Oshiwambo (Kundana)
Eku tho ly a aka limo yomokomboni Endombo moTsumeb ndjoka lyali lyaziminwa kompangulilo olya kaleka kelelo ndoolopa mEtitano.
Aantu mbaka yele 3000 okwali ye na okutidhwa po pokemboni yeEndombo momasiku 07 Desemba.
Etidho ndhika olya li lya kalekwa sha landula oonkundathana dha ningwa pokati kamwene gwehala ndjoka Christoffel Hermanus Groenewald naamboka yeli omitse dhamuni gwaTsumeb. Okomboni yeEndombo olyali oshitopolwa shomina yedhina Tsumeb Corporation Limited ( TCL), ndjoka hayi mina ongopolo, noyali ya landithwapo kehangano lyedhina Ongopolo Weatherly Mine noko nima oya ka landithwa po kehangano lyoDundee copper smelters. Okomboni oya kala noku gandja olukalwa kaaniilonga yomina oku za momumvo 1963, ashike paife omu na aakalimo yomoTsumeb mboka haya futu oshimaliwa shili pokato noN$1 000 noN$1 500.
Mboka ya edhililwa mokomboni oyendji yomu yo oye na mo oongeshefa dhawo mehala ndjoka li li konyaka ookilometa mbali konooli yaTsumeb nooyene yoongeshefa ohaya futu N$ 3 800 opo ya vule oku ngeshefa. Oku ha uvathana pokat i kaGroenewald naakalimo okwa tukuka mo2015 shoya yamwe aakalimo mbaka ya ndopa oku futa, naashoka ya lombwelwa opo andula ya thige po ehala lyaantu oya tindi taya ti kaye na mboka taya vulu oku ya. Mo2017, onkalo oyu uka kuuwinayi sho oyedji yomakalimo ya ndopa oku futa Groenewald naashika osha eta opo e ya fale kompangu, ndjoka muNovemba gwonuumvo ya ningi etokolo lili muuwanawa waGroenewald. Etokolo lyompangu olya li lya endele pamwe nelombwelo opo aantu mboka ya thige po okomboni mOmaandaha ypmomasiku 07 Desemba 2020. Ongula yEtitano, aakalimo yevulithe po200 mboka nayo yeli yamwe yomaakalimo 3000 yomEndombo oya ende konyala ookilometa ndatu okuya koombelewa dhamuni, taya holola omadhilaadhilo. Oya hulile posheelo shoombelewa dhamuni mpoka ya gadja omushangwakemo gwawo koupeha mayol a gwondoolopa, Anmire Garises.
Garises okwa li e li pamwe nookansela aakwao mboka opo ya yi koshipundi ya kwatela mo David Hamunyela, Hilde Pashe, Frans Kamati, Abraham Baseko nosho wo kansela gwoshikandjo ho go lo los ha T sum eb, Kansela Gottlieb Ndjendjela. Momukanda kemo gwawo, aakalimo oya li taya thiminike opo muni eya pe oopolota dhoshali momalukanda gaayehe, nenge a ikunde naGroenewald opo elelo lilande po ehando ndjoka lyo elelo andola tali gandja ehala kaakwashigwana oshali. Shika osha eta opo Elelo lyamuni pamwe naNdjendjela ya ithane Groenewald noku ya naye moonkundathana omanga a a ho lo li mad hi lad hi lo yakuutumba pondje yombelewa yamuni ya tegelela eyamukulo.
Omutumba mbuka owa hulu netokolo lya ningwa opo etokolo lyompangu oku tidha aantu mbaka andola nena li kalekwe sigo etokololo lyo thaatha tali ka ningwa muJanuali 2021. Aakwashigwana mboka yali taya holola omadhiladhilo oya taamba ko etokolo ndjoka noya halakana. –Nampa