Bayahi bamatela Angola kwamafula cipile

BALEKI basanze babilaezwa kikekezo yetuna ni kamita mwalitaba zanaha yamafula alimotakala ya cwalecwale, mi baluwi balimotikala banze bamatela kwamuseto wanaha Namibia waOshikango kuli bayo taza matanka abona.

Mafula awo abonahala kucipa sa hapa maikuto kufita teko yacwale mwanaha Namibia yepahami hahulu, ili yeyemi fa N$19.10 lita ni lita ya petulu, ni N$20.23 lita ni lita ya diselu (liteko zakwa Walvis Bay).

Kacwalo kihona babalekisa mafula isi kamulao bashokomoka mwamacacani kuto lekisa mafula acipile asilisizwe isi kamulao kuzwa naha Angola, naha yebapani ni Namibia yefumile mafula.

Mwahala Liatamani 2021 ni Liatamani 2022, teko yamafula apetulu ne ekelize kuzwa fa N$12.65 kuto leka N$17.15, mi diselu ne ekelize kuzwa fa N$12.68 kuto leka N$17.28 lita ni lita. Ili kuyemela kekezo ya N$4.50 ni N$4.60 ya petulu ni diselu kakutatamana mwalikweli zelishumi kazepeli.

Hakubapanywa mwalilimo zakwamulaho zakekezo ya mafula, mwahala Liatamani 2018 ni Liatamani 2019 kekezo neli N$0.35 ya petulu, ni N$1.40 ya diselu.

Mwahala 2019 ni 2020 kekezo ya petulu neli N$1.00 mi ya diselu neli N$0.20. Mwalikweli zelishumi kazepeli zefelile mayemo amasheleñi mwalinaha ni lifasi anze acuñuta kufola kwabutata bone butisizwe kibutuku bwa Covid-19. Kacwalo zeo kaufela litisize kekezo yamafula apetulu ka 51% ni diselu ka 60%.

Zeo kaufela selitisa tekisano yamafula alekiswa isi kamulao, mi mafula awo alekiswa isi kamulao mwatasa kota kwa Oshikango, teñi 5 litasi ileka mwahala N$35 ni N$45 kakuya kumulekisi. Mafula aswana akuma fo adiselu kwaliteshini zamulao akaleka kukala fa N$101.15. Muuso kaliluko la mikoti ni mulilo libulela kuli balekisi bamafula mwamakululu baloba mulao mi bakona kuzekiswa. Kamaniti mwalilimo zefelile tekiso yeo ikenyize babañata mwasitokisi.

Kono kubonahala kuli takazo yakufumana ñambekelo ibukiti kufita bubotana sina babañata hababonwa banze balekisa mafula mwa Oshikango. Balekisi babañwi neba bulelezi mubihi yo, kuli pisinisi izamaya hande mazazi a.

Mubakweli kulikwambuyu wa mikoti ni mulilo uelelize kuli hakuna yalumelezwi kuleka mafula abusholi, kapa atile mwanaha kusina liñolo. Naize liluko la hae lika beleka katata kufelisa litekisano zeloba mulao.

“Kikolofalo kwa balekisi babasika lumelelwa, kakuli liteshini zelekisa mafula mwa Oshikango halisa fumana baleki,” nahatelezi.

Kono balekisi ili buñata bayahi banaha Angola babulela kuli baleka mafula kabuñata niku asilisa isi kamulao kutaha mwanaha Namibia.

Bakwaezi balimotikala zelonga batu kona baba kulubelwa kuba baba aleka hahulu.

Cwalecwale yomuhulu wasipokola sa naha Sebastian Ndeitunga naize kamaniti kekezo yamafula itisize kuli bayahi banaha Angola bange sibaka ni kulekisa isi kamulao, kono naize kutata kubatama kaufela kakuli kibabañata. Naelelize mapokola kwatolopo yakwamuseto kusakunupa balekisi bao kono kubatama kuli bazekiswe.