Tulun Kadazandusun mositi momusorou sompomogunan
BOROS
tulun topurak “Think Globally, Act Locally” ka ii milo rotion do poingkaa: “Pokimamaan id ginawo om kaparagatan tinan nopo nga montok do tinaru om pogun, nga pomusarahan tokou nopo nga mositi tumongkop diti pomogunan.” Kada do miagal di noboros id iso piinukadan tulun Malaya, “Badtak id sahau tompurung,” ka. Iti no pokimamaan dilo tinaru tangagayo iri no tu gumaras yolo mogium kalantaian poimpasi id pomogunan diti.
Rati poinlosok (implicit meaning) do boros dilo (think globally, act locally) nopo nga oupus daa tulun KD tu mamamasok sandad (native people) id pogun sondiri om au daa asaga atagak boros tinaru sondiri.
Kapamarasan miagal diti nopo nga manu kopongunsub sunduan tulun KD do kumoporogot umampai id pisingilaan sikulan takawas, ii kaampai no pisingilaan Science, Mathematics om boros English miampai au tolikudan do tulun KD o kointutunan tinaru om boros tinaru, om nogi au daa tongkiadan ponudukan buuk kotumbayaan wagu ii pinopoidu tulun KD mantad kotumbayaan PAGAN.
Kotumbayaan wagu dino pinopoidu tulun KD mantad kogos dousa om golui rogon. Kotumbayaan dino minanahak tulun KD kosimbayanan ginawo om pomusarahan miampai toilalan id tutok ii karantai toilalaan tulun Hebrew id pomogunan diti. Rati tagayo om otootopot do nokopiimporian (independence) tulun KD nopo nga okon ko mantad porintaan tulun topurak nga mantad kogos dousa om kobosugan do aiso toi ko okudi toilalaan sikul. Tulun topurak osonong do minomorinta diti pogun om nung alaid-laid daa yolo hiti, pointalib doti agayo kinotundaan tinaru KD.
Tulun KD noiduanan dilo tinaru tangagayo do tuminunda id koposion id gana pulitik, pongindopuan om sikulan takawas. Kakaal timpu baino okudi tulun KD kisinikulan takawas om toilalaan boros English om doulu podi kopudali pongindopuan tagayo id kakadayan.
Tinaru suai miagal ko Sina, Malaya om India osodu kinotundaan id gulu do tulun KD. Tulun KD minog kopio kopuriman do koluhayan miagal ko au osimpad do onuon dilo mongingindapu Sina do kumaraja id walai pongindopuan diolo.
Poingalib oh tulun Sina do arahi maganu pakakaraja mantad dilo tinaru suai ii kaampai no ilo tulun ruminikot do aiso kasagaan. Nunu ma kobungou mongingindapu Sina arahi maganu tulun dilo narait sabaagi pakakaraja id kadai pongindopuan diolo? Haro duo sisimbar montok diti.
Koiso, otopot doti tulun KD do au songkuro toilaan momonsoi karaja id pongindopuan Sina miagal ko bolingkaangon id koyonon akawas om au kotial otimpalangan do tadau, obingkum do modsinding id kolob (nga obulun ii nung awuk) om odomut doti momonsoi di karaja.
Koduo, poingalib arahi tulun Sina maganu pakakaraja mantad tinaru suai ko mantad po do tinaru KD sundung po do tulun Sina om KD ogumu kopiiradan do kowoyo-woyoon poimpasi id pomogunan diti ii kaampai no pagagansak om takanon korohian, pananambangkad om tiyonon rumayou Kinorohingan. Ogumu kopiagalan om turos tulun KD om Sina miagal-agal nopo nga turos tinaru suai miagal ko India au miagal turos Sina.
Kusai Sina arahi mongongoi sumandak KD tongolundus. miagal ko ii bontugan ngawi unduk ngadau kaamatan). Nga au mongingindapu Sina songkuro asanangan maganu kusai KD do sumiliu pakakaraja pakakaraja id kadai pongindopuan diolo. Kobungou nopo doti nga sabap do au atatap (asaru mokiundorong) tulun KD mantad kumaraja id kadai diolo. Tulun ruminikot aiso kasagaan poingalib korohian do mongingindapu Sina do kumaraja id kadai diolo mantad no do asangal om kasaap do kumaraja talaid om rumamit tokuudi pamalapus (gaji) miampai au minog haro poinsudon do gaji dino kumaa doid EPF toi ko KWSP.
Tulun pakakaraja id estate piasau tumau do Sina nogi nga kogumuan tulun Ormme nga okuudi tulun KD sabap au doti arahi tulun KDM do kumaraja id estate dino nga pointalib arahi kumaraja id kakadaian om hilo pogun Malaya.
Kogumuan tulun KDM ih songingkaraja id pogun Malaya au noh aangkal gumuli kawagu id pogun sondiri do kumaraja tu okudi gaji ka diolo. Nunu ma nokobungou tulun Sina mamagaji okuudi tulun KD id Sabah nga ogumu pamagaji nung hilo yolo id pogun Malaya? Ogumu daa kasanangan nung poingkajara kogumuan tulun KD id pogun sondiri tu soira momoli yolo wagas, kouwaan om rarapaan milo yolo momoli mantad mongingindapu KD.
Koduo om, katalob daa yolo kosiwatan dilo tulun ruminikot aiso kasagaan do onuon dilo tulun Sina kumaraja id kadai pongindopuan diolo. Nga intangai timpu baino id pitomuan hinonggo nopo id pogun diti, okito tulun KD nogi momoli rapaan mantad dilo tulun ruminikot aiso kasagaan.
Tulun ruminikot dino asaanang suminiliu mongingindapu tu onuan yolo mongingindapu Sina tusin pukuon do mongindapu toi ko suhuon yolo papataran do gurangot kadai Sina om kaanu yolo kounalan mantad dino.
Au tokou oimayaan do tulun ruminikot aiso kasagaan id pogun diti poingalib ogumu tusin ko mantad po do tulun KD id labus kakadayan. Au manaku apanganakan o tulun KD do miagal diti? Iti no rati dilo boros THINK GLOBALLY; ACT LOCALLY ka, nung sorohon daa kopio do tulun KD.