OKON KO GINUMU TULUN O PONGINTANGAN NGA WINOROI TULUN
pia okudi tulun Momogun(TM) (Native people) id pogun diti nung pirantayon do ginumu dilo tinaru tangagayo, nga milo TM do sumiliu tulun di agayo koobion (contribution) kumaa koburuon tulun sompomogunan. Komoyon do koobion diti nopo nga nunu i milo wonsoyon do TM moyo momoguno toilaan sandad (inborn talents) diolo i pinatahak do Minamangun (Creator) om momoguno toilalaan sinikulan nogi.
TM kogumuan do mogiigiyon id labus kakadayan. Muhang daa TM do miyon id kakadayan nga obinlangadon yolo id kampung om au kokodos do muli. Ilo tulun ruminikot aiso kasagaan i sumondikot miyon id kakadayan om korohian yolo do mongingindapu Sina do kumaraja id kadai om walai pamansayan (factory) diolo.
TM sundung do milo kumaraja id walai pamansayan do mongingindapu Sina, au yolo oliab kumaraja mantad no do okudi tusin pamalapus (pamagaji) do mongingindapu Sina. Mantad do kinohoroon TM miagal dilo do okodo o kolumaagan poimpasi do aanu diolo do miyon id kakadayan. Toilalaan diolo kumaraja id kakadayan ooliban do toilalaan dilo tulun ruminikot aiso kasagaan.
Mantad diti do minog kopio kopuriman toinsanan komolohingan om susumikul do TM. Timpu baino no daa do opogot om oporogot yolo do minggisom id pinsingilaan om pisingludaan i pinaharo do porinta koponontudukan (ministry of education). Minog do ogumu TM do abantug id pinsingilaan om nogi id pingludaan i kaampai no sumiliu dokutur mongolingos, engineer, accountant, independent business owner (IBO), pilot, magagansak id hotel, kikadai pongindopuan gurangot tangagayo id kakadayan, kiruli om kimotuilipan, om susuai po kawo pongindopuan.
Id gana sipoot nogi nga minog do ogumu TM do osiliu bontugan mamamain id sipoot pomoinan i kaampai no manangkus, badminton, tennis, golf, snooker om squash. Nokuro tu au poompiton pomoinan mimbuul? Mantad no do pomoinan mimbuul au milo osiliu o TM do kabantug sabaagi mamamain sompogunan (national player) doulu po om osiliu do mamamain sompomogunan (international player).
Kobungou do au osiliu TM do baalan mamamain mimbuul iri no tu okodo om au aranggou tinan diolo nung poiradon do tinan tulun mamamain mimbuul sompomogunan toi ko mantad Kotonobon (International/Western football players).
Mamamain mimbuul nopo nga momoguno tinan di aranggou om alangkas manangkus momogomit do buul. Mantad no dilo kobungou narait tiinu do au o TM koimbogui sumiliu mamamain mimbuul sompomogunan.
Nga nung id gana pomoinan tangagaan (light games) miagal ko badminton, milo do kabantug o TM. Intangai ih Datuk Lee Chong Wei (Malaysia) om i Taufek Hidayat (Indonesia), okodo tinan diolo nga milo yolo nosiliu bontugan do mamamain badminton sompomogunan. Yolo no daa i apatut do omitanan do tanganakwagu om kosumandakan ngawi do TM. Musui daa yolo dilo tulun narait do sumiliu bontugan mamamain badminton sompomogunan.
Nung ogumu o TM abantug mamain id gana sipoot, ointutunan nodi daa o TM dilo tinaru tangagayo do agayo o koobian do TM do papangaran do Malaysia. Timpu baino diti, kakaal po do au okitanan o TM do umampai id kapanaakan pongobian id ogumu kaantakan sipoot i imanon kopio do porinta.
Mantd dino do TM mositi do kopuriman do tikid tulun nopo nga nonuan do Kinorohingan do kagarasan tutok om tinan (inborn brain and physical talents) i milo do popoburu om papabantug do TM id nunu nopo kaparagatan tutok om tinan diolo soira umampai daa yolo id kaparagatan dilo.
Mantad dino do okon ko ginumu do TM o intangan do Kinorohingan nga sinonong toi ko winoroi kouluno (self-worth) do tulun TM om do nunu nopo pinanau om nunu nopo kaparagatan/ poobion (activities/contributions) do TM kumaa porinta om tulun ginumuan id pogun diti.
Kagarasan do tulun Sina do mamain badminton nopo nga okon ko minantad do ginumu dapu toi ko tusin diolo nga minantad do pokimamaan diolo id ginawo om nogi minantad do kaangkalan (koliaban) diolo tagayo do sumiliu om osiliu do bontugan mamamain badminton sompomogunan om mantad no do haro ih poinukadan English (English proverb) i kopongunsub do pokimamaan do tulun do minggisom om kalantoi id nunu nopo pinggisaman tinan om tutok kituni do “Where there is a will there is a way” (hinonggo haro pokimamaan/liabon/ angkalon/imanon hiri no do haro ralan do maganu om kaanu di), ka do rati dilo poinukadan.