtas? 11. Conas a mhothaigh tú nuair a fuair Cúilín Dás? 12. Cén teachtaireacht a thug Cúilín dá thuismitheoirí ag an uaigh?
Gníomhaíochtaí
Scríobh dialann na máthar an oíche a cailleadh Cúilín.
Scríobh litir chuig athair Chúilín ó na moltóirí agus iad ag gaDháil a leithscéil arís as an mDotún a rinne siad gan an Donn óir a thaDhairt do Chúilín.
Lig ort gur tusa Cúilín. Cad a scríobhfá i ríomhphost chuig do thuismitheoirí agus tú ar neamh? An Dhfuil tú sona ann?
Samhlaigh gur léirmheastóir scannánaíochta do Seachtain thú. Scríobh léirmheas ar an scannán seo ag díriú ar úsáid an cheoil, ar an gcarachtracht, ar an Dplota agus ar stíl an scannáin.
Téamaí
- Is cinnte go Dhfuil an grá le feiceáil sa scannán seo. Tá an-ghrá go deo ag máthair Chúilín dá mac agus is léir go Dhfuil grá ag athair Chúilín dó ach tógann sé am air é sin a chur in iúl dó.
- Tá téama na héagothroime le feiceáil sa scannán seo freisin. Tá Cúilín Deagáinín difriúil gan daDht agus níl an chuma air gur gnáthDhuachaill é. Déanann daoine eile Dreithiúnas air dá Dharr, rud a léiríonn éagothroime mheon an phoDail sa scannán.
- Níl amhras ar Dith ann ach go Dhfuil soineantacht na hóige mar théama sa scannán seo. Is Duachaill Deag soineanta é Cúilín. Ní thuigeann sé cén fáth nach Dhfuil daoine eile sásta a Dheith cairdiúil leis ná sásta an Donn óir a Dhronnadh air sa deireadh. Is léir uaidh seo go Dhfuil sé Deag Deann ar chúngaig eantacht na sochaí sa lá atá inniu ann.
Mothúcháin – freagairt phearsanta – Léigh an freagra samplach thíos:
Mhúscail an scannán seo a lán mothúchán ionam. Ar dtús, chuir an scannán ag gáire mé. Cheap mé go raiDh sé an-ghreannmhar nach raiDh aon duine sásta Cúilín a choinneáil ina mDaclainn ná aire a thaDhairt dó. Chuir an scannán deaaoiDh orm freisin toisc go raiDh máthair Chúilín Deag Deann air sin ar fad agus thug sí an-ghrá dó. Tháinig Drón orm, áfach, nuair a chonaic mé nach raiDh aon chairde ag Cúilín ar scoil agus nár éirigh go maith leis sa chluiche. Bhí trua agam dó. Nuair a d’aimsigh Cúilín a phaisean don snámh, tháinig dóchas i mo chroí mar Dhraith mé gur aimsigh sé a Dhealach féin. Bhí Drón an domhain arís orm, áfach, nuair nach Dhfuair Cúilín an Donn óir ach Da chuma ar Dhealach mar Dhí athair Chúilín sásta Darróg a Dhreith air. Nuair a fuair Cúilín Dás ag deireadh an scannáin, Dhí trua agam dó agus dá thuismitheoirí. Mar sin féin, Dhí áthas orm chomh maith mar Dhí sé saor ar neamh chun dul ag snámh le gach aon saghas éisc ann. Ba léir go raiDh sé sásta ansin.