De juiste kaart

Koopadvies: grafische kaarten om te gamen, voor officetaken en voor zwaar rekenwerk

Bij het zoeken naar een nieuwe kaart kun je kiezen uit een dikke duizend modellen met prijzen variërend van twintig tot maar liefst twaalfduizend euro. Maak je geen zorgen: als je dit artikel gelezen hebt, weet je precies welke kaart je moet kopen. Als je er überhaupt al een nodig hebt, want in vrijwel elke pc zit een processor met een geïntegreerde gpu. Er zijn echter heel wat redenen om toch voor een losse grafische kaart te gaan.

Pc-gamers hebben een enorme hoeveelheid games om uit te kiezen. Je kunt gaan voor een 4K-scherm met snelle refreshrates of meteen de VR-wereld induiken. De keuze loopt van originele indietitels en prachtige strategiegames als Civilization VI tot zeer realistische graphics bij Battlefield 1 en andere shooters. Inmiddels verschijnen er ook veel consolegames voor de pc, die er dan een stuk beter uitzien en makkelijker te bedienen zijn. En ook niet onbelangrijk: de pc-versies van games zijn goedkoper dan voor de consoles: een gemiddelde pc-game kost veertig euro, waar een consolespel zomaar zeventig euro kan kosten. Als je dan tien consolegames per jaar koopt, ben je driehonderd euro duurder uit dan een pc-gamer. Voor dat geld kun je een krachtige gamingkaart kopen die meer grafische power heeft dan de gloednieuwe PlayStation 4 Pro.

Een losse grafische kaart is niet alleen maar handig voor gamers. Oudere pc's kunnen met een gpu van zo'n 120 euro worden omgetoverd tot multimedia-alleskunner. Daarmee kun je een 4Kscherm aansturen en videostreams haarscherp afspelen. Zelfs HDR-content (High Dynamic Range) is mogelijk, waardoor films en aangepaste games er prachtig kleurrijk uitzien.

Via speciale interfaces versnellen gpu's de interfaces en effecten binnen besturingssystemen. Dat geldt ook voor grafische programma's als Photoshop of PowerPoint. HD-video's kunnen met slechts een klein beetje cpu-belasting sneller dan realtime worden omgezet naar andere formaten voor bijvoorbeeld YouTube, smartphones of streamingconsoles. Veel speciale programma's voor video- en fotobewerking versnellen bepaalde effecten met behulp van een gpu, maar ondersteunen daarbij niet alle modellen en driverversies. Voordat je een kaart koopt, moet je op dat gebied de website van de producent goed bestuderen. Wetenschappers en onderzoekers gebruiken de fikse rekenkracht van moderne gpu's voor machine-learning (deep-learning), ct-beelden, onderzoek naar aardbevingen en stromingssimulaties.

Shaderkernen

De grafische chip (graphics processing unit, gpu) is het hart van een grafische kaart. Zijn opbouw en kloksnelheid bepalen de 3D-performance. De gpu-fabrikanten Nvidia en AMD spelen een 'wie heeft de snelste kaart'-wedstrijdje en brengen in relatief korte tijd steeds snellere kaarten uit. Op basis van de prestaties en prijs kun je de grafische kaarten in een aantal categorieën indelen: office (25 tot 125 euro), multimedia (125 tot 200 euro), gaming (200 tot 300 euro, maar de echte fanaten nemen pas genoegen met een high-end prijskaartje) en highend (vanaf 300 euro). Hoe hoger de prijs, des te meer performance je krijgt, mits je alleen de huidige modellen naast elkaar legt. Kaarten van meer dan twee jaar oud die vrij zeldzaam zijn, kunnen namelijk een hoger prijskaartje hebben dan moderne, veel snellere modellen.

Kaarten van AMD hebben de naam Radeon, bij Nvidia heten ze GeForce. Beide fabrikanten hebben ook duurdere kaarten voor professionals in het assortiment met speciale functies. AMD heeft de FirePro en Nvidia de Quadro. Die modellen hebben drivers die geoptimaliseerd en gecertificeerd zijn voor CAD-, constructie- en renderprogramma's. Nvidia heeft ook nog de Tesla-kaarten, specifiek bedoeld voor supercomputers. De professionele kaarten hebben dezelfde grafische chips als de consumentenversies, maar via de drivers worden bepaalde functies in- of uitgeschakeld.

Welke moet ik nemen?

De eerste vraag die wordt gesteld is vaak: moet ik voor AMD of Nvidia gaan en wat is het verschil tussen de twee? Het antwoord is dat je eigenlijk geen verkeerde keuze kunt maken. Er zijn wel verschillen die je moet weten voordat je tot aanschaf overgaat.

Nvidia-kaarten uit de GeForce GTX 900- en GTX 1000-serie en de 300-serie (behalve de R7 370) en Radeons uit de 400-serie ondersteunen DirectX 12 en Direct3D 12 (Windows 10) en Vulkan volledig. Daardoor kunnen ze ook toekomstige 3D-programma's en games