De beste scanners voor je negatieven

De liefhebbers van analoge fotografie hebben één groot probleem: hoe deel je je foto’s snel met vrienden en familie via internet? Ook het ontbreken van bewerkingsmogelijkheden kan irritant zijn. In dit artikel stellen we een aantal scanners aan je voor waarmee je analoge foto’s en negatieven digitaliseert.

Scannen is niet je enige optie. Je kunt de foto’s natuurlijk herfotograferen met een digitale camera. Hiervoor heb je wel extra’s nodig, zoals een macro-objectief, statief of reprozuil en een goede lichtbron. Heb je dat eenmaal, dan maak je binnen een paar seconden een goede reproductie. Je moet elke foto of elk negatief echter wel een voor een voor je lens leggen.

Bovendien heb je in het geval van een gefotografeerd negatief nog de bijkomende uitdaging van de nabewerking. De regelaars in de gebruikte software zullen een tegenovergesteld resultaat hebben. Licht wordt donker, hooglichten worden schaduwen etc. Het histogram geeft een spiegelbeeld weer en de kleurzwemen van het negatief laten zich ook niet zo makkelijk verwijderen.

Daar heb je bij scannen van negatieven gelukkig geen last van, omdat de scanner het negatief al goed voor je omzet. Vandaar dat velen nog steeds de voorkeur geven aan deze vorm van digitaliseren. Daarnaast kunnen de apparaten geheel automatisch krassen, stof en pluizen verwijderen dankzij een aparte infraroodscan.

De prijs van een scanner hangt helemaal af van wat je eist van het eindresultaat. Er zijn scanners verkrijgbaar van ongeveer 50 euro tot apparaten die galerie-kwaliteit leveren voor een bedrag van 15.000 euro. De belang

rijkste vraag die je dus moet beantwoorden is: wat ga je met de gescande materialen doen? Als je de foto’s op Facebook wilt zetten of via e-mail wilt versturen naar familie, dan volstaat waarschijnlijk een goedkoper model. Wil je je foto’s echter in hoge resolutie en voor een heel lange tijd archiveren, dan kun je het beste kiezen voor minimaal een scanner uit de middenklasse.

Resolutie: theorie vs. praktijk

Door de bank genomen zijn er vier belangrijke factoren waarop je een scanner kunt beoordelen. Naast de resolutie zijn dat: dichtheid (DMax), contrastratio, kleurdiepte en de mogelijkheid om met verschillende filmformaten te werken. Of je daarnaast een snelle scanner wilt, die ook nog veel handelingen automatisch kan doen, kan ook invloed hebben op je keuze. Als je een enorme hoeveelheid dozen met foto’s moet doorworstelen, kan het vervelend zijn dat de scanner alleen handmatige invoer ondersteunt. Je doet er dus verstandig aan om alle (technische) eigenschappen door te nemen en eventueel ervaringen van andere gebruikers te lezen voordat je tot aanschaf overgaat.

Graag wijzen we je op het puntje ‘technische resolutie’ die door veel fabrikanten wordt opgegeven. In de praktijk zal de werkelijke resolutie beduidend lager uitpakken, vaak zelfs de helft lager, of meer. Een scanner, waarvan de fabrikant vermeldt dat hij een resolutie heeft van 7200 dpi (en dit formeel gezien ook haalt), zal in het eindresultaat hooguit 3000 dpi leveren. Het volledige aantal pixels wordt weliswaar gescand en opgeslagen, maar die voegen niets toe aan de scherpte. Ze maken alleen het bestand groter met herhaalde pixels. Het kleiner maken van de afbeelding levert dan geen kwaliteitsverlies op. Het kan dus voorkomen dat je een scan maakt op halve resolutie en dat die slechter van kwaliteit is dan eentje op volledige resolutie waarvan je de bestandsgrootte kleiner maakt. Het is dus zaak om je nieuwe scanner goed te testen om vervolgens de ‘sweet spot’ te achterhalen.

Ook de scherpte waarop wordt gescand, luistert zeer nauw. Het scherptegebied van de sensor is slechts één millimeter dik. Als het te scannen materiaal niet precies in dit gebied ligt, krijg je nooit een scherpe foto. Fabrikanten zoals Epson leveren daarom bij sommige scanners een zogenaamd verstelbaar dragerframe. Hiermee kun je het beeld exact in het scherptegebied plaatsen. Bij veel andere fabrikanten kun je via de meegeleverde software het focusgebied wijzigen of dit laten doen via autofocus. Maar dat lukt alleen als het je lukt om de film volledig vlak in het apparaat te krijgen. De kleinste bolling zorgt er al voor dat grote delen van het negatief niet in het scherptegebied liggen. Apparaten waarbij het mogelijk is om een natte scan te maken verdienen de voorkeur wanneer de scherpte van de foto’s cruciaal is.

Software

Bij elke scanner wordt software meegeleverd, maar de mogelijkheden daarvan zijn vaak beperkt. Je doet er dus verstandig aan om andere software aan te schaffen. Maar let goed op, want de fabrikanten zijn er goed in om gouden bergen te beloven. Geen enkel programma kan datgene wat de scanner niet oppikt op magische wijze tevoorschijn toveren. De gescande gegevens zijn gelijk. Waarin softwarepakketten zich wel van elkaar kunnen onderscheiden, zijn de bewerkingsmogelijkheden. Het programma Silverfast Ai Studio is zo’n beetje de standaard en wordt alom geroemd. Je kunt de meeste handelingen voor nabewerking direct in de scansoftware laten doen. Scherpte, kleuren, contrast, curve en noise reduction zijn allemaal vooraf in te stellen. Je kunt zelfs het dynamisch bereik vergroten door meervoudige scans te maken. Helaas hangt er wel een flink prijskaartje aan al deze mogelijkheden: 300 euro. Van dit programma wordt vaak een zogenaamde SE-versie met scanners meegeleverd, maar die is erg beperkt.

Voor het iets vriendelijkere bedrag van 90 euro kun je ook kiezen voor de software Vuescan. Ook dit programma werkt met de meeste scanners, maar heeft wel minder uitgebreide mogelijkheden dan Silverfast. De belangrijkste basisfuncties voor het scannen kun je uiteraard ook gewoon met de bij de scanner meegeleverde software uitvoeren. Voor de andere zaken gebruik je het programma dat je altijd al gebruikt, zoals Photoshop. Je bent dan alleen wat langer bezig.