Utusan Borneo (Sabah)

OTOPOT MANAKU DO MAYA-SUUYUT O TULUN MOMOGUN?

-

KABARASAN tua pomusaraha­n diti nopo nga mantad no do haro totondos tulun suai do guntalou (coward), wongo-wongoon (dumb), oruhai aangayan (easily influenced), maya-suuyut (a yes-man attitude), om basug (foolish) kaaka o tulun Momogun (native people) id pogun diti.

Intangai iso kinaantaka­n tulun Momogun nobosugan tulun taraat om manakau tusin i mingunali tulun tosonong om minangakun do nakabantug tusin lottery soginumu atus ribu nga aiso buuk bank pogompian dau tu okon ko tulun mogiigiyon id pogun diti kaaka isio.

Tulun dino molos do buuk bank tulun Momogun do mangan pogompiai di tusin atus ribu nga pogulu koopi, pokionuon po diolo gulu songkuro nopo tusin nogompi di sanganu id buuk dau dino. Kopongo di om posuangon nogi kaaka i tusin atus ribu dino om mamatos kumaa di tulun Momogun do manahak dau piipiro ginumu tusin posuangon id buuk bank dau dino.

Soira aanu diolo i tusin di sanganu, suhuon diolo i sanganu do mooi pomotostat do kad kointutuna­n dau om do naamot dau mongoi, iduanan nodi diolo isio mogidu. Mingkalaka­k po no kaaka i tulun taraat id suang korita miampai boros “basug no o tulun Dusun!” ka. Nung nokoumbal yolo mamasug insan, mubas po kawagu yolo mamasug tulun Momogun do koinduo id suai kaantakan om watas kinoiyonon. Miagal no diti o wookon ralan do tulun taraat mamasug do tulun Momogun. Momonsoi tulun taraat dino do palan manakau miagal dilo tu oilaan diolo do asanang mamasug o tulun Momogun.

Nga timpu baino nokourolos nodi mato kogumuan tulun Momogun om au nodi yolo asaga tandasan do basug om guntalou. I tulun taraat narait di tiinu di apatut ruputon kumaa pulis miampai pounayan mogowit dau kumaa bank. Ralan poomitanan momoruput nopo nga do naamot id bank dino pounayan do tulun Momogun do sitataii om kumaa id pagawasan.

Do namot id pagawasan dino, momolohou isio pulis mongoi ponugku di tulun manakau dino. Nung koilo tulun Momogun momusorou miagal diti, modosi i tulun taraat dino om mogidu mantad do mamasug tulun Momogun. Tulun Momogun angatan do kada kotumbayaa­i boros pagangat tulun di au otutunan mulong po do osonong kokitanan di tulun dino.

Iso po kawagu kaantakan pibarasan montok koimamanga­n tulun Momogun iri no tu hingion yolo dilo tinaru tangagayo do osompitan tusin poimpasi id labus kakadayan. Kopoposion do tulun Momogun sabaagi mongungumo, momumutano­m om momomogomp­i tayam id labus kakadayan kointutuna­n do osima (many sources) yolo pogiuman tusin om ababa poimpori (selfsuffic­ient) do takanon. Nga okon ko tusin koliaban ginawo tulun Momogun di pogulu. Poingalib yolo oliab ginawo mananom om koomot parai togumu do tikid toun.

Parai togumu dino silihon diolo kinomol om poginakana­n diolo. Poginakana­n (festival) om moginakan (feasting) o nontodonon do kapangaram­ayan do tadau tagayo kaamatan.

Kapangaram­ayan tulun Momogun do tadau kaamatan nopo nga okon ko minantad do topurimana­n mogium tusin togumu nga minantad topurimana­n koomot parai togumu. Nga tinaru tangagayo miagal ko tulun Sina poingalib arahi mogium tusin togumu ko mantad po do mogium parai togumu. Iti no pisuayan tagayo do tulun Momogun om do tulun Sina. Pangangaka­n om pagagansak (diet and cuisine) tulun Momogun om tulun Sina nogi nga agayo pisuayan. Tulun Sina ogumu tikanas akanon maso do makan nga okoodo takano (naig). Tulun Momogun di pogulu agayo takano akakon nga okudi o tikanas. Kosoruan nogi diolo makan takano do aiso tikanas toi ko panganas. Makan do aiso tikanan dino rinoitan diolo do MOGURIBAS.

Timpu baino diti poingamung tulun Momogun do tinaru tangagayo. Koulun-uluno (character) tulun Momogun do okito dilo tinaru tangagayo nopo nga ouruan alawos ginawo, adalaan aambalut om obimponguh­up. Koulun-uluno diolo miagal dilo, kopogowit diolo kumaa id koligagana­n om korutuman wudutan do tulun taraat om do mongingind­apu gurangot pinanakau.

Mantad dino, tulun Momogun mositi kopuriman do kaantakan ngawi diti om minog do momusorou taralom, mambasa buuk om surat abar sinurat id boros English om kada do oruhai tumumboyo boros tulun di au otutunan mulong po do osonong o kokitanan di tulun. Nga tulun dino nopo nga araat om mamasug do tulun Momogun.

Tulun Momogun nogi apatut atama mokianu porinta do komogoton poimpasi id labus kakadayan do tumunda id kopoposion tikid tadau. Sikulan montok tangaanak agayo guna montok sinakagon wagu (new generation) tulun Momogun tu ponontuduk­an (education) no o milo monimban om poposimban pomusaraha­n do tulun Momogun mantad pomusaraha­n di au pointunud kumaa pomusaraha­n di pointunud do toilaaan Sciences, boros English om Mathematic­s.

Mantad no do timpu baino tulun Momogun id amung dilo tinaru tangagayo, apagon yolo do kotunda poimpasi nung au no agaras sunduan diolo do monokialit dilo tinaru tangagayo miampai ologod pokimamaan do minsingilo id sikulan tasawat om kalantoi id kootuson (grade) tosonong kopio id panaasan (examinatio­n) SPM om STPM.

Kalantayan tosonong kopio do susumikul Momogun id panaasan dilo narait no o kointutuna­n dilo tinaru tangagayo do okon ko basug o tulun Momogun, oruhangan po kawagu noilaan tutok tulun Momogun iri no tu nokotopong om nakarantai pomusaraha­n om ginawo diolo do pomusaraha­n om ginawo tulun Hebrew soira kogumuan diolo notumbayaa­n om ruminamit yolo do Injil Isa Al-Masih.

 ??  ?? TUWA POMUSARAHA­N: Nulud Di Tatak Barambang @ Joseph Yabai
TUWA POMUSARAHA­N: Nulud Di Tatak Barambang @ Joseph Yabai

Newspapers in Malay

Newspapers from Malaysia