Tanak au barasan do molohing do boros sandad tadon doti opunso o boros tinaru, onom ralan milo popotuduk boros tina kumaa tanak
TANGAANAK di au barasaan do molohing do boros sandad pointantu no do au kotungkus do boros sandad. Timpuunon do boros nopo nga mantad do dila koduo-duo molohing. Songulun tanak i barasaan do molohing do boros sandad, kotungkus do koilo moboros do boros sandad dino. Haro piipiro ralan do poingkuro boros Momogun (timpu baino diti pinungaranan do boros Kadazandusun (BKD) tu mamaaso no do poia’on/potudukon do mongingia BKD id sikulan porinta) do kotungkus selajur kumaa sinakagon.
Ralan koiso, kopuriman daa o toinsanan tulun Momogun do mongupus tinaru sondiri miagal pongupus tinaru tangagayo ii kaampai no tulun Sina, India om Malaya do boros diolo id pogun Malaysia diti.
Ralan koduo, gisom do baino tulun Momogun ogumu nodi ii kitoilalaan sikul takawas mantad po di timpu pinaamung iti pogun Sabah do pogun Malaya di toun 1963 do minomorun do iso pisompuruan pogun ii rinoitan do posimpuruan Malaysia. Pisompuruan dino sundung po do mongunsub do toinsanan tulun do mongilo om moboros do boros Malaya (BM) i rinoitan do boros sompogunan (national language), milo daa tulun Kadazandusun do minokianu porinta koponontudukan do potimporonon o kopomogunaan do BKD id pogun diti miagal do tulun Sina om India tu minokianu yolo porinta do kotimparanan do boros tina diolo id pogun Malaya maya di Pinibatasan Fenn-Wu di toun 1952.
Ralan kotolu, id sikulan porinta, BKD potudukon no do mongingia Kadazandusun o boros dino miampai mongilo nogi tangaanak Kadazandusun do BM om boros English. Ogumu no mongingia BKD do noluda (trained) do monuduk BKD id sikulan porinta timpu baino diti.
Ralan kaapat, molohing Momogun ii songingkaraja id upis porinta, koilo moboros boros Malaya om boros English nogi. Gunoon daa diolo toilalaan koduuduo boros dino do mongilo boos tina. Baino kiharo nodi buuk komoi boros BKD ii midalin rati id boros BM om id boros English. Gunoon daa molohing Momogun buuk dino do mamasi boros tina.
Ralan kolimo, baino tu naramit no do porinta koponontudukan o BKD, milo nodi tangaanak Kadazandusun di mimboboros id boros tina hinonggo nopo yolo om nunu nopo boroson diolo miagal ko gunoon diolo boros tina id piturubungan (language of communication) do tikid tadau.
Ralan koonom, nakatanud o ginumuan tulun Momogun do kotumbayaan wagu (modern religions) ii momoguno boros Malaya om boros English. Boros Malaya om boros English gunoon diolo do miturubung id walai panambayangan miampai tulun okon ko Kadazandusun. Gunoon diolo boros tina do atus paratus id walai panambayangan diolo id labus kakadayan om hinongoo nopo kotimungon atus paratus tulun Kadazandusun id kakadayan. Otopot nopo kopio nga nadalin no do tulun mantad Australia i buuk Kitab id boros Momogun di koimpuunon toun 1960 ii tuminimpuun id watas Ranau om id boros Iban ii tuminimpuun id Watas Lawas, om baino nogi kakaal tulun Momogun do gumorot papadalin di Batos Laid (Old Testament) om
Batos Wagu (New Testament) mantad boros Malaya/ English kumaa boros Momogun (Kadazandusun,
Iban, Murut om Lunbawang).
Id walai panambayangan, milo ii pakakaraja om ii mongingia/ monontuduk do momoguno atus paratus boros Momogun id labus kakadayan. Soira do haro tombului mantad tinaru suai, au minog o tulun Momogun do otongob/oongkob do au karati komolohingan Momogun do au kotunud do boros ponudukan polombuson do tombului dino id boros Malaya toi ko id boros English tu milo podolinon boros Momogun id dilo narait.
Miagal nogi di sinding tu ogumu sinding panambayangan sinupu id boros Malaya om boros English. Tulun Momogun milo padalin di roiton (lyrics) sinding dino id boros Momogun miampai do au simbanan i loyuk (melody) di sinding. Id walai panambayangan, tanganak Momogun arahi modsinding tu osonong o kopurimanan do modsinding om koloyukon di sinding om maid laid nopo milo nodi tangaanak do mongondom om posuang id ginawo sontob korotion di roiton sinding dino id boros tina.