Trump a gandja elombwelo opo aakwiita ye yaze mo moSomalia
Omupresidente gwaAmerica Donald Trump okwa gandja elombwelo opo aakwiita yoshilongo she ayehe ya thige po Somalia sho omasiku 15 Januali taga ka thika.
US oku na omatanga gaakwiita yeli 700 taya kwathele Aasomalia opo ya lwithe aanamapowe yoal- Shabab noyoIslamic State mboka taya piyaganeke oshilongo.
Aanambelewa yaUS oya ti aakwiita yamwe otaya ka ya kiilongo yopuushiinda mpoka taya ka londela oolefa ngele taya thigi po Somalia. Moomwedhi ndhika omupresidente Trump okwa gandja elombwelo lya faathana naangoka opo omiyalu dhaakwi ita ye moIraq nomoAfghanistan dhi shonopekwe.
Ekuthomo lyaakwiita yaAmerica miilongo yokondje olya tsakanene nesiku lya landula ndjoka taka thiga po oshipundi shuupresidente notalika ningilula etokolo lyaangoka a li hamushanga gwegameno Mark Esper, ngoka a tidhwa miilonga omwedhi gwazi ko molwaasho ka a li ta yambidhidha ekalo lyaakwiita yaUS moSomalia.
Aatseyi nawa yamwe otaya ti ezemo lyaakwiita yaUS moSomalia otali vulu oku geyitha iita miilongo mbyoka yi li poniga yaAfrica.
Aasomalia oyendji oya kala noku mona iihuna kiita uulwe woomvula dha thika pomulongo, ashike onkalo oya asdhika yahwepopala shooUN nosho woUSA ya tameke oku kaleka ombili moMogadishu, oshitopolwa moka mwa kala al-Shabab na al-Qaeda taya tyakaleke.
Aanamapowe yoongundu dhoka mbali oya piyaganeke oshilongo noonkondo, sho ya kala noku thiminika aantu opo ya iyuthe koveta yOshiislama yoSharia law.
Aanenentu Aasomali yamwe oya yembe etokolo lyaUS sho a tokola a kuthe mo aakwite ye ayehe 700 moshilongo shawo pokati kaJanuali, palombwelo lyomupresidente Trump.
Omunapolitika ngoka eli oshilyo shopaliamente Senator Ayub Ismail Yusuf okwa ti etokolo ndjoka lya ningwa otali sitha uunye oli na oshilanduli oshiwinayi kaakwiita yaSomalia mboka ya kala ya inekela mokulongela kuwe naakwiita yaAmerica.
Ta totha mo omatanga gepangelo ngaashi lyoDanaab nolyoLightning Brigade, ngoka gadheulwa kaakwiita yaUS moku pondola okulwitha alShabab ta ti otashi vulika gaka kale ga teka omukumo.
Ashike nande ongawo, oku niwe omadjilaadhilo kutya aakwiita yaAmerica otashi vulika yaka kale taya lwitha aanamapowe okuzilila pookamba dhawo dhopaukwiita ndhoka dhili piishiindalongo.
Oondjembo ndhoka hadhi umbwa taku longithwa uudhila womathano (drawn) mboka ihaawu shingwa kaantu okwa ka tegelelwa dhika kala dhina oonkondo moku kukondjitha aanamapowe mboka yanikila oshitopolwa, noya kutha ko omahala ogendji moSomalia.
Aakwiita yaUS mboka taya ka thigwa moshilogo otaya ka kala yeli moshilandopangelo –osho epangelo lyaAmerica lya ti. Aaperesidnte yaAmerica ina ya kala naanaa ya mangulukila ekalo lyaakwiita yawo moSomalia oku za nkene aakwiita yadhewulikika ya dhipagelwe moMogadishu mo1993 molugodhi ndoka lya tseyika nedhina Black Hawk Down.
Ashike nande pethimbo a li ta hwahwameke opo a hogololwe mo2016 Trump okwali ta ti America itaka kala we noku idhopa miita kiilongo yilwe, sho a yi koshipundi Trump okwa nkondopeke aakwiita ye opo ya lwithe al-Shabab, unene tuu miiponokela yombepo.
Omwedhi gwaziko aanambelewa yepanglo oya ti, kakele kaSomalia, epangelo olya pumbwa wo okuninipika okukala kwaakwiita yaAmerica moAfghanistan nomoIraq. Omuyalu waamboka yeli moAfghanistan otagu shunwa pevi oku za paakwiita 5,000 noku kaleka mo owala yeli 2,500 oku ya pokati kaJanuali, nopethimbo tuu mpoka mboka yeli moIraq otaya shonopekwa okuza paakwiita 3000 e taya ningi 2500.