Babeleki bapabaleo bakatala kuca nala

Katima Mulilo – Babeleki bamashumi amabeli ka’limuñwi kuzwelela kwaofesi yebona zakulukisa ni pabalelo, mwamutayi obona zakuisa lisebelezo zamezi ni limbuzi, mwalikolo la njimo mwasikiliti sa Zambezi, babulela kuli sekufitile silimo banze baina mwatasa’ likota kusina zeba eza, likupo zalipeleko inze liekezeha. Babulela kuli nebanze baikopanya nimafolomani babona hañatañata kuli batatulule lipilaelo zabona kono hakusika fumaneha tatululo. Babeleki bane babulezi kasepiso yakusa tungululwa kasabo yasheununwa, nebaize nebanze bataha kwamusebezi kuzwa kweli ya Muimunene ñohola kuto nyatela feela kuli nebali kwamusebezi, nikukuta kuina mwatasa likota kuikambota nikukutela kwamandu 17h00 haikwana.

Kubihiwa kuli banze babulelelwa kimafolomani babona kuli hakuna masheleñi ni limotikala kuli bakone kualabela kwalikupo zalipeleko, zenze liekezeha mwasikiliti mwalilimo zepeli zefelile.

“Babeleki bababona zakulukisa ili babasebeza ni sicaba kuisa mezi kwabatu ni limunanu bahanelwa kunga misipili,” nekubulezi babeleki mwaliñolo lapilaelo lene bafile mubihi yo. Nebaekelize kuli babeleki babañwi mwamutayi oswana balumelelwa kunga misipili nikufumana tuwelo yanzila. “Halunze lubulela, babeleki bababona zakuluta sicaba bainzi mwamusipili, mi bakaba teñi kweli mukatumbi, luna halunze lubulelelwa kuli halukoni kunga misipili kakuli hakuna masheleñi,” nekubulezi mubeleki yomuñwi.

“Kimusebezi mañi babeleki bababona zakuluta sicaba ni kamaiso obayo eza mwamisipili haiba masina amutayi haiyi kwamafulo kuyo hoha, kuyala mipila ni kulukisa likelenge,” neba buzize. Neba ekelize kuli banga kuli kikuputelela muuso kuli banze bafumana lituwelo zabona kusina zeba eza.

“Lutabela kubeleka, mi luitukiselize kubelekela sicaba saluna sesinze sinyanda. Kono, mafolomani baluna balufilikanya ni kuluzwafisa,” nekubulezi babeleki. “Kuna ni tiraki yebeleka mi luitukiselize kuibelekisa, kutusa sicaba saluna. Kono lubulelelwa kuli halukoni kuibelekisa kakuli inwisiwa mafula hañwi mwakweli.

Kono haiba kuna ni batu bebaziba babatokwa tuso yaluna, balukisa limotikala nikuto lulonga kuli luyo beleka, kusiya buñata bwa sicaba saluna inge sinyanda,” nekubulezi babeleki.

“Kiñi babeleki feela bapabalelo habafumana N$202 habanga misipili haneli babeleki babaluta sicaba bafumana N$622, inge lubeleka mwamutayi oswana?” neba buzize.

Hana kupilwe kualabela falitaba zeo muokameli wamutayi wakuisa mezi mwalibaka zamatakanyani Betty Muyatwa, nalatuzi likakalezo zababeleki bapabalelo kuli habasikanga misipili unumwaha.

“Kamaniti habangi misipili kamita, ili zazi ni zazi kapa viki ni viki. Kono, banganga misipili.

Bakona kuya nikuyo kuta kapa kuya nikuyo eza mafulo. Haiba habayi mwendi hakuna limotikala kapa likwakupangiswa,” nekubulezi Muyatwa.

Nabulezi hape kuli uikopanyanga nimafolomani baofesi yakulukisa kamita kuamana ni linzila. “Mwamukopano wacwanuñu neni tolokezwi kuli masheleñi alinzila afelile, hanibuza kuli afelile cwañi haiba kona hana sanzo fita, neni bulelezwi kuli abulukezwi kulukisa limotikala zene zaofesi yakulukisa ili kuli babeleki bakale kubeleka,” nekutolokile Muyatwa.

Nabulezi hape kuli butata bwalimotikala butaselize mutayi kaufela, mi nanyazize babeleki bamutayi wakulukisa kakuba ni mahanyi nikuhana kulongiwa mwalimotikala zamaofesi amañwi.

Hane atolokezwi kuli nebaize maofesi ao nayo basiyanga mwamushitu, naize taba yeo netatuluzwi mi nasikafumana lipilaelo zeñwi.

Hala masheleñi alinzila naize babeleki bababona zakuluta sicaba bafumana masheleñi kwapurojekiti yefumaneha naha kaufela. Nabulezi hape kuli babeleki bakulukisa kona babafeza masheleñi alinzila, kabaka lakuli bana nikuya basupile nikufita, ili kutoloka kuli mwamusipili ulimuñwi kukona kuba ni sinyehelo yelikana N$15 000.

Kono nahatelezi kuli nihaike muuso utalimana ni butata bwa masheleñi, masheleñi amisipili ateñi, butata feela bobufofaza misebezi mwasikiliti kikutokwa limotikala.