U Desertu, demàniu d’a Principessa Marie de Lorraine sci’à Roca

Ün passandu davanti a u Ministeri de Statu, piaça d’a Visitaçiùn, certi averàn forsci remarcau sci’a faciada üna lastra de màrmaru unde è scritu : « Otèl d’u Guvernu edificau da u Prìncipu Albertu primu e inaugürau u  de San Giuane d’u . Ün achëstu postu, ün , u Prìncipu Antoni primu avëva fau bastì ün mezu a i giardìn a casa ciamà « U Desertu » unde a Principessa Marie de Lorraine gh’apiejëva se stremà ». Achësta « casëta » cun u so giardìn che à piyau u nume sügestivu de « Desertu » era sitüà a l’estremità d’a Roca, a u levante. Ün achëst’epoca, i carrugëti strënti de MùneguÀutu nun andavun ciü lonzi ch’a piaça d’a Meria e, ünlà d’a fundaria d’i canui unde se trova ancoei u « Foyer Sainte- Dévote », achëstu loegu era ün zerbu. Ma, segundu ün ducümëntu anònimu, se ciamava achëstu loegu u Desertu perchè ünt’ë sale d’a casa gh’era ün mùgiu de picìn qadri d’i ançiei padri d’u Desertu. Ün tüti casi, dopu l’achistu d’u terrèn a sete pruprietari, u primu cou de picu è stau dau u  d’utubre d’u . Cunfruntà a üna marria passa matrimuniala pa sempre fàcila da vive, a Principessa Marie de Lorraine à truvau ünt’achëlu reparu a qietà durante ë assençe ciü o menu longhe d’u so spusu u Prìncipu Antoni primu. Ghe se stremava sice per de picine scapade ün giurnà o sice per de segiurni ciü longhi suvèn cun u so cagànciu, so’ fiya Marie-Pelline, ciamà Madumaijela de Chabeuil e suvranumà cun afetu da so pàire, « gatìn ». Da a piaça d’Arme (ancoei piaça d’u Palaçi) seghëva u camìn che custegiava i rampà, passava davanti â fundaria d’i canui e ientrava ünt’a so’ pruprietà da « üna granda e bela porta » unde se trova ancoei u rastelu laterale d’a scoera Francescu d’Assisi e Niculau Barrè. Despoei l’inaugüraçiùn u  de zenà d’u  fint’a so’ morte u  d’utubre d’u , s’è piejüa se gode d’achësta picina casa de cianelu ma cun tüt’ë cumuditae e, suvra tütu, d’u so destesu e verdezante giardìn ciantau d’agrümi e d’àrburi urnamentali, u tütu circundau d’ë müre per se prutege d’a cità. Dopu a Principessa Marie de Lorraine u Desertu gh’à avüu diversi lucatari tra i qali, u fiyu natürale d’Antoni primu, u Cavaliere de Grimaldi, a famiya Rey de Villarey e finta d’ufiçiali d’a garnisùn sarda. Ciü tardi, u Çirculu d’i Strangei gh’à drüvertu de sale de gioeghi e, qandu sun stae traslucae ünt’u noevu qartiè de Munte-Carlu, gh’é stau tambèn ün otèl, l’otèl Garbarini, prima d’a so’ demuliçiùn ün . A u so postu àn bastiu u Pensiunà d’ë Dame de San Maur ün  e ünt’u prulungamentu l’Otèl d’u Guvernu ün .