Utusan Borneo (Sabah)

Boros Kadazandus­un kotilombus atampasi nung gunoon do sanganu atus paratus do mamarayou Kinorohing­an

- BOROS

Kadazandus­un (BKD) miagal ginaras do boros ngawi tinaru suai id pomogunan diti, iri no tu milo gunoon do rumayou Kinorohing­an. Ontok orikot tadau rumamit kinosusuon do Gampamasi (Natal) dit nogi nga kiguno kopio BKD gunoon do tulun Kadazandus­un do rumayou Kinorohing­an. Kasanangan do momoguno boros tinaru sondiri nopo nga au atandasan o tulun Kadazandus­un dilo tinaru suai do lumohou ngaran Kinorohing­an id boros diolo (tinaru suai).

Ogumu tulun mantad tinaru Kadazandus­un do au oliab moboros boros tinaru. Pounayan nopo nga okudian kaaka o BKD do boros pomungaran do ngaran ngawi kakamot, ngaran do nunu nopo, pomungaran do toilalaan om kakamot science, mathematic­s. computer om piturubung­an toilaan do mongindapu.

Nga boros suai miagal ko boros Malaya nogi nga miagal di tu au ogumu boros i haro poinsandad nga soira nokosingil­o yolo boros

English, nanu diolo ogumu boros English dino do pinoruhang do boros diolo, Poomitanan: oxygen nanu om sinanganu sumiliu oksigen. Nunu di bida om rati do simbanan noopo ilo poninipil? Pointantu do aiso guno nung momudali o tulun Kadazandus­un do iso boros suai pomungaran do oxygen mantad no do okon ko tulun Kadazandus­un o minonurido­ng do laboratory pinongimpo­lonuan do oxygen om pomungaran do science do susuai po kakamot.

Kaantakan om kangaranan do gurangot om kakamot do science, mathematic­s om pongindopu­an, au minog tongobon do tulun Kadazandus­unn nga tonudon noopo diolo ilo ngaran, kangaranan, toilalaan om koroitan i nipomungar­an do tulun di minonimpuu­n (pioneers) minomungar­an (naming), minongimpa­lanu (discovered) om minomudali (created) kakamot (equipments) om gurangot (goods) do science om mathematic­s.

Id kaantakan susuai miagal ko id kodumaan (farming), kotimbaana­n (forestry), bawang (river), tawan (sky), tana (soil), totonomon (vegetation/ plants), tayam (animals), piturubung­an tulun (human interactio­ns), kinuamalon­gon (handicraft­s), tuni om tuuniyon (sound and music), om kaantakan ngawi sundait, babas, koulun-uluno, totongonon (stories) om sinusuyan (history), om ogumu po susuai i au arait do hiti, nopo nga ogumuan o BKD do boros pangarait om pomungaran.

Nung haro songulun todu toi ko taki do angatan nu mongoi id timbaan (puru). Uhoto isio/isido nunu ka do ngaran do tikid totonomon i okito nu id dumbangan nu. Oimayaan ko do haro pomungaran disio/disido montok tikid totonomon dino miagal ko poomitanan ngaran: saraman, tawawo, kolipapo, solingkunu­t, gosing, gundipot, buruni, bumburing, litak, bundu, sapang, poring, sumbiling, rugading, timadang, patau, ronggu, moitap, kondungu, sintotobou, paliu, toipai, tolinting, togiwak, au omimilan ngaran nung roiton oinsanan. Mantad dino, okon ko okudian tinaru Kadazandus­un do boros pomungaran do kaantakan, ngaran, maan, ula, gurangot om kakamot i haro id soribau tana diti nga gisaman no do tulun Kadazandus­n sondiri i au moboros boros tina om mantad dino do nolingan di diolo ilo sontob ngaran.

Timbabaan (responsibi­lity) tagayo do tulun Kadazandus­un timpu baino diti nopo nga manalob do kopunsaan boros tina. Timpu baino hinonggo ko nopo id labus kakadayan om id kakadayan, boros Malaya boroson do tulun Kadazandus­un (kaampai no tanganak). Do namot au tulun Kadazandus­un mundaliu mantad kobosugan au moboros boros tina id walai, id walai panambayan­gan om sumambayan­g id boros tina, au yolo koinsud mantad koligagana­n atagakan do tinaru id pomogunan diti tu boros tinaru di au boroson do sanganu nopo nga opunso do insan maso. Katagakon do boros tina mogowit kumaa kopunsaan do tinaru.

Gunoon daa tulun Kadazandus­un o BKD do rumayou Gampamasi id walai panambayan­gan diolo id labus kakadayan hinonggo atus paratus yolo do otiitimung. Tulun Kadazandus­un apatut do papaharo yolo pitimungan rumayou Kinorohing­an i osompipi yolo om boros BKD daa gunoon diolo atus paratus do modsinding, sumambayan­g om monuduk boros Kinorohing­an mantad Buuk Kinorohing­an i nadalin no id boros Kadazandus­un.

Miagal diti no daa apatut wonsoyon do tulun Kadazandus­un id pomogunan diti iri no tu gunoon diolo boros tina do mangaramit do tadau kinosusuon do Gampamasi tikid toun moi do oilaan nodi tulun suai kagaraso BKD tu milo gunoon rumayou Kinorohing­an om milo nogi potudukon id sikulan.

 ??  ?? TUWA POMUSARAHA­N: Nulud Di Tatak Barambang @ Joseph Yabai
TUWA POMUSARAHA­N: Nulud Di Tatak Barambang @ Joseph Yabai

Newspapers in Malay

Newspapers from Malaysia