Okapapu ketu otji ke yenda yenda, Ueriurika uri mondambo yaihe
OTJOMUISE - Okapapu ketu otji keyenda yenda nu Ovambanderu nOvaherero vetja otjikoti tjo ko kongotwe ma tji ye kuyata mwiitjo tjo ko murungu.
Hapo embo indi riheya tjike? Mapeya omundu auhe eye zuu pu me yezuu ne ye toroka pu me ye toroka. Posia okwiisira kena indi Ueriurika, oro nda ru kirwa ko kutja Hijakungairi ueriurika omuni kutja ongombe ondwezu iyahwa pi nOvandoitji arire tji ve muyaha ondonda motjipara kombunda yaindu otja koma kuruhungi wOtjitiro Otjindjandja tji varora ozohanga o 12 nu ave he muzepa tjandje na ngwari kave na kumuyah pup e yahwa ondwezu mo ndota. Kombunda yo zo mbura ape 125 kakutja nambano otjikoti tjo kongotwe tjee kuyata mwiitjo tjo ko murungu tjinga ingwi ngwarukirwa mu Hijakungairi nambano ndinondi ongwee kuwira mondambo yo ma kuruhungi waihe omunene nganda ayoo omakuruhungi inga nai eengwi ndinondi ma twara oruhindo ape rOvambanderu o 30n kEhi rOvandoijti nduri nduri mo ndambo ye kwamo ra Hijakungairi.
Ekwamo indi makuzu ra hukurirwe mu Hijakungairi eyuva eye nda kamburirwa po Mukuruvaro, mo 1896, ari hukurwa iyo worupa ro mu zaro umwe oruveze ro huurire yOvandoitji, ingwi Gustafa Voigts, eye nguri ihe omunene wovetundu ra Voigts otja tji ma ri tji7ukwa ndinondi mo Namibia oro ndiri etundu ena ro zo ngetjefa muzo mu muna tjimuna o Groove Mall ya Khomasdala. Kakutja tjandje nao ena indi Ueriurika wina rahara omuheo warwe, wokutja na ngwari tjaa rirukwa nao tjandje nangwari ingwi Ueriurika ongumee ku hongorera omakuruhungi waingwi ma rukirwa. Otja tjeri mo ndambo, orukosi no ru hindo ro ku kazemburuka ekwamo raihe omunene koruveze rwo ma pwikiro woviu¿e vio ma kuruhungi mEhi rOvandoitji mo tjirongo ihi o Braunschweig.
Ekuruhungi ro TjiÞiro…Ekwamo ndi ma ri hakwa kutja onda razere Hijakungairi tja kamburwa iyOvandoitji mo 1896. Oruhindo rOvambanderu ndino ma ru kuka ouyenda kehi rOvandotji oku ke ri zemburuka kutja ondiriro.