Сүндет Байғожин
Қазақстанның алтын баритоны
Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері, ҚР Мемлекеттік сыйлығының лауреаты, Toti dal Monte халықаралық конкурсының (Тревизо, Италия) жеңімпазы, Arena di Verona қорының Х Халықаралық опера әншілері конкурсының (Италия) жеңімпазы, ҚР Тұңғыш Президенті Қорының лауреаты, «Құрмет» орденінің иегері, «Астана Опера» театрының жетекші солисі, «Сахнагер» ұлттық сыйлығының үздік опера әншісі, Carlo Felice театрының (Генуя, Италия) шақырылған солисі — осының бәрі Қазақстанда шынайы сүйіспеншілікке бөленген және
Еуропада тағатсыздана күтетін әртіс Сүндет Байғожин туралы.
– Сахнаға алғаш шыққаныңыз есіңізде ме? – Мен сахнаға алғаш рет жеке концертіммен өз туған ауылымда шықтым. Жаңа жағылған бояудың иісі, мектеп сахнасына көтерілетін сықырлауық саты әлі есімде. Концерттен кейін маған гүл ғана емес, азық-түлік те берді, ал сынып жетекшім маған жылы свитер сыйлады.
– Сүндет, Сізді Италияда, Еуропада асыға күтеді. Осы туралы толығырақ айтып бере аласыз ба?
– Еуропада опера әншілері арасындағы халықаралық конкурстар үнемі өткізіліп тұрады. Оларда бүкіл әлемнен келген импресариолар өз театрларына лайықты үміткерлерді таңдайды. Мұнда вокалдық шеберлік, әртістік, сүйкімділік — бәрі де ескеріледі. Қатаң іріктеуге қатыса отырып, мен Италия театрларына шақыру аламын. Олардың ең жақсы театрлар екендігі қуантады. Менің Пезародағы Teatro di Rossini, Веронадағы Teatro
Filarmonico, Езидегі Teatro Di Pergolesi Spontini, Порденонедегі Associazione Teatro Pordenone, Римдегі Teatro dell opera di Roma, Тревизодағы Тeatro Сomunale Mario Del Monaco, Генуядағы Carlo Felice сахналарында өнер көрсетуімнің сәті түсті.
Генуяда біз «Астана Опера» труппасымен бірге өнер көрсеттік. Италия сахнасында тұңғыш рет қазақ тілінде «Абай» операсы ұсынылды. Мұның мен үшін де, бүкіл еліміз үшін де үлкен оқиға болып табылатындығы сөзсіз. Басты партияны орындау құрметінің тап маған бұйырғанына өзімді бақытты сезінемін және мақтан тұтамын.
– Қазақ операсының дамуы туралы не айта аласыз?
– Жаңа туындылар пайда болып жатса, мен бұған қуанар едім, бірақ, өкінішке орай, олардың қазіргі уақытта әзірге болмай отырғанын мойындау қажет. «Театр — көрермендердің түстерінде де, армандарында да болып көрмеген идеялардың іске асырылатын орны» деген сөздер ойыма оралып отыр. Айтарым: ұлттық операға қазір жаңа туындылар, тың идеялар ауадай қажет.
– Сіз қазіргі опералық қойылымдарға қалай қарайсыз?
– Үлкен қызығушылықпен! Жақында мен Францияда, Aix En Provence фестивалінің аясында өткен Моцарттың «Реквиемінде» болдым, онда хор музыкасы спектакль ретінде ұсынылды — өте ғажап. Еуропадағы көптеген тәжірибелерді біз әзірге жасай алмаймыз, өйткені біздің театрымыз — классикалық, қалыптасқан дәстүрі бар театр. Мұндай тәжірибелер жасау үшін бізге әлі уақыт керек.
– Сіз «Севиль шаштаразындағы» Фигароның партиясын өте тамаша орындап жүрсіз. Бұл ең күрделі образдардың бірі болып есептеледі…
– Иә, бұл шығарманы толық меңгеру үшін маған бір жылдай уақыт қажет болды. Фигаро — көңілді, әрекетшіл, өмірге ғашық кейіпкер. Россинидің шығармаларын орындау ерекше вокалдық техниканы, оның өзіндік стилін ұстануды қажет етеді. Кейіпкерді сомдауға дайындалу барысында мен бірнеше маэстродан: Уильям Маттеуцциден, Ричард Баркерден, Ала Симонишвилиден, Айшабибі Асқаровадан сабақ алдым. Осының арқасында мен кемелдене түсемін. Кезінде біздің атақты Ермек Серкебаев ағамыз Фигаро партиясын орындап, бүкіл Кеңес Одағының көрермендерін баурап алған. Мен де осы рольдің лайықты орындаушысы боламын деп үміттенемін.
– Сіз қазақстандық көрерменді, оның классикаға деген көзқарасын қалай сипаттар едіңіз?
– Соңғы уақытта шығармашылық ұжымның қажырлы еңбегінің арқасында барлық қойылымдарымызда аншлаг болып, зал лық толады . Көрермендердің арасында жастар көп. Классикалық өнерді бағалаушылардың жаңа буыны өсіп келеді. Бұл, әрине, мені қуантады. Шынында да, қазақтың классикалық музыкасының өз түп-тамыры, өз тарихы, бай музыкалық мұрасы және аттары аңызға айналған тұлғалары бар.
– Сахнада болған қандай да бір қызықты оқиғаларды есіңізге түсіре аласыз ба?
– Осы жақында ғана Өзбекстандағы гастролімізде «Абай» операсының репетициясында, арияның ортасында маған жылқы алып шығуы тиіс еді, бірақ, неге екені белгісіз, әкелмей жатты. Сыбырлап: «Жігіттер, жылқы қайда? Жылқы қайда?» – деп сұрадым, кенеттен жанымда тұрған хор әртісі: «Сүндетжан, біз Өзбекстандамыз, жылқы болмайды, есек болады», – деп жауап берді. Өзімді аяғы жерге дейін салбырап, кішкентай есекке мінген Абай бейнесінде елестетіп, тоқтай алмай қарқылдап күле бастадым, сол себепті дайындықты тоқтатуға мәжбүр болдық.
– Сіз өз мамандығыңызда нені басшылыққа аласыз?
– Ойдың — сөзге, сөздің — әрекетке, әрекеттің — әдетке, әдеттің — мінезге, ал мінездің тағдырға айналатындығы туралы Шәкәрімнің сөздері ойыма оралады. Бұл сөздер — мен үшін өзіндік бір өмірлік ұстаным.
– Сіздің ыңғайыңызға көне қоймаған немесе орындалуына өзіңіз қанағаттанбаған партиялар болды ма?
–Өмірімнің тең жартысы сахнада өтуде. Мұндағы әрбір орындау ерекше, бір-біріне ұқсамайды. Кейіпкердің жан дүниесі — сенің дауысыңның реңктері; шеберлігің неғұрлым жоғарылаған сайын, бейне де айшықтырақ болып шығады. Мен өзім сомдайтын кейіпкерлердің жүрегімнен орын алып, менің ажырамас бөлшегіме айналатындығы үшін тағдырыма ризамын. Бірақ әлі барлық мақсаттарыма қол жеткізіліп, барлық армандарым орындала қойған жоқ. «Абай» опера-фильмінде Абай бейнесін көрерменге ұсынуды армандаймын. Бірақ бұл енді басқа әңгіме, басқа хиқая.