Utusan Borneo (Sabah)

Kobungahan Tagayo Tulun Momogun

-

TINARU Momogun nointutuna­n do British sabaagi tinaru mamamasok sandad (native inhabitant­s) id Pogun diti.

Pogului au nokorikot tulun British hiti pogun (1881-1963), tulun Momogun tumanud do iso kotumbayaa­n i pinungaran­an id boros

English do ‘animistic belief’, ka. Kosuayan do kotumbayaa­n diti iri no tu monubak do iso rusod taraat (appeasing a bad spirit).

Nung au subakon, sumuli diolo i rusod dino. Ponunuli nopo nga kaampai no pokoruol, popoimaman­g, om mamatai nogi. Ponubak kaampai no mongorot tayam, om tumanud togumu tisuhu i apagon do atanud. Mantad tumanud tisuhu rusod taraat dino do au nokoondom tulun Momogun do kobosugan diolo porintaon do rusod taraat dino.

Timpu baino soira nakaamung tulun Momogun do tulun mogisuusua­i tinaru om kotumbayaa­n, diri nodi do noimbulaya­n i koluhayan diolo. Apagon yolo monokialit tinaru suai mantad no do koulun-uluno diolo i notungkusa­n mantad taki-aki diolo i porintaon do rusod taraat dino.

Koluhayan do tulun Momogun poimpasi id rolot tinaru suai idsuang timpu baino diti kaampai no oruhai obosugan, oruhai asaap toi ko otori, obingikum, mayasuuyut, au koimaru momoguno boros tinaru sondiri (iso nopo kobungou nga ondomon diolo do poinsuku rusod taraat o boros tinaru diolo), oluhoi sunduan monokialit, oimayaan do tulun, au koilo miampai oikuman rumolot (socializin­g) tinaru suai, au tumunud koponontud­ukan tosonong montok kolidasan tinan, osiriba pomumusoro­u tutok (low IQ/low order thinking skill), om susuai po.

Tulun Momogun, mantad timpuuni, aiso boyoon diolo i roitan do raja. Haro i Luguan Siou nga ngaran dilo montok di maso sangod pogulu. Luguan Siou nopo nga tulun di osiou, obulun, au otori ponokisang­od, om au otogu tibason. Nga timpu baino aiso nodi pisangadan tulun Momogun.

Rati Luguan Siou piniamung nodi do pulitik. Mantad no do poinsuang pulitik o Luguan Siou, iri no kobungou do au isio milo mingkakat id kagayaan (power/ authority) dau sabaagi luguan siou iri no tu mantad no do au o tulun Momogun milo mimpori-pori (independen­t) mantad porintaon dilo tinaru suai.

Tulun Momogun poingalib asanang om arahi poimpasi id sahau kopomorint­aan tinaru suai ko mantad po do porintaan do boyoon mantad tinaru sondiri.

Luguan Siou noturidong mantad koulalaho tulun Momogun di pogulu iri no tu mogisasang­od, moginsasan­a, mogitukono, mogisosodi­ng, mogitataai, mogisosolo­n om mongimpopo­l. Gisom timpu baino aiso diolo i kasaap mangakun do basug om au koilo, gobulan om osompitan, oribau tutok om gunrosi, om guntalou.

Sundung po miagal dii, Koirikohon do luguan siou pisolodon do timpu baino. Luguan siou i haro do baino ogumu i siumbal sumowoli sumiliu luguan siou.

Id pialatan tulun Momogun sondiri do asanang yolo mogisiwal-siwal nga id parliament nopo, poinkuntom kabang diolo om aiso milo boroson. Id toguang tulun sondiri do koilo yolo minggayoga­yo nga id toguang dilo tinaru suai, tobugon (timid and shy). yolo.

 ?? Nulud Di Tatak Barambang @ Joseph Yabai ?? TUWA POMUSARAHA­N:
Nulud Di Tatak Barambang @ Joseph Yabai TUWA POMUSARAHA­N:

Newspapers in Malay

Newspapers from Malaysia