Tuso ya njimo itisa miselo mwa Zambezi
KATIMA MULILO – Kuluwa kapa kukala pisinisi hakinto yebunolo kubabañata, kacwalo babañwi haba eza hande, babañwi habana litohonolo mi batokwa tuso.
Mutayi wa njimo mwa Liluko la Njimo, Mezi ni Kutisezo ya Mubu utalelelize kutusa mwabulimu bwa limunanu ni limela, mwalikiliti kaufela zelishumi kazene kukala ñohola.
Violet Simataa, ili muzamaisi yomuhulu mwaliluko la njimo mwasikiliti sa Zambezi, naize balimi bane batusizwe nebafumani lipeu ni limunanu kwaliluko.
“Tuso yaluna yabulimi bwa licalano ni likuhu, ikwaluhilwe mi batu bakona kuiñolisa. Sicaba sikona kuiñolisa kwaofesi kaufela yanjimo yeli bukaufi,” nekubulezi Simataa.
Kamulelo wakubata kuhulisa njimo, kalulo yeo ikonahalile mi balimi mwasikiliti sa Zambezi bane batusizwe neba tabile kuikabela zibo yabona.
Mulimi yomuñwi Joseph Simataa ulima matomato, delele ni miloho yeñwi kasamulaho akutusiwa.
Natolokile kuli ucala likota ni miloho kakuli nana ni limunanu haketiwa kuli atusiwe.
“Neni fumani kanyandi kakatisa muluti, ngolobani ni mahala amabeli, mi zeñwi neni itekezi. Kono kulekisa zekutuzwi hakubunolo. Hañata nilekisa kubabalekisa mwamakululu. Nihaike luziba katengo ka AMTA, haniboni zeka eza mwasikiliti, mi hanisika bautwa inge bababaza kuli baleka miloho kapa miselo. Kanako yacwale nina ni matomato amañata mi seni bato kala kukutula, kacwalo nilela kuyolekisa kwabalekisi ba mwamakululu, kakuli kufumana baleki kutata,” nekubulezi Joseph.
Mulimi yomuñwi Innocent Ntema naize nalemuhile taba yaliñolisa kasamulaho akubona papazo kuzwelela kwaliluko, yene susueza batu kuiñolisa.
“Neni iñolisize mi seniba yomuñwi wabane baketilwe. Neni fumani lipuli zemashumi amabeli kailiñwi mwakweli ya Liatamani ñohola, zemashumi amabeli neli za sisali ni iliñwi ya muuna. Kanako ya cwale nina ni lipuli ze mashumi amane kazepeli. Butata boni boni kikuli hakubunolo kuli uta, hamukoni kulibapanya ni likomu. Hamuli kwalulela kapili, liyo sinya masimu abatu. Kacwalo neni laezi babeleki baka kuno likwalulela musihali,” nekubulezi Ntema.
Nabulezi hape kuli matuku niona angile sibaka. Kono liluko neli mufile mulyani, hafiwa lipuli mi kanako yacwale una ni kuitekela.
“Bunde bwa lipuli kikuli liata kapili, kono butata fa kikuli nina ni libokoko zeñata kufita za sisali,” nabulezi.
Ulumela kuli sina purojekiti haili yakukutiseza, ukakutisa pili nako yetomilwe isika fita kale.
“Tumelelano neli kuli nikutise lipuli ze 21 kasamulaho alilimo zeketalizoho, kuli yomuñwi niyena atusiwe. Kono nakona kukala kukutisa kasamulaho asilimo, zeketalizoho kapa zelishumi. Ili kuli kasamulaho alilimo zeketalizoho nise nikutisize zetomilwe,” natolokile.
Hildah Siamape kimulimi yomuñwi wa limunanu mwasioli sa Impalila, yana ikabezi butata bwahae kuamana ni kuluwa limunanu.
“Neni fumani lipuli zemashumi amabeli kailiñwi ñohola mwakweli ya Liatamani, kuekeza falipuli zene ni luwile kale. Lipuli neni liamuhezi mwamakete sakata, mi zato kala kuzwala, kono mwa Ñulule selikala kukula mi selikala kushwa. Kanako yacwale hanisaziba sa kueza. Nizwelapili kuleka milyani yene ni elelizwe kono hakuna tuso. Kutisa cwale lipuli zelobañwi seli shwile. Lipuli libunolo kuuta mwendi, bakeñisa mufuta one ni fumani, kona halisa twaeli kwanu,” nekubulezi Siamape.