Haang tavasi pinopoingkavas sunduvan kointutunan tinau’ Kadazandusun
Id kahansanan tu sukod vagu tokou ngavi kaanu popotihombus do kalaja ngavi tangaavasi ii notoodo di Tiagak Ambrose
koposizon dosido sohinaid 65 toun doiti vinoun, pinoungkap dosido vinakas montok pinoposindak sunduvan kointutunan tinau’ Kadazandusun minaza tuunizon, hozou om giningo do tuunizon tungkus sandad do tuhun tokou.
Tiagak Ambrose Mudi ih nohodi doiho id Kg Daar Tambunan di ontok 22 Jan 1951 om minidu pogun di ontok 25 Jan 2016 doiho id Hamin Pongusapan Keningau sabap do toluoh tunduundu, pinopotungkus do kalaja ngavi tangavasi montok potihombuson do sinakagon kavavagu ngavi do tuhun tokou.
Di ontok toun 1980, binuu’an di Tiagak Ambrose oh kinoponuidongan do Koisaan Huhumozou Kadazan Dusun Sabah (Pekadus) ih pinopoimbuhai om pinopomogot po nogi do taangazan huhumozou ngavi dotokou.
Poompus di tongotiagak minomuu’an sabaagi Polosidin Pekadus (1980-83), nosompuu oh pikiikio 30 tuhun huhumozou kinoizonon di apaagat. Suvai ko apaagat, nokosindak nogi vagu oh tinimungan band do koisaan dino gisom nakaanu papaamung do tuunizon ngavi koubasanan Kadazandusun ih tinoodo mantad do poing doid band diho.
Okon ko sabaabaa do Polosidin Pekadus ih Tiagak Ambrose Mudi nga isido po nogi vagu oh mamalan, momoomohuda om ponokosusukuon songian papanau do kapaagatan.
Huhumozou ngavi di apaagat tumanud dioho nopo nga kaampai no ih John Gaisah (Tongotiagak Datuk), Joseph Singkawan om Ervina Sungkoling.
Ogumu uvang do notombuhui dioho sumoomo mokiikinongou maza do konsert dioho miagal doid Penampang, Tambunan, Keningau, Beaufort, Tamparuli om uvang ngavi do suvai doid pototongkop do pogun Sabah.
Naahap nogi oh tinimungan huhumozou Pekadus monoodo konsert miondot do kimpin parti Berjaya ih momolinta do pogun Sabah do ontok timpu diho. Aahap nogi vagu oh tinimungan diho id mogisusuvai kalamazan miaga do Pesta Kelapa Sawit, festival ngavi do suvai om matod.
Ontok timpu tapaagat dino, notuidong di Tiagak Ambrose miampai tambahut ngavi dosido oh tinimungan Sompoton Singkokolu. Tinimungan nopo diho nga tangabaa ngavi popouni tuunizon sompoton om kakamot tuunizon koubasanan ngavi suvai ih poompoton do band toi ko konsert sompipi tuunizon koubasanan.
Suvai ko mininggisom pinapavakas do tinimungan tuunizon, nosivatan nogi di Tiagak Ambrose posohimbou oh duvo album kisit dosido minaza do komponi Seh Huat. Album hozou-hozou sinupu disido nopo diho nga notimung doid Vol 1 om Vol 2.
Di ontok toun 1986, naangazan di Ambrose Mudi pointutun oh piboian humozou Kaamatan ih ontok diho pinungaanan do ‘Bintang Kaamatan’. Iho nopo nga miniontok do Kinopotimpuunan Kaamatan Nazatan Pogun Sabah doiho id Keningau.
Oinsanan oh bontugan humozou id nazatan uvang monongkibai doid nazatan pogun Sabah ih kaanjul doiho id Hongkod Koisaan, Penampang. Ngaan do piboian humozou dino noumbosian toi sinimbanan vagu duminadi do ‘Sugandoi Kaamatan’ di ontok toun 2000.
Kinoposimbanan ngaan do piboian diho nopo nga popointahang do kointutunan tuhun Kadazandusun miampai momoguno boos sondii. Kinoposimbanan diho nopo nga nakahabus mantad pomuandaman di Gundohing Felix Kadayum ih ontok diho apaagat id kopoonjulan piboian humozou.
Pinomusaavan di Gundohing Felix diho pinohombus di monunuat abal Utusan Borneo doid miting manganjul Kaamatan KDCA toun 2000 ih binuu’an di tapantang Datuk Wilfred Mojilip Bumburing.
Ontok toun-toun kinopotimpuunan di Ambrose Mudi do piboian humozou Kaamatan nazatan pogun Sabah diho, naangazan nogi di Ambrose papaamung oh piboian tinimungan tuunizon toi ko ‘Battle of The Band’. Piboian diti kaanjul insan duvo toun nga poingkuo po, kivaa no do intohu oh piboian tinimungan band diho do nakaanjul tu agazo kozo kopongusinan.
