Portretfotografie met maar één flitser
In de vorige editie van CHIP FOTO magazine kon je het werk van portretfotograaf Martin Hogeboom al bewonderen. Hier legt hij uit hoe hij met simpele middelen zorgt voor interessant verlichte portretten. De plek van het model blijkt daarbij heel belangrij
De klik tussen de persoon voor en de persoon achter de camera is één van de belangrijkste ingrediënten voor een goed portret. Techniek kan vaak verschrikkelijk in de weg zitten. Gelukkig heb je voor een mooi verlicht portret niet altijd een hele batterij aan lampen of flitsers nodig, meestal is één lampje al genoeg. Als je de volgende stappen in de gaten houdt, hoeft dat ook niet al te moeilijk te zijn.
Stap 1
De flitser doe je off-camera
Het liefst gebruik ik een flitser los van de camera: daarmee wordt het licht een stuk minder plat en kun je je model er op haar voordeligst uit laten komen. Je hebt een klein lampstatief nodig om de flitser op te plaatsen en misschien een flitsparapluutje om het licht wat zachter te maken.
Om de flitser aan te sturen vanaf de camera heb je een triggersysteem nodig: een zender op je camera en een ontvanger onder je flitser. Het triggersysteem zorgt ervoor dat de flitser afgaat op het moment dat je de foto maakt. Er zijn heel veel verschillende systemen verkrijgbaar, van volledig handmatig tot volautomatisch. Bij CameraNU.nl kunnen ze je prima voorlichten over de verschillende modellen en functies die er zijn. Op hun website is er zelfs een speciale groep voor strobistfotografie. Van flitsers tot alle nodige accessoires ..., alles staat op www.cameranu.nl/strobist bij elkaar.
Volautomatisch werkt het makkelijkst, je hoeft dan zelf niks in te stellen op je flitser. Het nadeel is wel dat het wat duurder kan zijn. Mocht je niet zoveel willen of kunnen investeren, dan kun je ook prima uit de voeten met een handmatig systeem. Daarbij moet je dus zelf het vermogen van de flitser instellen. Maar heb geen angst, handmatig flitsen is lang niet zo moeilijk als het lijkt. Een manuele flitsfoto maken is ongeveer net zo moeilijk als een goed belichte foto maken met je camera op de manual stand. Met een paar testshots kom je een heel eind.
De juiste sterkte bepaal je door even een foto te maken, te kijken hoe licht of donker het flitslicht overkomt, het vermogen iets naar boven of beneden bij te stellen en opnieuw een foto te maken om weer te beoordelen. Totdat het naar jouw smaak goed staat.
Zelf maak ik gebruik van Cactus V6 triggers en Cactus RF60 flitsers; een systeem dat alleen handmatig instelbaar is en voor meerdere merken camera’s geschikt is. Het mooie hiervan is dat je op de trigger boven op de camera het vermogen kunt instellen van een flitser die je een paar meter verderop hebt staan. Dat scheelt weer wat heen en weer lopen.
Stap 2
Handmatig fotograferen
Hoewel ik erg houd van automatische systemen, geef ik bij flitswerk toch de voorkeur aan handmatige instelling van zowel de camera als de flitser. De reden is dat ik bij dit soort opnames altijd te maken heb met twee soorten licht in mijn foto: aanwezig licht en flitslicht. En de balans tussen beide soorten wil ik graag zelf bepalen. De sterkte van het aanwezige licht in mijn foto bepaal ik door de instelling van de belichting op mijn camera (diafragma, sluitertijd en iso-waarde), de hoeveelheid flitslicht bepaal ik door de instelling van het vermogen van de flitser (M-stand, bijvoorbeeld 1/32).
Voordat je de flitser instelt, moet je de belichtingsinstelling van de camera bepalen. Dat moet je zo doen dat de werking van het flitslicht zichtbaar wordt in je foto. Daarvoor heb je een donkere partij nodig waar je op flitst, je schaduwpartij. En die ga je maken door je belichting zo in te stellen dat er een te donkere, onderbelichte foto ontstaat (zie bijvoorbeeld de foto’s boven aan de linkerpagina). En bij het fotograferen van een persoon is het dan belangrijk dat vooral de persoon te donker is. De donkere delen die je ziet, worden straks de schaduwpartijen in je flitsfoto. Je bepaalt hier dus al hoe diep je schaduw wordt. Om dat voor elkaar te krijgen kun je simpelweg de belichting een flink stuk lager instellen, waardoor het hele beeld te donker wordt, zowel de voor- als achtergrond.
Vervolgens schakel je de flitser je in en heb je goed belichte flitsfoto...
Stap 3
De positie van het model
Maar het kan ook anders! Je wilt namelijk niet bij elke foto een donkere achtergrond. Dan wordt de positie van het model ineens enorm belangrijk. Als je namelijk een lichtere achtergrond wilt, moet je de belichting op de camera een stuk ruimer instellen. Maar als je dat doet wordt alles lichter, ook het gezicht van het model, en ben je het schaduw-effect weer kwijt. Hoe los je dat op? Simpelweg door een plek te kiezen waarbij het model op een donkerder plekje staat dan de achtergrond. Hiermee heb je altijd schaduw op het gezicht en kun je – binnen bepaalde grenzen – variëren met de belichting van je camera en alsnog de achtergrond lichter of donkerder maken. Dit is nu mijn standaard manier van werken geworden: zodra ik weet dat ik een foto ga maken met flitslicht zoek ik een donker plekje voor mijn model. Dat kan heel simpel een plek met tegenlicht zijn, gewoon tegen de zon in (zie de foto hierboven).
Zodra ik op een fotolocatie kom, zoek ik gelijk naar een lichte achtergrond. In een kantooromgeving gebruik ik bijvoorbeeld vaak een raam dat ik, door een ruime belichting te kiezen, mooi ondoortekend wit kan maken. Of ik zoek een plekje waar het model in de schaduw van een paar bomen of een gebouw staat en flits vervolgens in.
Kortom, elk plekje waar wat licht in de achtergrond te zien is, is wel geschikt voor een flitsend portret. Als ik die positie heb gevonden, is het alleen nog een kwestie van een mooie belichting kiezen, de flitser inschakelen en beginnen met de shoot. Veel moeilijker wil ik de techniek liever niet hebben, zodat ik alle aandacht kan houden voor belangrijkere zaken, zoals het gesprek met de persoon voor de lens.