Boros Kadazandusun agayo kogunoon do mamarayou Kinorohingan
Kadazandusun (BKD) atampasi selajur nung gunoon do sanganu do mangarayou Kinorohingan. Kasanangan do momoguno boros tina (mother tongue) nga au atandasan dilo tinaru suai do lumohou o tulun Kadazandusun do ngaran Kinorohingan id boros tinaru suai. Kopomogunaan do boros tina do sumambayang om mangarayou Kinorohingan nopo nga iso kosimbayanan mimboros (freedom of speaking) do tulun Kadazandusun.
Nung haro boros tinaru sondiri do pomolohou Kinorohingan, nokuro tu gunoon do tulun Kadazandusun o boros tinaru suai do mongolohou Kinorohingan? Au manaku kinongohon do Kinorohingan o sambayang do tulun Kadazandusun nung sumambayang yolo id boros tinaru sondiri?
Ogumu tulun Kadazandusun do au oliab moboros boros tina mantad no do okudian kaaka boros BKD do pomungaran do ngaran ngawi kakamot, pomungaran do nunu nopo, pomungaran do toilalaan om kakamot science, mathematics. computer om id boros gunoon piturubungan id pongindopuan.
Tulun Malaya soira nokosingilo yolo boros English, nanu diolo boros English dino do pinoruhang do boros diolo, miagal ko ‘oxygen’ ka nanu om sinanganu diolo sumiliu ‘oksigen’, ka. Nga nunu bida om kopiagalan do simbanan noopo ilo spelling om dawot nga iso i rati? Pointantu do aiso guno nung momudali o tulun Malaya do iso boros suai pomungaran do oxygen tu okon ko tulun Malaya o gulu minongimpalanu (discover) om gulu minomonsoi do laboratory pinongimpolonuan do oxygen om minomungaran do ngaran ngawi kakamot science.
Manampasi boros tinaru okon ko owonsoi do sangadau no. Kaantakan om kangaranan gurangot toi ko kakamot do science, mathematics om pongindopuan au minog do pungaranan id boros BKD. Tonudon nopo ilo ngaran nipomungaran do tulun Kotonobon (Western people) tu yolo i minonimpuun (pioneers), minomungaran, minongimpalanu (discoverer), om minomudali (creator) kakamot (equipments) om gurangot (goods) ngawi do science, computer om mathematics.
Id kaantakan susuaai miagal ko id kodumaan (farming), kotimbaanan (forestry), bawang (river), tawan (sky), tana (soil), totonomon (vegetation/plants), tayam (animal), piturubungan tulun (human interaction), pogkuamaan longon (handicraft), tuni om tuunion (sound and music), om kaantakan ngawi sundait, babas, koulun-uluno, totongonon (stories) om surita (history), om ogumu po i au arait hiti, nopo nga ogumuan o BKD boros do pangarait om pomungaran.
Takiaki om toduodu koilo minomungaran do nunu nopo totonomon di nokito, naakan, noigitan, om naadapan diolo id gowuton. Koilo yolo minomungaran montok tikid totonomon dino miagal ko saraman, tawawo, kolipapo, solingkunut, gosing, gundipot, buruni, bumburing, litak, bundu, sapang, poring, sumbiling, rugading, timadang, patau, ronggu, moitap, kondungu, sintotobou, paliu, toipai, tolinting, togiwak, lontugi, limadtang, borud, limbukon, om ogumu po suwai ih au ompus mangarait id sinuratan diti.
Iti no timbabaan tagayo tulun Kadazandusun timpu baino iri no tu minog kopio do talaban diolo o kopunsaan do boros tinaru. Intangai hinonggo nopo id labus kakadayan om id kakadayan boros orongou id dila koinsanai tulun Kadazandusun (miampai tanganak). Do namot au o tulun Kadazandusun mundaliu mantad kobosugan au mimboros boros tinaru doid walai, id walai panambayangan, id pitomu-tomuan om id pitatabangan, au yolo koinsud mantad koligaganan atagakan do boros tinaru. Timpu baino au po doti diolo naandaman o koligaganan do atagakon yolo om sinakagon diolo do boros tinaru.
Laang di aiso kagatang tusin do manampasi boros tinaru nopo nga gunoon diolo boros tinaru do rumayou Kinoroohingan/Gampamasi id walai panambayangan id labus kakadayan om id kakadayan nogi hinonggo osompipi tulun Kadazandusun do pointimung. Apatut yolo do papaharo pitimungan rumayou Kinorohingan i momoguno as paratus boros Kadazandusun i kampai no modsinding, sumambayang om manahak do ponudukan mantad do Buuk Kinorohingan.
Miagal diti no daa apatut wonsoyon do toinsanan tulun Kadazandusun id pomogunan diti moi do ointutunan tinaru diolo dilo tinaru tangagayo om au nodi yolo atantaman dilo tinaru suai do au kopudali boros do pomolohou ngaran do Kinorohingan.