Poompus toun 1986 – 1989, dinadi ih Ambrose Mudi sabaagi do Poniikoon Boogizan Tuunizon, Drama om Sazau do Koisaan Koubasanan Kadazandusun (KDCA). Poompus timpu diti nakaanu zi Ambrose poposohimbou do duvo album hozou om tuunizon koubasanan.
Iho nopo nga Album Jubli Perak 1963-88 ih pinapaamung do hozou ngavi tangavasi do mogisusuvai tinau doiti id Sabah. Album koduvo nopo nga ‘The Living Traditional Instruments’.
Id suang do album koduvo diho nopo nga sampaping A tuunizon om sampaping B nopo nga inait, hozou guuguhu om tuunizon tinungkusan.
Tuunizon ngavi nopo nga kapaampai do tagung Penampang, tagung Papar, tagung Tambunan, tagung Murut Ansip, Togunggak Tenom, Togunggu Penampang, Sompoton Pomogirot Pomogunan (Paulus Aji) om Turali (Pitonis).
Doid sampaping B nopo nga kapaampai do magavau, hiis, sisindion, kungkuvak, chinese classical instruments, lungsung om bungkau.
Ontok timpu diti notuidong nogi oh tinimungan Sompoton Singkokolu, Band Koisaan om Susumazau Koisaan.
Mogisusuvai abaabazan nakapanau do tinimungan binuu’an di Ambrose diho. Kapaagatan ngavi dii nopo nga kaampai no pinsingihaan popouni do tuunizon sompoton, bungkau, suling, togunggu om magagung doid mogisusuvai kinoizonon kaampai no ih pinaanjul do KDCA Penampang, Tambunan om Tamparuli.
Pinsingihaan ngavi diho pinopoimbuhai do tinimungan tabaa id kaganaan do tuunizon koubasanan. Tabaa ngavi do tuunizon dino nakaanu minonuidong do tinimungan orkestra poing dioho sondii miaga do Buluh Perindu doiho id Kundasang, Bamboo Sound (Tambunan), Apin-Apin om nogi SMK Tenghilan.
Tinimungan tuunizon koubasanan diho nokoinggazo kopomogunaan gisom doid suang sambayang id panambazangan om nogi mangampot do hozou ngavi kinoizonon.
Doid kaganaan balajalan, naangazan tagazo nopo di Ambrose Mudi nga pinapaamung do kalahanon tuunizon Kadazandusun doid silibus balajalan tuunizon sikul tosiibo om sikul piintangaan doid Malaysia.
Id kaganaan do hozou, nakaanu ih Tiagak Ambrose manaak poombitanan do koponupuan hozou tumanud hozuk tagung sumazau. Om ih totopot nopo kozo nga nabalajalan di Ambrose ino mantad di Datuk Peter Pragas (tongotiagak) minaza do hozou Kaamatan ‘Kasakazan Do Bambaazon’ ih hinozou di Datuk Claudius Sundang Alex.
Hozou hozuk sumazau nadadi koloizan monupu do kogumuan monunupu do hozou om huhumozou di suminuut dioho mantad poguhu gisom baino.
Nokopinsin ih Ambrose Mudi mantad kotoinaan pongiaan sabaagi do Huguan Sikul Piintangaan SMK Kemabong. Poguhu ih dino nakaatod haid ih Ambrose momohuguan do SMK Kunak Jaya di kahapas timpu dosido sabaagi do Huguan SMK Nambayan, Tambunan (1992-98).
Di kabahik ih Ambrose Mudi mantad ponginabasan pongia’an tuunizon gontob do B.A. (Hons) om Master doid Southern Illinois University at Carbondale USA (1982-85), dinadi isido do Panakadai Potunud Balajalan Sabah (1986-91).
Nokotimpuun ih Ambrose Mudi sumikul doiho id St Theresa Primary School Tambunan (1959-64) om St Francis Xavier Secondary School Keningau (1965-68).
Kahapas ii, nadadi isido do mongingia doid St David Primary School Toboh Tambunan (1970) poguhu ih do minongoput ponginabasan id kaganaan pongia’an tuunizon doiho id Gaya Teaching College, Kota Kinabalu (1971-72).
Nokougad nogi Ambrose Mudi mokiinobos pangaan Diploma pongia’an tuunizon doiho id Maktab Perguruan Ilmu Khas, Cheras, Kuala Lumpur (1978).
Mantad sikul pangaan tosiibo id Tambunan om pangaan piintangaan doiho id Keningau, napaagat no haid zi Ambrose id kaganaan tuunizon om humozou gisom nointutunan id pototongkop uvang ponong sokid di ontok dino.
Id kahansanan do avasi no daa koibokon om koikoton di Tiagak Ambrose Mudi doid koposizon selajur om abalakatan po daa sukod vagu tokou ngavi montok popotihombus do kalaja ngavi tangaavasi ii notoodo disido.