Biçentenari d’a Cumpagniad’i Carrabiniei d’u Prìncipu
Ün mese dopu a signatüra d’u Tratau de Stupinigi che, a u tèrmine de neguçiaçiue longhe e difìcile, limitava a suvranità d’u Prìncipu de Mùnegu e trasfurmava a pruteçiùn piemuntese ün veru pruteturatu, u oetu de deçembre d’u u Prìncipu ereditari Unuratu, fütüru Prìncipu Unuratu V, prumülgava l’urdunança che creava a « Cumpagnia d’i Carrabiniei d’u Prìncipu » a u postu d’a Gàrdia de Puliça. A l’iniçi, i Carrabiniei sun üncargai suta i ùrdini d’i soi capi de fà esecütà ë règüle de puliça militària e çivila e de stà atenti â sügürità d’ë vile e d’i camìn d’u Principatu. Achësta gàrdia era cumandà da u Suta-Guvernatù de Mentùn e dui capitani, l’ün che devëva stà a Mùnegu e l’àutru a Mentùn. I primi capitani d’i Carrabiniei, numai u de deçembre d’u , sun stai Eugène Gastaldi per Mùnegu e Antoine Bellando per Mentùn. Da u mese de deçembre d’u , a Cumpagnia d’i Carrabiniei d’u Prìncipu à cunusciüu tantu e prun de reurganizaçiue ma è sempre üncargà de stà atenta â sügürità pûblica, a u mantegne de l’ùrdine e a l’esecütà d’ë lege. Nun era ancura üncargà d’a gàrdia persunala d’u Prìncipu che era assügürà da vàrie cumpagnie de gàrdie ciamae « Gàrdia d’u Prìncipu » ün da Carlu III. Achëlu suvràn vurëva che sta noeva cumpagnia fussa cumpusà sulu de surdati françesi e cumandai da ufiçiali françesi. Ma u d’a madalena d’u , a França à declarau a gherra â Prûssia. I surdati d’a Gàrdia, che favun parte d’a reserva françesa, sun stai mubilizai. Giachè ünt’a cumpagnia sulu restavun surdati, è sübitu deventau ürgente de recrütà noevi surdati. Dopu a cunqista de Ruma e a dissulüçiùn de l’Armada Puntificala, an pensau d’ümpiegà achësti surdati che erun stai desbarcai a Toulon. È cuscì che a Gàrdia è stà cumpusà de surdati françesi e italiai a qü u lengàgiu pupülari gh’à dau u nume de « Papalìn ». U de zenà d’u , u Prìncipu Albertu I signava üna urdunança che cunfermava a dissulüçiùn d’a Cumpagnia d’a Gàrdia. U prìncipu cunfiava alura a gàrdia d’u palaçi e d’a So’ Famiya a i carrabiniei. L’urdunança specificava che « u serviçi fau da a Cumpagnia d’a Gàrdia serëssa uramai esecütau da a Cumpagnia d’i Carrabiniei che piyerà per nume Cumpagnia d’i Carrabiniei d’u Prìncipu ». I Carrabiniei d’u Prìncipu an l’üncargu d’assügürà a gàrdia d’u Palaçi e de stà atenti â sügürità d’ a So’ Altessa Serenìssima u Prìncipu Suvràn e d’a So’ Famiya ma tambèn de l’esecütà d’ë lege e de participà a u mantegnimëntu de l’ùrdine püblicu. Ancoei, a Cumpagnia è cumpusà de trei ufiçiali, düjanoeve suta-ufiçiali e nuranta sete surdati. A so’ sentença è « Unù-FedelitàDediçiùn ». L’ürtima vuruntà d’u Prìncipu Rainiè III de cunfià a i carrabiniei l’unù de purtà a so’ càscia da mortu (devulüu per primu a i Batü d’a Veneràbile Arcicunfreria d’a Misericòrdia) e da pocu, ün prèmiu per a so’ cuntribüçiùn a u prèstigiu e â fama d’u Principatu, a numinaçiùn de l’Urchestra d’a Cumpagnia d’i Carrabiniei ünte l’Ùrdine d’i Grimaldi, da u Prìncipu Suvràn Albertu II cun l’ucasiùn d’u so çinqantèsimu aniversari, atestun d’üna staca prufunda d’i Prìncipi de Mùnegu per i soi carrabiniei.