Bewuster fotograferen

Wie meer wil genieten van het fotograferen, moet wel weten wat hij doet. Het begint met de beeldopbouw.

Het juiste formaat en een spannende beelduitsnede zijn essentiële kenmerken van een goede foto. Jij beslist zelf wat voor effect een foto heeft, op welk object de focus ligt en hoe sterk je dat object accentueert. Wij vatten hier voor je samen welke regels hiervoor gelden en hoe je deze moet toepassen. Deze dienen meer als richtlijnen dan als strakke regels. Het is veel belangrijker dat je de tijd neemt voor iedere foto. Maak niet meteen een foto als je een interessant onderwerp gevonden hebt. Kijk eerst eens door de zoeker en neem alle potentiële beeldopbouwmogelijkheden door. Pas als je er zeker van bent dat jouw keuze wordt beloond met een goede foto maak je hem.

Liggend

Een liggende foto komt altijd heel natuurlijk over, omdat hij rust en zekerheid uitstraalt. Dat komt doordat onze ogen horizontaal naast elkaar staan en dit formaat daarom ons normale blikveld het meest benadert. Het formaat wordt veel bij straat- en landschapsfotografie gebruikt. Bovendien biedt het meer vrijheid wat betreft de compositie.

Staand

Het staande formaat wordt vaak gebruikt voor portretten. Levendige, rechtopstaande onderwerpen komen zo het best tot hun recht, omdat ze dan dynamisch, elegant, slank en sportief overkomen. Je kunt dit formaat combineren met lijnen die van linksonder naar rechtsboven lopen. Onze hersenen nemen deze lijnen als verhoging waar en ervaren de foto daarom als aangenaam. Dit formaat is bovendien heel effectief als je de focus op een enkel object wilt leggen.

Regel van derden

De regel van derden is een klassieker bij de compositie van foto’s. Deze regel deelt het beeld op in negen even grote vlakken door twee horizontale en twee verticale lijnen door het beeld te trekken. Als het hoofdonderwerp op een lijn of een snijpunt staat komt de foto heel harmonieus over. Deze regel is echter ook slechts een aanbeveling – het gaat niet om een strak patroon waar ieder element in de foto precies op moet staan. De opbouw van de foto hiernaast voldoet ook maar gedeeltelijk aan de regel van derden. De spitse rots achter de brug staat precies op een verticale lijn, terwijl de horizon in het midden ligt, wat tegen de regel in gaat. Toch is het een goede foto.

Panorama

Bij een panorama gaat het er niet om in welk formaat het gemaakt wordt, maar om de beeldverhouding. De meeste fotografen maken hun foto’s in 4:3-verhouding, omdat deze het meest overeenkomt met het menselijke gezichtsveld. Als je een kant verlengt tot je bijvoorbeeld een 3:1-verhouding krijgt, is het beeld groter dan het gezichtsveld en daarmee niet in een keer te bevatten voor een mens. Daarom hebben panorama’s een grootse, weidse uitstraling.

Weerspiegeling

Weerspiegelingen zorgen altijd voor spannende effecten. Omdat ze het onderwerp verdubbelen en vaak ook vervormen worden toeschouwers hier vaak door geboeid. Weerspiegelt een object zich in een raam? Dan krijgt de foto een dimensie erbij. Het is daarbij wel belangrijk dat het onderwerp goed te herkennen is in de weerspiegeling, zodat de foto te begrijpen blijft.

Vierkant

Ooit werd het vierkante formaat veel gebruikt, omdat fabrikanten als Rollei en Hasselblad analoge camera’s maakten voor vierkante 6 x 6 films. Door instant systemen als Fujifilm Instax en foto-apps als Instagram beleeft het vierkante formaat momenteel een wederopleving, temeer omdat er in digitale foto’s zonder problemen geknipt kan worden. Vooral geometrische en abstracte vormen komen in het vierkante formaat goed uit de verf.

Kaders

Door het omkaderen van je foto leg je meer nadruk op je hoofdonderwerp en krijgt je foto meer diepte. Het maakt niet uit wat je daarvoor als kader gebruikt, maak als het even kan gebruik van wat er ter plekke voorhanden is. Het kunnen kunstmatige objecten zijn, zoals portieken of raamkozijnen, maar ook natuurlijke verschijnselen, zoals schaduwen of bladeren. Het maakt ook niet uit of deze op de voor- of achtergrond liggen. Zelfs de vorm maakt niet uit, aangezien het effect met een rechte of ronde vorm hetzelfde is als met een schuine vorm, zelfs als het kader het onderwerp niet volledig omsluit. Kaders zijn ook een uitkomst als je niet om storende elementen heen kunt, zoals omheiningen in een dierentuin. Je kunt ze op deze manier gewoon in je foto opnemen.